1. 3-6 Yaşlı Uşaqlar Nə Qədər Yatmalıdır?
📌 Amerikan Pediatriya Akademiyasının (AAP) və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) tövsiyələrinə əsasən:
Yaş QrupuTövsiyə Olunan Yuxu Müddəti
3-5 yaşGecə 10-13 saat
6 yaşGecə 9-12 saat
📌 Bu yaş aralığında gün ərzində qısa yatış (nap) da faydalı ola bilər, lakin bəzi uşaqlarda bu vərdiş tədricən azalır.
2. 3-6 Yaşlı Uşaqlar Üçün Yuxu Rejimi Necə Qurulmalıdır?
📌 Uşaqlar üçün yuxu rejimi sabit və strukturlaşdırılmış olmalıdır. Gecə yatmaq üçün stabil bir saatın olması yuxu keyfiyyətini artırır və bədənin bioloji ritmini tənzimləyir.
🔹 1. Eyni Saatda Yatma Vərdişi Yaradın
✔ Hər axşam eyni saatda yatağa getmək bədənin daxili saatını nizamlayır.
✔ Məsələn, əgər uşaq səhər saat 7:00-da oyanacaqsa, ən gec 20:00-21:00 aralığında yatmalıdır.
✔ Həftə sonları da bu rejimi qorumağa çalışın.
📌 Gecə yatmaq saatı dəyişdikdə, uşaq səhəri yorğun və əsəbi ola bilər.
🔹 2. Yatmazdan Əvvəl Sakitləşdirici Rutini Yaradın
📌 Uşağın rahat yatması üçün yatmazdan əvvəlki son 30-60 dəqiqədə rahatlaşdırıcı fəaliyyətlər edilməlidir.
✅ Sakit nağıl oxumaq və ya sakit musiqi dinləmək
✅ Ilıq vanna qəbul etmək
✅ Yumşaq işıq və sakit atmosfer yaratmaq
✅ Həddindən artıq oyun və aktiv hərəkətlərdən uzaq durmaq
📌 Ekran qarşısında çox vaxt keçirmək (TV, planşet, telefon) melatonin səviyyəsini azaldır və yuxuya getməni gecikdirir.
🔹 3. Uşağın Otağını Yuxu Üçün Rahat Edin
✔ Otağın temperaturu 18-22°C aralığında olmalıdır.
✔ Kifayət qədər qaranlıq və sakit olmalıdır.
✔ Məcbur olmadıqca gecə işıq istifadə etməyin – bu, yuxu hormonunun (melatonin) ifrazına mane ola bilər.
✔ Rahat yataq və uyğun yastıq seçmək vacibdir.
📌 Uşaq üçün öz yatağında yatmaq vərdişi formalaşdırılmalıdır.
🔹 4. Gün İçində Fiziki Aktivlik Yuxu Keyfiyyətini Artırır
✔ Kifayət qədər fiziki aktivlik yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırır.
✔ Gün ərzində açıq havada gəzmək, qaçmaq və oyun oynamaq enerji sərf etməyə kömək edir.
📌 Lakin, yatmazdan əvvəl hiperaktiv oyunlardan qaçınılmalıdır.
🔹 5. Günorta Yuxusu Olmalıdırmı?
✔ 3-4 yaşlı uşaqlarda günorta yuxusu (1-2 saat) faydalıdır.
✔ 5-6 yaşlı uşaqlarda bəzi hallarda günorta yuxusu ehtiyacı azala bilər.
📌 Əgər uşaq gecə çətinliklə yatırsa və yatmazdan əvvəl çox enerjili olursa, günorta yuxusunun müddətini azaltmaq və ya tamamilə çıxarmaq lazımdır.
3. 3-6 Yaşlı Uşaqlarda Yuxu Problemləri və Həll Yolları
🔹 1. Uşaq Gec Yatır və Asanlıqla Yuxuya Getmir
✔ Gün ərzində həddindən artıq şəkərli qidalar qəbul etməsinə diqqət edin.
✔ Axşam saatlarında ekran qarşısında vaxt keçirməsini məhdudlaşdırın.
✔ Yatmazdan əvvəl sakit və rutin bir rejim yaradın.
📌 Əgər uşaq daim yuxuya getməkdə çətinlik çəkirsə, bu stres və ya qorxularla əlaqəli ola bilər. Onun rahat hiss etməsinə kömək edin.
🔹 2. Uşaq Gecə Tez-Tez Oyanır
✔ Otaq temperaturunu və rahatlığını yoxlayın.
✔ Əgər uşaq tez-tez qorxulu yuxular görürsə, onu sakitləşdirəcək danışıq aparın.
✔ Gün içində çox aktiv olmaması üçün sakit oyunlarla məşğul olmasına kömək edin.
📌 Əgər tez-tez oyanma halları davam edirsə, həkimlə məsləhətləşmək faydalı ola bilər.
🔹 3. Uşaq Səhərlər Yorğun Oyanırsa
✔ Gecə kifayət qədər yatıb-yatmadığını yoxlayın.
✔ Düzgün yuxu rejimi və yatmazdan əvvəl rahatlaşdırıcı ritual tətbiq edin.
✔ Əgər gün içində də yorğun olursa, qida rasionunu və fiziki aktivliyini qiymətləndirin.
📌 Gündəlik enerji səviyyəsi az olan uşaqlar üçün qidalanma və vitamin çatışmazlığı da nəzərə alınmalıdır.
4. 3-6 Yaşlı Uşaqlar Üçün İdeal Yuxu Cədvəli (Nümunə)
📌 Bu cədvəl uşağın yuxu rejimini tənzimləmək üçün nümunə ola bilər:
VaxtFəaliyyət
07:00-08:00Oyanma və səhər yeməyi
10:00-12:00Aktiv oyun və açıq havada vaxt keçirmək
12:30-13:30Günorta yeməyi
13:30-15:00Günorta yuxusu (əgər ehtiyac varsa)
15:30-18:00Oyun və sosial fəaliyyətlər
18:30-19:00Axşam yeməyi
19:30-20:30Sakit fəaliyyətlər (nağıl oxumaq, sakit oyunlar)
20:30-21:00Yuxuya hazırlıq (diş fırçalama, yatağa keçid)
21:00-21:30Uşağın yatması
📌 Bu rejim uşağın bioloji ritmini qoruyaraq sağlam yuxu rejimi yaratmağa kömək edəcəkdir.
5. Nəticə: Sağlam Yuxu Rejimi Necə Formalaşdırılır?
✨ 3-6 yaşlı uşaqların sağlam inkişafı üçün keyfiyyətli yuxu şərtdir.
🔹 Stabil və eyni saatda yatmaq vərdişi yaradın.
🔹 Yatmazdan əvvəl sakitləşdirici fəaliyyətlər edin.
🔹 Ekran vaxtını azaldın və fiziki aktivliyi artırın.
🔹 Uşağın yataq otağını rahat və qaranlıq edin.
🔹 Uşaq səhərlər rahat və enerjili oyanırsa, rejim düzgün qurulmuş deməkdir.
💙 Düzgün yuxu rejimi olan uşaqlar daha sağlam, xoşbəxt və enerjili böyüyürlər! 😊
