Xüsusiyyətləri və Simptomları:
Dəridə dərin zərər: Dərinin ən üst təbəqəsi (epidermis) və alt təbəqəsi (derma) tamamilə yanır.
Rəng dəyişiklikləri: Dəri mum kimi ağ, kömürləşmiş qara və ya qəhvəyi rəngdə ola bilər.
Sinir zədəsi: Sinirlərin yanması səbəbindən hissiyat itə bilər (ağrı hiss olunmaya bilər).
Quru və sərt dəri: Yanmış nahiyə sərtləşmiş və dəri elastikliyini itirmiş olur.
Şişkinlik və infeksiya riski: Yanıq nahiyədə iltihablanma və infeksiya yaranma riski yüksəkdir.
3-cü Dərəcə Yanığın Səbəbləri:
Aşırı istilik (alov, qaynar maye, buxar),
Kimyəvi maddələr,
Elektrik cərəyanı,
Günəş yanığının çox şiddətli formaları (nadirdir).
Müalicəsi:
3-cü dərəcə yanıqların müalicəsi adətən xəstəxanada aparılır və bir neçə mərhələdə həyata keçirilir. Müalicə prosesinə daxil olan əsas mərhələlər:
1. Təcili Yardım:
Təhlükəsizliyə diqqət edin: Yanma səbəbindən təhlükəni aradan qaldırın (od, kimyəvi maddə, elektrik mənbəyi).
Soyutma: Yanıq nahiyəsini dərhal sərin (amma buz kimi soyuq olmayan) su ilə yuyun. Bu, istiliyi azaltmağa kömək edir.
Yanıq nahiyəsini örtün: Təmiz, steril olmayan, lakin nəfəs alan (məsələn, pambıq örtük) materialla yanıq nahiyəsini örtün. Yapışqan materiallardan istifadə etməyin.
Ağrıkəsicilər: Güclü ağrı üçün ağrıkəsici dərmanlar qəbul edilə bilər, lakin bunlar mütləq tibbi müayinədən sonra təyin olunmalıdır.
2. Tibbi Müdaxilə:
Maye müalicəsi: Yanıq zamanı bədən çoxlu maye itirir, buna görə də damardaxili (IV) maye verilir.
Antibiotiklər: İnfeksiyanın qarşısını almaq üçün təyin olunur.
Ölü toxumaların təmizlənməsi: Yanıq toxumaları çıxarılır (debridman).
Dəri köçürməsi: Böyük və ya dərin yanıq sahələrində dərinin bərpası üçün sağlam nahiyələrdən dəri köçürülməsi tələb oluna bilər.
3. İnfeksiya Nəzarəti:
Steril mühit: Yanıq nahiyəsi həmişə təmiz və steril saxlanmalıdır.
Yanıq bandajları: Xüsusi antiseptik maddələrə batırılmış örtüklərdən istifadə olunur.
Davamlı tibbi nəzarət: İnfeksiya əlamətlərini izləmək üçün müntəzəm müayinə.
4. Reabilitasiya və Uzunmüddətli Baxım:
Fiziki terapiya: Yanıq nahiyəsindəki hərəkətlilik və elastikliyi bərpa etmək üçün.
Psixoloji dəstək: Ağır yanıqlar emosional travmaya səbəb ola bilər, buna görə də psixoloji yardım faydalı ola bilər.
Dəriyə qulluq: Qızartı və çapıqların azaldılması üçün nəmləndiricilər və ya xüsusi dərmanlar istifadə olunur.
Profilaktika:
Açıq alovdan uzaq durun və təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl edin.
Elektrik cihazları ilə diqqətli olun.
Günəş altında uzun müddət qalmaqdan çəkinin.
Kimyəvi maddələrdən istifadə edərkən qoruyucu geyim geyinin.
Vacib qeyd: 3-cü dərəcə yanıqlar ciddi tibbi müdaxilə tələb edir. Evdə müalicə cəhdi ciddi fəsadlara, hətta həyati təhlükəyə səbəb ola bilər. İlk yardım tədbirlərindən sonra dərhal tibbi yardıma müraciət edin.
