Afaziya Növləri:
Afaziyanın bir neçə növü mövcuddur və bunlar zədələnmənin yerindən və dərəcəsindən asılı olaraq fərqlənir:
Broca Afaziyası (Ekspressiv Afaziya):
Danışmaq çətinliyi və ya yavaş və tələffüzdə qüsurlarla müşayiət olunan danışma.
Qrammatik olaraq sadə cümlələr qurmaq meyli ("Tez ev getmək").
Nitq anlamaq bacarığı nisbətən qorunur.
Yazmaq da təsirə məruz qala bilər.
Wernicke Afaziyası (Rezeptiv Afaziya):
Nitq axıcıdır, lakin mənasız və ya anlaşılmaz ola bilər.
Danışıq zamanı anlaması çətin olan sözlər və ya "söz salatası" istifadə oluna bilər.
Sözlərin və cümlələrin mənasını anlamaqda çətinlik çəkirlər.
Oxuma və yazmaq bacarıqları da təsirə məruz qala bilər.
Qlobal Afaziya:
Həm danışıq, həm də anlamaqda ciddi problemlərlə xarakterizə olunur.
Afaziyanın ən ağır formasıdır və adətən böyük bir beyin insultundan sonra baş verir.
Danışmaq, anlamaq, oxumaq və yazmaq ciddi dərəcədə təsirlənir.
Anomik Afaziya:
Əsasən söz tapmaq çətinliyi ilə xarakterizə olunur.
İnsanlar müəyyən bir sözü xatırlamaqda çətinlik çəkə bilərlər.
Danışıq axıcıdır və anlama bacarığı nisbətən yaxşıdır.
Konduksiya Afaziyası:
Danışıq axıcıdır və anlama nisbətən yaxşıdır, lakin təkrar etməkdə çətinlik çəkilir.
Söz tapmaqda və müəyyən səsləri tələffüz etməkdə problemlər ola bilər.
Səbəbləri:
Afaziyanın əsas səbəbləri bunlardır:
İnsult: Beyin qan dövranının pozulması nəticəsində beyin toxumasına qan təzyiqi və ya qan sızması.
Travmatik Beyin Zədəsi: Qəza, düşmə və ya zərbə nəticəsində baş verən travmalar.
Beyin Şişləri: Beyində olan şişlər sinir toxumasına təzyiq edərək afaziyaya səbəb ola bilər.
Beyin İnfeksiyaları: Ensefalit və ya meningit kimi infeksiyalar nəticəsində beyin toxuması zədələnə bilər.
Degenerativ Xəstəliklər: Altsheymer və ya digər demans növləri kimi beyin xəstəlikləri.
Diaqnoz:
Afaziyanın diaqnozu üçün nevroloji müayinə və dil-nitq terapistinin qiymətləndirməsi tələb olunur. Əlavə olaraq, aşağıdakı diaqnostik testlərdən istifadə oluna bilər:
Maqnetik Rezonans Tomoqrafiya (MRT) və ya Kompüter Tomoqrafiyası (KT): Beyində zədələnmə yerini və səbəbini təyin etmək üçün.
Dil və Nitq Testləri: Afaziyanın növünü və şiddətini müəyyənləşdirmək üçün xüsusi testlər.
Müalicə:
Afaziyanın müalicəsi beyin zədələnməsinin səbəbi, növü və şiddətindən asılıdır. Müalicə ümumiyyətlə aşağıdakılardan ibarətdir:
Nitq və Dil Terapiyası: Dil bacarıqlarını yaxşılaşdırmaq və ya alternativ ünsiyyət üsullarını öyrənmək üçün peşəkar nitq terapistləri ilə aparılan təlimlər.
Dərmanlar: Bəzi tədqiqatlar müəyyən dərmanların (məsələn, dopamin agonistləri və ya serotonin qaytarıcı inhibitorları) beyin funksiyasını yaxşılaşdırmaqda kömək edə biləcəyini irəli sürür.
Qrup Terapiyaları və Sosial Dəstək: Afaziya xəstələrinin sosiallaşmasına və ünsiyyət bacarıqlarını inkişaf etdirməsinə kömək edə bilər.
Alternativ Ünsiyyət Alətləri: Göstərici lövhələr, tablet tətbiqləri və digər texnoloji alətlər.
Afaziya əlamətləri ilə bağlı narahatlığınız varsa və ya daha ətraflı məlumat istəyirsinizsə, həkimə müraciət etmək vacibdir.
