Ağız Kistlərinin Növləri
1. Odontogen kistlər:
Dentinogen kist: Diş kökü ətrafında yaranır, adətən çürüklü və ya ölü dişlərdən qaynaqlanır.
Follikulyar kist: Əksər hallarda çıxmayan dişlər ətrafında yaranır.
Primordial kist: Diş çıxmamışdan əvvəl əmələ gəlir.
2. Qeyri-odontogen kistlər:
Mukosel: Ağız boşluğundakı tüpürcək vəziləri və ya kanallarının zədələnməsi nəticəsində yaranır.
Ranula: Dilaltı tüpürcək vəzində yaranır.
Nazolabial kist: Burun və ağız arasında yerləşir.
Dermoid və epidermoid kistlər: Çənə və ya ağız döşəməsində rast gəlinir.
3. İltihabi kistlər:
İnfeksiyadan qaynaqlanan kistlər.
Ağız Kistlərinin Səbəbləri
Diş problemləri:
Çürük dişlər və ya diş ətrafındakı infeksiyalar.
Tüpürcək vəziləri zədələnməsi:
Travma və ya kanalın tıxanması.
Genetik meyillilik:
Bəzi kistlər irsi ola bilər.
Travmalar:
Çənə və ağız boşluğundakı zədələnmələr.
İltihab və ya infeksiyalar:
Diş ətrafındakı toxumalarda və ya tüpürcək vəzilərində.
Hormon balanssızlığı:
Bəzi kistlər hormonal dəyişikliklər nəticəsində meydana gələ bilər.
Ağız Kistlərinin Əlamətləri
Ağrısız şişlik:
Kist əksər hallarda ağrısızdır, lakin böyüdükcə narahatlıq yarada bilər.
Yavaş böyümə:
Kistlər adətən yavaş inkişaf edir.
Ağızda və ya çənədə diskomfort:
Böyüdükcə yemək yemə və ya danışmaqda çətinlik yarada bilər.
Dişlərin yerdəyişməsi:
Böyük kistlər dişlərin sırasını poza bilər.
İnfeksiya əlamətləri:
Şişkinlik, qızartı, ağrı və ya irin axıntısı.
Ağızda quru və ya doluluq hissi:
Xüsusilə tüpürcək vəzilərində yerləşən kistlərdə.
Ağız Kistlərinin Diaqnozu
1. Fiziki müayinə:
Ağız boşluğunun, çənənin və dişlərin vəziyyəti qiymətləndirilir.
2. Görüntüləmə müayinələri:
Rentgen: Kistin yerini və ölçüsünü müəyyən etmək üçün.
MRT (maqnit rezonans tomoqrafiyası): Yumşaq toxumalardakı kistlər üçün.
KT (kompüter tomoqrafiyası): Çənə və dişlərlə əlaqəli kistlərdə.
3. Biopsiya:
Kistdən nümunə götürülərək histoloji analiz aparılır.
Ağız Kistlərinin Müalicəsi
1. İzləmə və nəzarət:
Kiçik və ağrısız kistlərdə, böyümə və ya infeksiya əlamətləri yoxdursa.
2. Dərman müalicəsi:
İltihab və ya infeksiyalar zamanı antibiotiklər.
Ağrı kəsicilər və ya iltihab əleyhinə dərmanlar.
3. Cərrahi müdaxilə:
Kistin çıxarılması (enükleasiya): Kist tamamilə çıxarılır.
Marsupializasiya: Böyük kistlərdə kist boşluğunu kiçiltmək üçün kəsik edilir və drenaj təmin olunur.
Diş müalicəsi: Dişlə əlaqəli kistlərdə dişlərin bərpası və ya çıxarılması.
Ağız Kistlərindən Sonra Baxım
Düzgün ağız gigiyenası:
Dişləri müntəzəm fırçalamaq və diş ipi istifadə etmək.
Yara baxımı:
Əməliyyat sonrası infeksiya riskini azaltmaq üçün antiseptik məhlullarla qarqara.
Müntəzəm stomatoloq ziyarətləri:
Yenidən yaranma riskini izləmək üçün.
Ağız Kistlərinin Qarşısını Alma Yolları
Diş və ağız gigiyenasına diqqət:
Müntəzəm diş təmizliyi və stomatoloq ziyarəti.
Travmalardan qaçınmaq:
Ağız boşluğunu zədələyəcək vəziyyətlərdən uzaq olmaq.
Sağlam qidalanma:
Şəkərli qidalardan uzaq durmaq.
İnfeksiyaların erkən müalicəsi:
Diş və ya ağız problemləri yaranan kimi həkimə müraciət etmək.
Hansı Hallarda Həkimə Müraciət Etmək Lazımdır?
Şişlik və ya narahatlıq hissi artarsa.
Şiddətli ağrı və ya infeksiya əlamətləri (irin axıntısı, qızdırma).
Ağızda yeyib-içməyi və danışmağı çətinləşdirən dəyişikliklər varsa.
Ağız kistləri, erkən diaqnoz və müalicə ilə effektiv şəkildə idarə oluna bilər. Əgər ağız boşluğunda hər hansı bir şişlik və ya narahatlıq hiss edirsinizsə, mütəxəssis bir stomatoloqa müraciət etmək vacibdir. Düzgün müalicə ilə həm sağlamlıq, həm də ağız boşluğunun funksionallığı bərpa edilə bilər.
