Ankilozan Spondilitin Səbəbləri
Ankilozan spondilitin dəqiq səbəbi tam məlum olmasa da, genetika və otoimmün reaksiyalar bu xəstəliyin inkişafında mühüm rol oynayır. Aşağıdakı faktorlar AS riskini artırır:
Genetik Faktorlar: AS olan insanların əksəriyyətində HLA-B27 adlı gen mövcuddur. Bu genin varlığı, xəstəliyin inkişaf riskini artırır. Lakin HLA-B27 geni olan hər kəsin AS inkişaf etdirməsi ehtimalı yoxdur.
Otoimmün Reaksiya: AS otoimmün bir xəstəlikdir, yəni immun sistemi yanlış olaraq bədənin öz toxumalarına, xüsusən də onurğa oynaqlarına hücum edir.
Ətraf Mühit Faktorları: Həssas genetik struktura sahib olan insanlarda infeksiyalar və ya digər ətraf mühit faktorları AS-nin inkişafına təsir edə bilər.
Ankilozan Spondilitin Simptomları
AS-nin əsas simptomları əsasən onurğanın aşağı hissəsində və çanaq oynaqlarında yaranan ağrı və sərtlikdir. Bu simptomlar adətən zaman keçdikcə inkişaf edir. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:
Bel və Çanaq Ağrısı: AS ən çox onurğanın aşağı hissəsində və çanaq oynaqlarında (sakroiliyak oynaqlar) ağrı və sərtlik yaradır. Bu ağrı xüsusilə uzun müddət hərəkətsiz qalanda (məsələn, səhərlər) daha şiddətli olur və hərəkətlə azalır.
Onurğa Sərtliyi: Xəstələr, xüsusilə səhər saatlarında və uzun müddət hərəkətsiz olduqda, onurğada sərtlik və hərəkət məhdudiyyəti hiss edirlər.
İrəli Əyilmə: Xəstəliyin irəlilədiyi hallarda onurğanın irəli doğru əyilməsi (kifoz) baş verə bilər, bu da duruş pozğunluğuna səbəb olur.
Ayaq və Qol Oynaqlarında Ağrı: AS çanaq və onurğadan başqa digər böyük oynaqları, məsələn, diz, çiyin və ya ayaq biləyi oynaqlarını da təsir edə bilər.
Yorğunluq: Xroniki iltihabın nəticəsi olaraq xəstələr çox vaxt yorğunluq və enerjisizlikdən şikayət edirlər.
Göz Problemləri (Uveit): AS olan bəzi xəstələrdə göz iltihabı (uveit) inkişaf edə bilər, bu da göz ağrısı, işığa həssaslıq və bulanıq görmə ilə müşayiət oluna bilər.
Ankilozan Spondilitin Diaqnozu
Ankilozan spondilitin diaqnozu üçün həkimlər fiziki müayinə, simptomların qiymətləndirilməsi və laborator testlərdən istifadə edir:
Fiziki Müayinə: Həkim xəstənin onurğa hərəkətliliyini, duruşunu və oynaqlardakı sərtliyi qiymətləndirir.
Rentgen və MRT: Rentgen müayinəsi onurğa və çanaq oynaqlarında yaranan sümük birləşmələrini (ankiloz) göstərə bilər. MRT daha erkən mərhələlərdə iltihabı aşkar etmək üçün istifadə edilə bilər.
Qan Testləri:
HLA-B27: Ankilozan spondilit diaqnozu üçün HLA-B27 testindən istifadə edilə bilər, lakin bu gen hər AS xəstəsində olmaya bilər.
İltihab Markerləri: C-reaktiv zülal (CRP) və eritrosit çökmə sürəti (ESR) kimi testlər bədəndəki iltihabın səviyyəsini göstərə bilər.
