Əlamətləri:
Axalaziya əlamətləri adətən tədricən yaranır və zamanla pisləşə bilər:
Udma çətinliyi (disfagiya): Xüsusilə həm bərk, həm də maye qidalar üçün qida udmaqda çətinlik.
Qida geri axışı (regurgitasiya): Udulmayan qidanın və ya tüpürcəyin geri gəlməsi.
Sinə ağrısı: Sinənin ortasında təzyiq hissi və ya ağrı, xüsusilə yeməkdən sonra.
Qıcqırma: Mədə turşusunun geriyə axması və ya qıcqırma hissi.
Çəki itkisi: Yemək yeməkdə çətinliklər səbəbindən bədən çəkisinin azalması.
Gecə öskürəyi və ya boğulma: Qida və ya mayenin yatarkən nəfəs yollarına qaçması.
Hıçqırıq: Yeyərkən və ya qida borusu tam boşalmadıqda.
Səbəbləri:
Axalaziyanın dəqiq səbəbi bilinmir. Bununla belə, bəzi faktorlar onun yaranmasına səbəb ola bilər:
İdiopatik səbəblər: Əksər hallarda, axalaziya səbəbi naməlum qalır.
Sinir hüceyrələrinin degenerasiyası: Qida borusu divarındakı sinir hüceyrələrinin itirilməsi qida borusunun əzələ hərəkətlərini pozur.
Autoimmun reaksiyalar: Bəzi mütəxəssislər axalaziyanın immun sistemin öz sinir hüceyrələrinə hücum etməsi nəticəsində yarandığını düşünürlər.
İnfeksiyalar: Bəzi nadir hallarda, Chagas xəstəliyi kimi parazitar infeksiyalar da axalaziyaya səbəb ola bilər.
Diaqnoz:
Axalaziyanın diaqnozu üçün aşağıdakı metodlardan istifadə edilə bilər:
Ezofaqoqrafiya (Baryum Qragiya): Xəstə baryum adlı bir maye içir və rentgen görüntüləri vasitəsilə qida borusunun hərəkəti izlənilir.
Ezofaqoskopiya (Endoskopiya): Kiçik bir kamera vasitəsilə qida borusunun və mədənin daxili görüntülərini əldə etmək üçün istifadə olunur.
Manometriya: Qida borusundakı əzələ hərəkətlərini və sfinkterin rahatlamasını ölçmək üçün qida borusuna nazik bir boru yerləşdirilir. Bu test axalaziyanın diaqnostik qızıl standartıdır.
Müalicə:
Axalaziyanın müalicəsi qida borusunun sfinkterinin rahatlamasını və qida keçişini yaxşılaşdırmağa yönəlib. Müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Balon Dilatasiya: Endoskopiya zamanı balon vasitəsilə qida borusu sfinkteri genişləndirilir. Bu üsul bir neçə dəfə təkrarlana bilər, lakin perforasiya riski vardır.
Botulinum Toksini Enjeksiyası (Botoks): Qida borusu sfinkterinə botoks inyeksiyası edərək əzələni rahatlatmağa çalışır. Bu metod müvəqqəti olaraq simptomları yüngülləşdirir və xüsusilə əməliyyata uyğun olmayan xəstələr üçün istifadə olunur.
Cərrahi Müalicə (Heller Myotomiya): Qida borusu sfinkterinin əzələlərinin cərrahi yolla kəsilməsi proseduru. Bu üsul laparoskopik olaraq həyata keçirilir və uzun müddətli yaxşılaşma təmin edə bilər.
Peroral Endoskopik Myotomiya (POEM): Endoskopik bir metod olan POEM, qida borusu sfinkterinin əzələlərinin endoskop vasitəsilə kəsilməsini təmin edir.
Mədə Turşusu Bloklayıcı Dərmanlar: Qıcqırma simptomlarını azaltmaq üçün proton nasos inhibitorları və ya H2 bloklayıcıları kimi dərmanlar istifadə oluna bilər.
Profilaktika və Yaşayış Tərzi Dəyişiklikləri:
Axalaziyanın qarşısını almaq üçün spesifik tədbirlər olmasa da, bəzi yaşayış tərzi dəyişiklikləri simptomları yüngülləşdirməyə kömək edə bilər:
Yeməkləri yaxşı çeynəmək və yavaş-yavaş yemək.
Kiçik və tez-tez porsiyalı yeməklər yemək.
Yeməkdən dərhal sonra uzanmamaq.
Qazlı içkilərdən və ya turşulu qidalardan qaçınmaq.
Axalaziya diaqnozu və ya müalicəsi ilə bağlı daha ətraflı məlumat üçün mütləq bir qastroenteroloq və ya müvafiq mütəxəssisə müraciət edilməlidir.
