Bağırsaq Çürüməsinin Əsas Səbəbləri
1. Qan Təchizatının Kəsilməsi (İskemik Bağırsaq)
Bağırsaq Arteriyasının Tıxanması:
Qarın aorta arteriyasının tıxanması və ya daralması.
Tromb və ya emboliya (qan laxtası) səbəbiylə bağırsaq qan dövranının pozulması.
Ateroskleroz (Damarlarda Xolesterol Yığılması):
Bağırsaq qan damarlarını daraldaraq qan axınının azalmasına səbəb olur.
2. Bağırsağın Mexaniki Maneələri
Bağırsaq Tıxanıqlığı:
İntestinal obstruksiya nəticəsində bağırsağın qan dövranı pozula bilər.
Herniya (Yırtıq):
Bağırsağın bir hissəsinin boğulması və qan axınının dayanması.
Bağırsaq Burulması (Volvulus):
Bağırsağın öz ətrafında dönməsi və qan təchizatını kəsilməsi.
3. İltihabi Xəstəliklər
Kron Xəstəliyi və ya Ülserativ Kolit:
Şiddətli iltihab bağırsaq toxumasının nekrozuna səbəb ola bilər.
Nekrotik Enterokolit (Xüsusilə Yeni Doğulmuşlarda):
Çox vaxt vaxtından əvvəl doğulmuş körpələrdə bağırsaq infeksiyası və ya qan təchizatı problemi nəticəsində meydana gəlir.
4. İnfeksiyalar
Bakterial İnfeksiyalar:
Clostridium difficile, Salmonella, və ya digər bağırsaq infeksiyaları bağırsaq toxumasına zərər verə bilər.
Septikemiya (Qanın İnfeksiyası):
İnfeksiya bağırsaqlara yayılaraq toxuma çürüməsinə səbəb ola bilər.
5. Travma və Cərrahi Müdaxilələr
Qarın bölgəsinə olan travma və ya cərrahi əməliyyatlar bağırsağın qan təchizatını poza bilər.
6. Dərmanlar və Toksik Maddələr
Damar Daraldıcı Dərmanlar:
Qan dövranını azaldaraq bağırsaq iskemiyasına səbəb ola bilər.
Kimyəvi Maddələr:
Zəhərli maddələr bağırsaq toxumasına zərər verə bilər.
7. Trombofili və Qanaxma Bozukluqları
Qan Laxtalanma Problemləri:
Qan damarlarında tıxanıqlıq yaranması bağırsağın qan təchizatını poza bilər.
Bağırsaq Çürüməsinin Simptomları
Qarın Ağrısı:
Kəskin və davamlı.
Xüsusilə yeməkdən sonra artır.
Qarın Şişkinliyi:
Qaz yığılması və ya bağırsaq hərəkətlərinin dayanması səbəbindən.
Bulantı və Qusma:
Həzm prosesinin pozulması nəticəsində.
Bağırsaq Tıxanıqlığı:
Nəcisin və qazın keçə bilməməsi.
Sidikdə və ya Nəcisdə Qan:
Nekroz nəticəsində toxumalardan qanama.
Yüksək Hərarət:
İltihab və ya infeksiya əlaməti.
Halsızlıq və Şok:
Bağırsaq gangrenası bədəndə ciddi toksin yığılmasına səbəb ola bilər.
Bağırsaq Çürüməsinin Diaqnostikası
1. Tibbi Müayinə
Qarın nahiyəsinin palpasiya edilməsi.
Qarın ağrısı və ya şişkinlik müşahidəsi.
2. Görüntüləmə Müayinələri
Ultrasəs:
Bağırsaq divarının qalınlaşması və ya qan axını problemlərini müəyyən etmək üçün.
KT (Kompyuter Tomoqrafiyası):
Bağırsaq qan dövranındakı dəyişiklikləri və nekroz əlamətlərini görmək üçün.
MRT:
Toxuma detalları və qan damarlarının vəziyyətini araşdırmaq üçün.
3. Endoskopiya
Bağırsaq divarını birbaşa görmək və biopsiya götürmək üçün.
4. Laboratoriya Testləri
Qan Testləri:
Ağ qan hüceyrələrinin artışı, iltihab göstəriciləri (CRP) və ya laktik turşu səviyyəsinin yüksəlməsi.
Nəcisin Analizi:
Qan və ya infeksiya əlamətlərini müəyyən etmək üçün.
Müalicə
1. Dərman Müalicəsi
Antibiotiklər:
İnfeksiyaların idarə edilməsi üçün.
Antiinflamatuar Dərmanlar:
İltihabın azaldılması üçün.
Tromb Müalicəsi:
Qan laxtalarının həll edilməsi üçün antikoaqulyantlar (heparin).
2. Cərrahi Müdaxilə
Zədələnmiş Bağırsaq Hissəsinin Çıxarılması:
Nekroz və ya çürümüş toxumaların təmizlənməsi.
Bağırsağın Yenidən Birləşdirilməsi:
Sağlam bağırsaq toxumalarının birləşdirilməsi.
Bypass Cərrahiyyəsi:
Qan axını bərpa etmək üçün alternativ damar yollarının yaradılması.
3. Dəstək Müalicələri
Maye və Elektrolit Dəstəyi:
Bədəndəki su balansını qorumaq üçün.
Parenteral Qidalanma:
Həzm sistemini dincəltmək üçün damar vasitəsilə qidalanma.
Bağırsaq Çürüməsinin Qarşısını Alma Yolları
Sağlam Həyat Tərzi:
Sağlam qidalanmaq və müntəzəm fiziki fəaliyyətlə qan dövranını yaxşılaşdırmaq.
Damar Sağlığının Qorunması:
Siqaret və spirtli içkilərdən uzaq durmaq.
Xolesterol və qan təzyiqini nəzarətdə saxlamaq.
İltihabi Xəstəliklərin İdarə Edilməsi:
Kron xəstəliyi və ya digər bağırsaq problemlərini vaxtında müalicə etmək.
Həkimə Müntəzəm Yoxlama:
Bağırsaq narahatlıqları zamanı gecikmədən tibbi yardım almaq.
Nəticə
Bağırsaq çürüməsi ciddi və həyat üçün təhlükəli bir vəziyyətdir. Erkən diaqnoz və müalicə ilə bu xəstəliyin ağırlaşmalarını idarə etmək mümkündür. Qarında şiddətli ağrı, qanaxma və ya hər hansı anormal simptomlar hiss etdikdə dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
