Əlamətlər
Bağırsaq xərçənginin əlamətləri erkən mərhələlərdə qeyri-spesifik ola bilər, lakin bəzi ümumi simptomlar aşağıdakılardır:
Dəyişən Bağırsaq Vərdişləri: İshal və ya qəbizlik, bağırsaq hərəkətlərinin tezliyində dəyişikliklər.
Nəcisdə Qan: Parlaq qırmızı və ya tünd qara qan izləri.
Qarın Ağrısı və ya Diskomfort: Davamlı və ya təkrarlanan qarın ağrısı, kramplar və ya şişkinlik hissi.
Nəcisin Şəklində Dəyişikliklər: Nazik və ya dar nəcislər.
Kilo İtirmə: İzah edilməyən kilo itkisi.
Yorğunluq və Zəiflik: Davamlı yorğunluq və ya zəiflik hissi.
Dəmir Çatışmazlığı Anemiyası: Xroniki qan itkisindən yaranan anemiya.
Risk Faktorları
Yaş: 50 yaş və üzəri insanlarda daha çox rast gəlinir.
Ailə Tarixi: Kolorektal xərçəng və ya poliplərin ailə tarixçəsi.
Şəxsi Tarix: İltihablı bağırsaq xəstəlikləri (Crohn xəstəliyi, ülseratif kolit) və ya keçmişdə kolorektal xərçəng və ya poliplər.
Diyet: Yüksək yağlı, aşağı lifli qidalanma və çox qırmızı ət və işlənmiş ət istehlakı.
Siqaret və Alkoqol: Siqaret çəkmək və həddindən artıq alkoqol istifadəsi.
Hərəkətsizlik və Obezite: Fiziki fəaliyyətin azlığı və ya həddindən artıq çəki.
Diaqnoz
Bağırsaq xərçənginin diaqnozu üçün bir neçə üsul istifadə olunur:
Kolonoskopiya: Kolon və rektumun içini görmək və polip və ya anormal toxumaların biopsiyasını götürmək üçün bir kamera ilə təchiz olunmuş bir boru istifadə olunur.
Sigmoidoskopiya: Kolonoskopiyaya bənzəyir, lakin yalnız rektum və sigmoid kolonun müayinəsini əhatə edir.
Fekal Gizli Qan Testi (FOBT): Nəcisdə gizli qanı aşkar etmək üçün bir test.
Fekal İmmunokimyəvi Test (FIT): Nəcisdə insan hemoglobinini aşkar edən bir test.
Fekal DNA Testi: Nəcisdəki xərçəngə aid DNA dəyişikliklərini aşkar etmək üçün bir test.
CT Kolonqrafiya: Kolon və rektumun 3D görüntüsünü əldə etmək üçün kompüter tomoqrafiyası (CT) istifadə edilir.
Biopsiya: Şübhəli toxumadan nümunə götürülərək mikroskop altında incələnir.
Müalicə
Bağırsaq xərçənginin müalicəsi xərçəngin mərhələsinə, yerləşməsinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə bağlıdır. Müalicə variantları aşağıdakılardır:
Cərrahi Müdaxilə: Xərçəngli toxumanın və ətrafındakı sağlam toxumanın çıxarılması.
Kimyaterapiya: Xərçəng hüceyrələrini öldürmək və ya yayılmasını dayandırmaq üçün dərmanların istifadəsi.
Radiasiya Terapiyası: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yüksək enerjili radiasiya şüalarının istifadəsi.
Molekulyar Hədəfli Terapiya: Xərçəng hüceyrələrinin spesifik genetik dəyişikliklərini hədəfləyən dərmanlar.
İmmunoterapiya: Bədənin immun sistemini xərçəngə qarşı mübarizə aparmağa təşviq edən dərmanlar.
Qarşısının Alınması
Müntəzəm Skrininq: Risk faktorlarına əsaslanaraq müntəzəm olaraq kolonoskopiya və ya digər skrininq testlərini keçirmək.
Sağlam Diyet: Yüksək lifli, meyvə və tərəvəz zəngin, qırmızı ət və işlənmiş əti az istehlak etmək.
Fiziki Aktivlik: Nizamlı olaraq idman etmək.
Siqareti Tərgitmək və Alkoqol İstifadəsini Azaltmaq: Sağlam həyat tərzi üçün siqareti buraxmaq və alkoqolu məhdudlaşdırmaq.
Sağlam Çəki Saxlamaq: Obezite riskini azaltmaq üçün sağlam çəki saxlamaq.
Bağırsaq xərçəngi ciddi bir xəstəlikdir və erkən diaqnoz həyat qurtarıcı ola bilər. Əlamətlər hiss etdiyiniz zaman həkimə müraciət etmək və müntəzəm skrininq testləri keçirmək vacibdir. Həkiminiz risk faktorlarınızı nəzərə alaraq sizə uyğun olan müalicə və ya profilaktik tədbirləri təyin edəcəkdir.
