Bel və boyun yırtığı nədir?
Fəqərələrimizin arasında yerləşən disklər dediyimiz yastıqlarımız var. Bunlar qaldırma, hərəkət etmə, əyilmə və atlama kimi hərəkətlərdə bədənin ağırlığını çəkən amortizator funksiyasını yerinə yetirən formasiyalardır. Hər hansı səbəbdən, məsələn, bu, yol qəzası, yıxılma, zərbə kimi travmatik hadisələr nəticəsində və ya stress və ya xroniki qəbizlik kimi daha sadə qeyri-travmatik hadisələr nəticəsində baş verə bilər, bu yastıqlar elastikliyini itirir və yırtıq dediyimiz proses başlayır.
Bel və ya boyun yırtığının əlamətləri hansılardır?
Boyun və ya bel sərtliyinin tez-tez təkrarlanması bir şeyin yaxşı getmədiyini göstərən ilkin əlamətlərdir. Yəni bel və ya boyun sərtliyimiz tez-tez təkrarlanırsa, diqqət yetirmək lazımdır, bunlar aparıcı simptomlardır. Daha sonra ağrılarımız görünməyə başlayır və zaman keçdikcə ağrıkəsicilərə belə cavab verməməyə başlayır. Hətta elə olur ki, ağrıdan yuxumuzu belə itiririk. Haradan? Artıq yırtıq daha qabarıq şəkildə özünü büruzə verib və sinir toxumasında iltihab dediyimiz hadisə baş verməyə başlayıb. Fəqərələrimiz arasındakı disklərdə jele kimi bir nüvə var. Baloncuklar şəklində ola bilər. Təzyiq altında sinirlərin mikrosirkulyasiyasının qarşısı alınır və sinir şişir və ağrı kimi əlamətlər göstərməyə başlayır. Eyni zamanda disklərimizdən ağrıya səbəb olan maddələr ayrılmağa başlayır. Uyuşma və karıncalanma birlikdə baş verir, sonra hər hərəkət ağrılı olur. Boyun yırtıqları baş, boyun, çiyinlər, çiyin bıçaqları, qollar və qoltuqlar və barmaqlara dəyən ağrı və uyuşma və karıncalanmaya səbəb olarkən, bel yırtıqları bel, omba, baldır və ayaq barmaqlarına dəyən ağrı və uyuşma və karıncalanmalara səbəb olur. Güc itkisi, qolların və ya ayaqların incəlməsi inkişaf etmiş yırtığın əlamətləridir. Sidik və nəcis qaçırma, tarazlıq və yeriş pozğunluqları çox ciddi əlamətlərdir və təcili əməliyyat tələb edir.
Yırtıqlara necə diaqnoz qoyulur?
MRT ilə. Bəli, bu qədər sadədir. Bel və ya boyun yırtığının ən vacib diaqnostik vasitəsi MRT-dir. Burada biz buna diqqət yetirməliyik. MRT-də gördüyümüz hər yırtıq müdaxilə tələb etmir, başqa sözlə, sırf MRT filmində yırtıq olduğu üçün filmə baxaraq müalicə planlaması son dərəcə yanlışdır. Xəstənin şikayətləri və müayinəsi vacibdir. Əks halda filmləri əməliyyat etmiş olarsınız, amma xəstələr ağrılarından, şikayətlərindən xilas ola bilmirlər. Başqa sözlə, çox diqqətli müayinə müalicəyə rəhbərlik edir.
Bel və boyun yırtıqlarında inyeksiya müalicəsi
Arxa və boyun yırtıqlarında ağrıkəsicilərə və əzələ gevşeticilərə və ya FTR müalicələrinə reaksiya yoxdursa, alqoloqa müraciət etmək faydalıdır.
Burada enjeksiyon müalicələri (epidural steroid və ya kortizon) MR görüntülərində qabarıqlıq və ya çıxıntı dediyimiz yırtıqlarda üstünlük verdiyimiz bir üsuldur. Yuxarıda izah etdiyimiz sinir şişkinliyini aradan qaldırır və ağrıya səbəb olan maddələrin disklərdən çıxmasının qarşısını alır. Onun effektivliyi 50-80% təşkil edir. Terapevtik bir üsuldur. Xəstələr qollarında və ya ayaqlarında ağrı və uyuşmadan xilas olurlar. Normal gündəlik həyatlarına qayıdırlar. Bu inyeksiyadan təxminən 3-4 gün sonra faydasını görməyə başlayırlar. İldə 3 dəfə tətbiq oluna bilər. Əməliyyat otağı şəraitində və təcrübəli həkimlər tərəfindən tətbiq edilməli olan bir müdaxilədir. Skopiya (transforaminal steroid enjeksiyonları) istifadə edərək hədəf yırtıq siniri ətrafında çatdırılma üsulları çox populyar tətbiqlərdir. Kortizon burada tamamilə qapalı sahəyə verildiyi üçün onun çox az hissəsi sistemli dövriyyədə iştirak edir və bütün bədənə yayılır. Yəni bu üsulda kortizon müalicələrinin yan təsirləri görünmür. Mədə problemləri, yüksək qan təzyiqi və ya şəkərli diabet xəstələri daha diqqətlə izlənilməlidir. Qan durulaşdırıcı dərman qəbul edən xəstələrə bu müalicə tətbiq edilmir. Aspirin kimi qan durulaşdırıcı dərmanlar bu tətbiqdən 1 həftə əvvəl dayandırılmalıdır. Həkimlər bu tətbiqdən əvvəl bəzi testlər edirlər.
