Disk yırtığı nədir? Disk yırtığı, onurğa sinirləri üzərində təzyiqə səbəb olan fəqərələr arasındakı disklərin qopması və ya çıxması vəziyyətidir. Disklər fəqərələr arasında şok uducu yastıqlardır və hər biri xaricdən çox sərt bir quruluşa malikdir. İçərisində gelə bənzər bir maddə var. Parçalanmış disk bu maddəni sızdıraraq onurğa sinirlərinə təzyiq göstərərək ağrıya səbəb ola bilər. Cırılmış disk ətrafdakı onurğa strukturlarında da iltihaba səbəb ola bilər.
Simptomlar Disk yırtığının simptomları yırtıqların yerləşdiyi nahiyədən və sinirlərə təzyiqdən asılı olaraq dəyişir. Adətən ağrı, uyuşma, zəiflik və hərəkətdə çətinlik olur. Bu simptomlara aşağıdakılar daxil ola bilər: 1. Ağrı Bel ağrısı: Beldə şiddətli ağrı disk yırtığının ümumi simptomudur. Bu ağrı adətən hərəkətlə artır. Boyun ağrısı: Boyun nahiyəsində yırtılmış disk varsa, boyun ağrısı və baş tərəfə yayıla bilən ağrılar meydana gələ bilər. Sinir təzyiqindən yaranan ağrı: Sinirlərə təzyiq tətbiq edildikdə, ağrı beldən və ya boyundan qola yayıla bilər. Ağrı adətən bir tərəfdə olur və sinirlərin keçdiyi yerlərdə cəmlənir. 2. Uyuşma və karıncalanma Sinirlərə təzyiq bədəndə uyuşma və karıncalanmaya səbəb ola bilər. Bu hiss xüsusilə qol və ayaqlarda müşahidə olunur. Bel nahiyəsində olan sinirlər təzyiq altında olduqda ayaqlarda, boyundakı sinirlər təzyiq altında olduqda isə qollarda və əllərdə uyuşma ola bilər. 3. Zəiflik Sinir üzərində təzyiq əzələlərdə zəifliyə səbəb ola bilər. Bu, ayaqlarda və ya qollarda zəiflik hissinə səbəb ola bilər.
4. Məhdud Hərəkət Ağrı və əzələ zəifliyi hərəkətliliyi məhdudlaşdıra bilər. Gəzərkən və ya baş, boyun və beli hərəkət etdirərkən ağrı artır, bu da insan üçün çətin ola bilər. 5. Sidik və bağırsaq problemləri (ciddi hallar) Disk yırtığı onurğa kanalındakı sinirlərə ciddi təzyiq edərsə, sidik və nəcis nəzarətinin itirilməsi kimi daha ciddi simptomlar meydana gələ bilər. Bu təcili vəziyyətdir və təcili tibbi yardım tələb edir. Səbəblər Disk yırtığı adətən aşağıdakı amillərlə əlaqələndirilir: 1. Yaşlanma Yaşlanma onurğada olan disklərin zamanla köhnəlməsinə, su itirməsinə və elastikliyini itirməsinə səbəb olur. Bu diskin qırılmasına və ya sürüşməsinə səbəb ola bilər. 2. Həddindən artıq yükləmə və gərginlik Ağır qaldırma, qəfil hərəkətlər və pis duruş disklərin zədələnməsinə səbəb ola bilər. Ağırlıq qaldırarkən səhv mövqedə olmaq diskin sürüşməsinə və ya yırtılmasına səbəb ola bilər. 3. Travmalar və Qəzalar Yol qəzaları, idman xəsarətləri və ya yıxılma kimi fiziki travmalar disklərin zədələnməsinə səbəb ola bilər.
5. Piylənmə Həddindən artıq çəki onurğaya əlavə təzyiq yaradır. Bu, disklərin daha çox təzyiqə məruz qalmasına və zamanla xarab olmasına səbəb ola bilər. 6. Fəaliyyətsizlik Uzun müddət hərəkətsiz qalmaq onurğada əzələləri zəiflədə bilər ki, bu da disklərin qeyri-bərabər yüklənməsinə səbəb ola bilər. 7. Siqaret çəkmək Siqaret qan dövranını pozur və disklərin qidalanmasına mane ola bilər. Bu disklərin xarab olmasına səbəb ola bilər.
Müalicə üsulları Disk yırtığının müalicəsi vəziyyətin şiddətindən və xəstənin yaşadığı simptomlardan asılı olaraq dəyişir. Müalicə seçimlərinə aşağıdakılar daxil ola bilər: 1. Dərman Ağrı kəsiciləri: Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar (NSAİİ) bel və boyun ağrılarını aradan qaldırmaq üçün istifadə edilə bilər. Əzələ gevşeticilər: Əzələ spazmlarını azaltmaq üçün əzələ gevşeticilər verilə bilər. Sinir ağrıları üçün dərmanlar: Sinirlərin təzyiq altında olduğu hallarda gabapentin və ya preqabalin kimi dərmanlar istifadə edilə bilər. 2. Fiziki Müalicə Fiziki terapiya elastikliyi artırmağa, əzələləri gücləndirməyə və duruşu yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər. Bundan əlavə, ağrıları aradan qaldırmaq üçün xüsusi məşqlər edilə bilər. 3. İsti və Soyuq Kompresslər İsti kompreslər əzələləri rahatlamağa kömək edə bilər, soyuq kompreslər isə iltihabı azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
4. Epidural steroid enjeksiyonları Disk yırtığı səbəbindən sinirlərə təzyiq olarsa, epidural steroid inyeksiyaları ağrıları azalda və iltihabı aradan qaldıra bilər. 5. Cərrahi müdaxilə Konservativ müalicə üsulları təsirsizdirsə və xəstədə şiddətli ağrı və ya nevroloji pozğunluqlar varsa, cərrahi müdaxilə lazım ola bilər. Cərrahi seçimlərə diskin bir hissəsinin çıxarılması və ya diskin süni disk ilə əvəz edilməsi daxil ola bilər. 6. Həyat tərzi dəyişiklikləri Çəkinizi nəzarət altında saxlamaq, müntəzəm məşq etmək və erqonomik cəhətdən düzgün duruş texnikalarına diqqət yetirmək disk yırtığı riskini azalda bilər. Nəticə Lomber və servikal diskin yırtılması onurğanın normal fəaliyyətinə təsir edən ciddi bir vəziyyətdir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə ağrı və digər simptomlar idarə oluna bilər. Bununla belə, müalicə prosesi fərdi olaraq müəyyən edilməlidir və hər bir xəstə üçün fərqli yanaşmalar tələb oluna bilər. Ancaq həyat tərzinin dəyişdirilməsi, idman və düzgün duruş texnikası ilə disk yırtığı riskini azaltmaq mümkündür.
