Böyrək Xəstəlikləri Olanlar Üçün Sağlam Qidalanma Məsləhətləri:
1. Zülal Qəbulu Məhdudlaşdırılması
Böyrəklər zülalın parçalanma məhsullarını (tullantıları) təmizləməkdə mühüm rol oynayır, buna görə də böyrək xəstəliklərində çox zülal qəbul etmək böyrəkləri yükləyə bilər.
Məhdudlaşdırılmış zülal qəbulu xəstəliyin mərhələsinə bağlıdır. Zülalın miqdarını azaldaraq böyrəklərin daha rahat işləməsi təmin olunur.
Yağsız ətlər (toyuq, hinduşka), balıq, yumurta, paxlalılar kimi zülal mənbələri məhdud miqdarda istifadə edilməlidir.
2. Natrium (Duz) Qəbulu Azaldılmalıdır
Böyrəklər natriumun tənzimlənməsində mühüm rol oynayır, lakin böyrək xəstəliklərində natrium səviyyəsi çox yüklənə bilər və bu da qan təzyiqinin yüksəlməsinə, bədənin su tutmasına səbəb ola bilər.
Gündəlik natrium miqdarını 1,500-2,300 mq səviyyəsində saxlamaq məsləhətdir.
Duzsuz qidalar və təbii ədviyyatlarla yeməkləri ləzzətləndirmək yaxşı bir yanaşmadır. Konserv qidalar, hazır qidalar və işlənmiş məhsullardan uzaq durmaq lazımdır, çünki bunlar çox miqdarda natrium ehtiva edir.
3. Kaliumun İdarə Edilməsi
Böyrəklər qan təzyiqini və kalium səviyyələrini tənzimləyir, lakin xəstəlik zamanı kaliumun səviyyəsi çox yüksək ola bilər. Kalium səviyyəsi çox olduqda bu, ürək problemlərinə səbəb ola bilər.
Yüksək kaliumlu qidalar: Banan, portağal, kartof, ispanaq və pomidor kimi qidaların qəbulu məhdudlaşdırılmalıdır.
Aşağı kaliumlu qidalar: Alma, yaban mersini, üzüm, yerkökü və kərəviz kimi qidalar yaxşı seçimdir.
4. Fosforun İdarə Edilməsi
Böyrəklər fosforun atılmasına da kömək edir, lakin böyrək xəstəliklərində fosfor səviyyəsi artarsa, bu, sümüklərin zəifləməsinə və damar sərtləşməsinə səbəb ola bilər.
Yüksək fosforlu qidalar: Süd, pendir, qoz-fındıq, paxlalılar, tünd rəngli qazlı içkilər (kolalar) kimi qidaların qəbulu məhdudlaşdırılmalıdır.
Aşağı fosforlu qidalar: Təzə tərəvəzlər, meyvələr, düyü və bitki mənşəli süd alternativləri daha təhlükəsiz seçimlərdir.
5. Maye İdarəsi
Böyrək xəstələri bədənlərində mayeni düzgün şəkildə tənzimləyə bilmədiklərindən, çox maye içmək bədəndə şişkinlik, yüksək qan təzyiqi və nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Gündəlik maye qəbulunu həkimlə məsləhətləşərək məhdudlaşdırmaq və şişkinlik kimi əlamətləri izləmək vacibdir.
6. Antioksidantlarla Zəngin Qidalar
Antioksidantlar bədən hüceyrələrini sərbəst radikallardan qorumağa və iltihabın qarşısını almağa kömək edir. Böyrək xəstələri üçün antioksidantlarla zəngin, amma kalium və fosfor səviyyəsi aşağı olan qidalar vacibdir.
Yaban mersini, qırmızı üzüm, qırmızı bibər, sarımsaq və soğan yaxşı antioksidant mənbələridir və böyrək dostu qidalar hesab olunur.
7. Həzm Sistemini Dəstəkləyən Lifli Qidalar
Böyrək xəstəliklərində qəbizlik və həzm problemləri yaygındır. Buna görə də, lifli qidalar bağırsaqların fəaliyyətini normallaşdırmağa kömək edə bilər. Bununla yanaşı, kalium və fosfor miqdarı aşağı olan lifli qidalar seçilməlidir.
Alma, armud, qarağat, yerkökü, karnabahar kimi lifli qidalar böyrəklər üçün təhlükəsiz seçimlərdir.
8. Şəkər və Yağların İdarə Olunması
Diabet və yüksək qan təzyiqi böyrək xəstəliklərinin əsas səbəblərindən biri olduğu üçün qidalanmada şəkər və doymuş yağların səviyyəsinə nəzarət etmək vacibdir.
Emal olunmuş qidalar, desertlər, yağlı ətlər və fast food qidalarından uzaq durmaq məsləhətdir.
Böyrək Xəstələri Üçün Qidalanma Nümunəsi:
Səhər yeməyi: Yulaf ezməsi (aşağı fosforlu və kaliumlu), yaban mersini və badam südü ilə.
Qəlyanaltı: Bir dilim alma və bir ovuc yerkökü dilimləri.
Nahar: Qril toyuq filesi, buğlanmış karnabahar və ağ düyü.
Qəlyanaltı: Təzə üzüm və bir ovuc badam.
Axşam yeməyi: Balıq (somon), qovrulmuş balqabaq və zeytun yağı ilə salat.
Qaçınılması Lazım Olan Qidalar:
Yüksək natriumlu qidalar: Konserv qidalar, işlənmiş ətlər, fast food.
Yüksək kaliumlu qidalar: Banan, portağal, kartof, ispanaq.
Yüksək fosforlu qidalar: Süd, pendir, paxlalılar, tünd qazlı içkilər.
Çoxlu zülal tərkibli qidalar: Çox miqdarda ət, balıq və yumurta.
Nəticə:
Böyrək xəstəlikləri olanlar üçün qidalanma böyrəkləri qorumaq və xəstəliyin irəliləməsinin qarşısını almaq üçün xüsusi şəkildə tənzimlənməlidir. Natrium, kalium, fosfor və zülal qəbulunun nəzarətdə saxlanması böyrəklərə daha az yük gətirir və müalicə prosesini dəstəkləyir. Fərdi qidalanma ehtiyaclarını müəyyənləşdirmək üçün həkim və ya dietoloqla məsləhətləşmək vacibdir.