Dərinin Quruluğu və Qaşınmasının Mümkün Səbəbləri
1. Ətraf Mühit Şəraiti
Soyuq və Quru Hava: Xüsusilə qış aylarında soyuq və quru hava dərinin nəmini itirməsinə səbəb olur. Quru hava dərinin üst qatını qurudur və bu, qaşınma və qızarıqlıqla müşayiət oluna bilər.
Çox isti və ya soyuq su ilə duş qəbul etmək: Çox isti su dərinin təbii yağlarını yuyub aparır, bu da dərinin qurumasına səbəb olur. Həmçinin uzun müddət su ilə təmasda olmaq da dərinin quruluğuna gətirib çıxara bilər.
Aşağı rütubət səviyyəsi: Evlərdə və ya ofislərdə rütubət səviyyəsi çox aşağı olduqda, hava dəridən nəmi çəkir və dərinin qurumasına səbəb olur.
2. Sabunlar və Kimyəvi Maddələr
Sərt sabunlar və təmizləyici vasitələr: Sərt kimyəvi maddələr və quru dəriyə uyğun olmayan sabunlar dərinin təbii yağlarını təmizləyir və onu qurudaraq qaşınmaya səbəb ola bilər.
Deterjanlar və həlledicilər: Paltar yuyucu vasitələr, ev təmizləyici maddələr və ya həlledicilərlə təmasda olmaq dərinin qurumasına və qıcıqlanmasına səbəb ola bilər.
3. Dəri Xəstəlikləri
Atopik dermatit (ekzema): Ekzema dərinin qızarması, qaşınması və çatlaması ilə xarakterizə olunur. Bu, adətən uşaqlıq dövründə başlayır və müxtəlif allergenlər və ya qıcıqlandırıcılarla əlaqədar olaraq alovlanır.
Psoriaz: Psoriaz dəridə qalın, gümüşü tərəzi ilə örtülmüş qırmızı ləkələr meydana gətirir. Bu ləkələr çox vaxt quru olur və qaşınmaya səbəb olur.
Kontakt dermatit: Dəri bir maddə ilə təmasda olduqda (məsələn, sabunlar, kimyəvi maddələr, metal və ya bitkilər) qıcıqlanma və qaşınma baş verə bilər.
4. Daha Ciddi Tibbi Vəziyyətlər
Şəkərli diabet: Diabetdə dərinin nəmləndirmə qabiliyyəti azalır və bu da quruluğa və qaşınmaya səbəb ola bilər. Yüksək qan şəkəri bədəndə maye itkisinin artmasına və dərinin qurumasına gətirib çıxarır.
Böyrək xəstəlikləri: Böyrəklər düzgün işləmədikdə, bədəndə artıq tullantı maddələr yığıla bilər. Bu maddələr dəridə qıcıqlanmaya, quruluğa və qaşınmaya səbəb ola bilər.
Hipotiroidizm: Qalxanabənzər vəzin az işləməsi nəticəsində dəridə quru və qaşınan hisslər meydana gələ bilər. Hipotiroidizm maddələr mübadiləsini yavaşladır və bu, dəridə nəm itkisinə səbəb ola bilər.
Qaraciyər xəstəlikləri: Qaraciyərin düzgün işləməməsi dəridə qaşınma və quruluğa səbəb ola bilər. Bu vəziyyətə bəzən qaraciyərin safra ifrazında problemləri də səbəb olur.
5. Yaşlanma
Dərinin təbii yaşlanma prosesi: Yaşlandıqca dəri daha nazik və quru olur, çünki dərinin təbii yağ və nəm istehsalı azalır. Bu, xüsusilə ayaqlarda, dirsəklərdə və əllərdə quruluğa və qaşınmaya səbəb ola bilər.
6. Diyet və Maye Qəbulu
Kifayət qədər su içməmək: Bədənin kifayət qədər nəmləndirilməməsi dərinin qurumasına və qaşınmasına səbəb ola bilər.
Vitamin və qida çatışmazlıqları: D vitamini, A vitamini və ya omega-3 yağ turşuları çatışmazlığı dərinin quru olmasına və qıcıqlanmasına səbəb ola bilər.
Dərinin Quruluğu və Qaşınmasının Simptomları
Dərinin quruluğu və qaşınma əlamətləri aşağıdakılardır:
Kobud və ya çatlamış dəri
Qaşınma (bəzən çox güclü ola bilər)
Dəridə qızarma və ya qıcıqlanma
Quru və ya pulcuqlanan hissələr
Dərinin sıxılması hissi (xüsusilə duşdan sonra)
Dərinin çatlaması və ya həssaslığı
Dərinin Quruluğu və Qaşınmasının Diaqnostikası
Əgər dərinin quruluğu və qaşınma problemi uzun müddət davam edərsə və ya pisləşərsə, həkimə müraciət etmək vacibdir. Həkim diaqnoz qoymaq üçün aşağıdakı üsullardan istifadə edə bilər:
Fiziki Müayinə:
Həkim dəridəki quruluq və qaşınma sahələrini qiymətləndirəcək və dəri xəstəliklərinin (ekzema, psoriaz və ya kontakt dermatit) olub olmadığını araşdıracaq.
Tibbi Tarix:
Həkim dərinin quruluq və qaşınma vəziyyətinin nə vaxt başladığını və hər hansı tetikleyici faktorların (məsələn, sabun, paltar yuyucu vasitələr və ya iqlim dəyişiklikləri) olub olmadığını soruşacaq.
Qan Testləri:
Diabet, böyrək və ya qaraciyər problemlərini istisna etmək üçün qan testləri təyin oluna bilər. Ayrıca, qalxanvari vəzi xəstəlikləri (hipotiroidizm) dəri quruluğuna səbəb ola bilər və bunu müəyyən etmək üçün tiroid funksiyası testləri aparıla bilər.
Dəri Biopsiyası (nadir hallarda):
Əgər dəri xəstəliyindən şübhələnilirsə və fiziki müayinə ilə dəqiq diaqnoz qoyulmazsa, həkim dəridən kiçik bir nümunə götürüb laboratoriyada təhlil edə bilər.
Dərinin Quruluğu və Qaşınmasının Müalicəsi
Dərinin quruluğu və qaşınmasının müalicəsi səbəbdən asılı olaraq fərqlənir. Müalicənin əsas məqsədi dərini nəmləndirmək və qıcıqlanmanı azaltmaqdır.
1. Nəmləndiricilər və Emoliyentlər
Nəmləndirici kremlər və losyonlar dərinin nəmini qorumağa kömək edir. Bu məhsullarda qliserin, hialuron turşusu və ya dimetikon kimi nəmləndirici maddələr ola bilər.
Yağlı losyonlar və ya vazelin: Yağ əsaslı məhsullar dəridə qoruyucu təbəqə yaradaraq nəm itkisini azaldır.
Kolloid yulaf hamamları: Qaşınma və qızartını sakitləşdirmək üçün yulaf əsaslı məhsullar istifadə oluna bilər.
2. Dəriyə Qulluq və Günlük Tədbirlər
Qısa və ilıq duşlar qəbul etmək: İsti sudan qaçınmaq və daha qısa müddət duş qəbul etmək dərini qurumaqdan qoruyar.
Dəriyə zərif qulluq: Sərt sabunlar və ya kimyəvi maddələrdən uzaq durmaq, yumşaq və hipoalerjenik təmizləyicilər istifadə etmək tövsiyə edilir.
Rütubət səviyyəsini qorumaq: Evinizdə rütubət səviyyəsini qorumaq üçün bir nəmləndirici cihazdan istifadə edə bilərsiniz, xüsusilə quru havalarda.
3. Qaşınmaya Qarşı Dərmanlar
Antihistaminlər: Qaşınmanı azaltmaq üçün antihistamin dərmanlar təyin edilə bilər, xüsusilə allergik reaksiyalardan qaynaqlanan qaşınma hallarında.
Topikal steroid kremlər: Ekzema və ya kontakt dermatit səbəbindən yaranan qızartı və qaşınmanı azaltmaq üçün həkim kortikosteroid əsaslı kremlər təyin edə bilər.
4. Diyet və Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Kifayət qədər su içmək: Gün ərzində kifayət qədər su qəbul etmək dərinin nəmləndirilməsinə kömək edər.
Vitamin əlavələri: D vitamini, A vitamini və ya omega-3 yağ turşuları çatışmazlığı varsa, bu maddələri diyetə daxil etmək və ya əlavələr qəbul etmək dərinin sağlamlığını yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər.
5. Dəri Xəstəliklərinin Müalicəsi
Ekzema və Psoriaz Müalicəsi: Kortikosteroidlər, immunosupressiv dərmanlar və ya digər topikal müalicələr ekzema və psoriaz əlamətlərini idarə etmək üçün istifadə edilə bilər.
Evdə Dərinin Quruluğu və Qaşınmasını Azaltmaq üçün Tövsiyələr
İlıq su ilə duş alın və duşdan sonra dərhal nəmləndirici tətbiq edin.
Sabun və təmizləyiciləri minimuma endirin: Sərt sabunlar və ətirli məhsullardan uzaq durun.
Nəmləndirici krem istifadə edin: Nəmləndirici kremlər dərinin nəm səviyyəsini qorumağa kömək edəcək.
Bol su için: Dəri quruluğunun qarşısını almaq üçün gündə kifayət qədər su qəbul edin.
Hipoalerjenik məhsullardan istifadə edin: Qıcıqlandırıcı maddələrdən və ətirli məhsullardan uzaq durmaq dərinin qıcıqlanmasını azalda bilər.
Nəticə
Dərinin quruluğu və qaşınması həm xarici faktorlar, həm də daxili tibbi problemlərdən qaynaqlana bilər. Dəriyə düzgün qulluq etmək, nəmləndirici məhsullardan istifadə etmək və lazım olduqda tibbi yardım almaq bu vəziyyətin idarə olunmasında vacibdir. Əgər dəridəki quruluq və qaşınma uzun müddət davam edərsə və ya pisləşərsə, daha ciddi xəstəlikləri istisna etmək üçün həkimə müraciət etmək məsləhətdir.
