Daban Ağrısının Əsas Səbəbləri və Əlaqəli Xəstəliklər
1. Plantar Fasiit
Səbəb: Daban altından baş barmağa qədər uzanan bağ toxuması olan plantar fasiya zədələndikdə və ya iltihablandıqda meydana gəlir.
Əlamətlər:
Xüsusilə səhər oyananda və ya uzun müddət oturduqdan sonra ilk addımlarda kəskin ağrı.
Dabanın alt hissəsində ağrı.
Risk faktorları: Həddindən artıq qaçış, obezite, pis ayaqqabı seçimi.
2. Topuq Dikeni (Kalsifikasiya)
Səbəb: Plantar fasiitin uzun müddət davam etməsi nəticəsində topuq sümüyündə kalsium yığılması və sümük çıxıntısının əmələ gəlməsi.
Əlamətlər:
Dabanın alt tərəfində batıcı ağrı.
Ayaq üstə durarkən və ya yeriyərkən ağrının artması.
3. Aşil Tendiniti
Səbəb: Aşil vətərinin həddindən artıq istifadəsi və ya zədələnməsi.
Əlamətlər:
Dabanın arxa hissəsində ağrı və həssaslıq.
Qaçış və ya uzun müddət ayaq üstə durmaqla pisləşən ağrı.
Şişlik və sərtlik.
4. Sinir Sıxışması (Tarsal Tunel Sindromu)
Səbəb: Daban ətrafında sinirlərin sıxılması.
Əlamətlər:
Dabanın alt və ya iç tərəfində yanma, iynə batma və ya keyləşmə.
Gecələr daha da pisləşən ağrı.
5. Stress Qırığı
Səbəb: Daban sümüyündə təkrarlanan təzyiq və ya zədələnmə.
Əlamətlər:
Topuq sümüyündə lokal ağrı.
Fəaliyyətlə pisləşən, istirahətlə azalan ağrı.
6. Bursit
Səbəb: Daban ətrafında yerləşən bursa kisəciklərinin iltihablanması.
Əlamətlər:
Topuqda şişlik və ağrı.
Ayaqqabı geyinərkən narahatlıq.
7. Obezite və Pis Ayaqqabı Seçimi
Səbəb: Həddindən artıq çəki və ayağa düzgün dəstək verməyən ayaqqabılar daban üzərində əlavə təzyiq yaradır.
Əlamətlər:
Xüsusilə uzun müddət ayaq üstə durduqda və ya yeridikdə daban ağrısı.
8. Sistemik Xəstəliklər
Romatoid Artrit:
Oynaqlarda iltihab və sərtliklə birlikdə daban ağrısı.
Sistemik Lupus Eritematozus:
Yumşaq toxuma və oynaqlarda ağrı və həssaslıq.
Gut Xəstəliyi:
Kalsium kristallarının toplanması nəticəsində daban və ayaqda ağrı.
9. Entezopatiya
Səbəb: Topuq sümüyünün vətərlə birləşdiyi bölgədə iltihab.
Əlamətlər:
Hərəkət zamanı artan ağrı.
10. İnkişaf Xəstəlikləri
Sever Xəstəliyi (Calcaneal Apofizit):
Uşaqlarda və yeniyetmələrdə daban sümüyü inkişaf edərkən çox istifadə nəticəsində yaranır.
Topuqda şiddətli ağrı və sərtlik.
Daban Ağrısı Üçün Risk Faktorları
Həddindən artıq qaçış və ya ayaq üstə durmaq.
Artıq çəki.
Düz tabanlıq (yastı ayaq).
Yanlış ayaqqabı seçimi (yastı və ya sərt tabanlı ayaqqabılar).
Peşə (uzun müddət ayaq üstə işləmək).
Daban Ağrısının Diaqnozu
Həkim daban ağrısının səbəbini müəyyən etmək üçün aşağıdakı metodlardan istifadə edə bilər:
Fiziki müayinə: Ayaq quruluşu, şişkinlik və həssaslığın qiymətləndirilməsi.
Rentgen: Sümük dikeni və ya qırıq kimi struktur problemləri aşkar etmək üçün.
MRT: Yumşaq toxuma zədələnmələri və iltihabları müəyyənləşdirmək üçün.
Ultrasəs: Tendon və fasiya problemlərinin diaqnozunda istifadə olunur.
Qan testləri: Romatoid artrit və ya gut kimi sistemik xəstəlikləri aşkar etmək üçün.
Daban Ağrısının Müalicəsi
Müalicə ağrının səbəbindən asılıdır. Əsas müalicə üsulları aşağıda təsvir edilmişdir:
1. Konservativ Müalicə
İstirahət: Ağrının səbəb olduğu bölgəyə təzyiqi azaltmaq üçün ayağı istirahət etdirmək.
Soyuq kompres: İltihabı və ağrını azaltmaq üçün.
Ağrıkəsicilər: İbuprofen və ya parasetamol kimi qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlar.
Fizioterapiya: Daban əzələlərini və toxumalarını gücləndirmək üçün xüsusi məşqlər.
Ayaqqabı dəstəkləri: Ortopedik yastıqlar və daban dəstəkləri ağrını azaltmağa kömək edir.
2. İnvaziv Müalicə
Kortikosteroid inyeksiyaları: Şiddətli ağrılar zamanı iltihabı azaltmaq üçün.
PRP (Platelet Rich Plasma): Bərpa prosesini stimullaşdırmaq üçün zədələnmiş toxumalara tətbiq edilir.
3. Cərrahi Müdaxilə
Əgər konservativ müalicə üsulları təsirli deyilsə, plantar fasiit və ya topuq dikeni kimi problemlər üçün cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Daban Ağrısının Qarşısını Alma Yolları
Ayaqqabı seçiminə diqqət edin (yaxşı dəstəkləyən və rahat ayaqqabılar geyinin).
Həddindən artıq ayaq üstə durmaqdan və ya qaçışdan çəkinin.
Ayaq əzələlərini gücləndirmək və uzatmaq üçün müntəzəm məşqlər edin.
Çəki idarəsinə diqqət edin.
Ayaqları müntəzəm olaraq dincəldin və doğru oturuş mövqeyi seçin.
Nəticə
Daban ağrısı çox vaxt gündəlik həyat keyfiyyətinə təsir edir və müalicə edilmədikdə daha ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Ağrı davam edərsə və ya şiddətlənərsə, ortoped və ya travmatoloqa müraciət etmək tövsiyə olunur.
