1. Diş Çürüməsi Nədir?
✔ Bakteriyaların ağızda şəkər və nişastanı parçalayaraq turşu əmələ gətirməsi nəticəsində diş minasının zədələnməsidir.
✔ Diş səthində qara, qəhvəyi və ya ağ ləkələrin yaranması ilə başlayır.
✔ Vaxtında müalicə edilmədikdə dərinləşərək dişin daxili hissəsinə (pulpa) təsir edir.
📌 Diş çürüməsi erkən mərhələdə aşkar edilərsə, qarşısı alınabilir və geri qaytarıla bilər.
2. Diş Çürüməsinin Əsas Səbəbləri
📌 Diş çürüməsinin yaranmasına bir neçə faktor səbəb ola bilər:
A. Pis Ağız Gigiyenası
🔹 Dişləri müntəzəm fırçalamamaq – Dişlərdə bakteriya və qida qalıqlarının toplanmasına səbəb olur.
🔹 Diş sapı istifadə etməmək – Dişlər arasında qalan qidalar bakteriyaların çoxalmasına imkan yaradır.
📌 Ağız gigiyenasına düzgün əməl etməmək, çürüməni sürətləndirən əsas faktordur.
B. Şəkərli və Turşulu Qidalar
🔹 Şəkər və nişasta bakteriyalar tərəfindən turşuya çevrilir və diş minasına zərər verir.
🔹 Soda, qazlı içkilər və şirniyyatlar çürüməni sürətləndirir.
📌 Diş sağlamlığı üçün şəkərli qidalardan uzaq durmaq vacibdir.
C. Ağız Qurluğu (Az Tüpük İstehsalı)
🔹 Tüpük, dişlərdə qalan qidaları və bakteriyaları təmizləməyə kömək edir.
🔹 Az su içmək və bəzi dərmanlar ağız quruluğuna səbəb ola bilər.
📌 Ağız quruluğu dişlərin çürümə riskini artırır.
D. Genetik Faktorlar və Diş Strukturu
🔹 Bəzi insanlarda genetik olaraq diş minası daha zəif ola bilər.
🔹 Dişlərin sıx yerləşməsi və düzgün təmizlənməməsi çürüməni artırır.
📌 Diş quruluşu da çürümə ehtimalına təsir edir.
3. Diş Çürüməsinin Əlamətləri
📌 Diş çürüməsi erkən mərhələdə ağrısız ola bilər, lakin zamanla aşağıdakı simptomlar meydana çıxa bilər:
✔ Diş səthində ləkələr (ağ, qəhvəyi və ya qara).
✔ Soyuq və isti içkilərə qarşı həssaslıq.
✔ Şirniyyat yeyərkən dişlərdə sızlama hissi.
✔ Dişlərdə çuxurların və ya deşiklərin yaranması.
✔ Ağız qoxusu və ya ağızda xoşagəlməz dad.
✔ İrəli mərhələdə diş ağrısı və iltihab.
📌 Erkən mərhələdə çürük aşkarlanarsa, dişi qurtarmaq mümkündür.
4. Diş Çürüməsindən Necə Qorunmaq Olar?
📌 Diş çürüməsinin qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülməlidir:
A. Düzgün Ağız Gigiyenasına Əməl Edin
🔹 Gündə ən azı 2 dəfə dişləri fırçalamaq (səhər və yatmazdan əvvəl).
🔹 Diş sapı ilə diş aralarını təmizləmək.
🔹 Ağız qarqaralarından istifadə etmək (xüsusilə florid tərkibli olanlar).
📌 Dişləri düzgün təmizləmək çürümənin qarşısını almaqda ən vacib addımdır.
B. Sağlam Qidalanma və Şəkərdən Uzaq Durmaq
🔹 Şəkərli içkilər və fast-food qəbulunu məhdudlaşdırın.
🔹 Süd məhsulları, kalsium və fosforla zəngin qidalar dişləri gücləndirir.
🔹 Su içmək və meyvə-tərəvəzlər yemək ağız sağlamlığı üçün faydalıdır.
📌 Şəkər və turşulu qidalar çürüməni artırdığı üçün onların qəbulunu azaltmaq lazımdır.
C. Mütəmadi Diş Həkimi Yoxlamalarına Getmək
🔹 Hər 6 ayda bir dəfə diş həkiminə baş çəkmək.
🔹 Diş daşlarını və bakteriyaları təmizlətmək.
🔹 Çürüməyə meyilli dişlərə qoruyucu tədbirlər tətbiq etdirmək.
📌 Diş həkiminə mütəmadi getmək çürümənin erkən mərhələdə aşkarlanmasına kömək edir.
D. Fluoridli Məhsullardan İstifadə Edin
🔹 Fluorid diş minasını gücləndirir və çürüməni azaldır.
🔹 Fluoridli diş pastası və ağız yaxalayıcıları istifadə edin.
📌 Fluorid dişlərin sağlamlığını qorumaqda mühüm rol oynayır.
5. Diş Çürüməsinin Müalicə Yolları
📌 Çürümənin dərəcəsinə görə fərqli müalicə üsulları tətbiq edilir:
A. Fluorid Mühafizəsi (Erkən Çürük Mərhələsində)
✔ Fluorid diş minasını yenidən qurmağa kömək edir.
✔ Erkən mərhələdə olan çürüməni dayandıra bilər.
📌 Diş həkimi xüsusi fluorid müalicəsi tətbiq edə bilər.
B. Plomblama (Orta Dərəcəli Çürümə)
✔ Çürümüş hissə təmizlənir və plombla doldurulur.
✔ Plomb dişin funksiyasını və formasını bərpa edir.
📌 Dişlərdə kiçik çuxurlar olduqda plomblama effektiv müalicədir.
C. Endodontik Müalicə (Kanal Müalicəsi) - İrəli Mərhələdə Çürük
✔ Dişin pulpası (sinir və damar toxuması) infeksiyaya yoluxduqda tətbiq edilir.
✔ Dişin siniri çıxarılır və xüsusi materiallarla doldurulur.
📌 Dişi qurtarmaq üçün edilən sonuncu tədbirdir.
D. Çox İrəliləmiş Çürümədə Diş Çəkimi
✔ Diş tamamilə zədələnmişsə, çıxarılmalıdır.
✔ Diş itkisini aradan qaldırmaq üçün implant və ya protez qoyula bilər.
📌 Dişi qorumaq mümkün olmadıqda, çıxarılaraq alternativ həll yolları axtarılır.
6. Nəticə: Sağlam Dişlər Üçün Preventiv Mühafizə Ən Yaxşı Yoldur
✔ Diş çürüməsi qarşısı alına bilən bir problemdir.
✔ Düzgün qidalanma, müntəzəm ağız gigiyenası və diş həkimi yoxlamaları çürümənin qarşısını almağa kömək edir.
✔ Çürük erkən mərhələdə aşkar edildikdə müalicəsi daha asandır və dişi qorumaq mümkündür.
💡 Unutmayın: Sağlam dişlər, sağlam həyatın açarıdır! 😊🦷✨
