Fıstıq Allergiyasının Əlamətləri
Fıstıq allergiyasının simptomları çox müxtəlifdir və reaksiyanın şiddətinə görə dəyişir. Simptomlar fıstığın yeyilməsindən bir neçə dəqiqə və ya saat sonra görünə bilər.
Yüngül və Orta Səviyyəli Əlamətlər
Dəri Reaksiyaları:
Qaşıntı.
Qızartı və səpkilər (ürtiker).
Şişkinlik (xüsusilə dodaq, dil və üz nahiyəsində).
Tənəffüs Problemləri:
Burun tutulması və ya axması.
Hapşırma.
Boğazda qaşıntı və ya öskürək.
Mədə-Bağırsaq Əlamətləri:
Qarın ağrısı.
Bulantı və qusma.
İshal.
Ciddi və Həyat üçün Təhlükəli Əlamətlər (Anafilaksi)
Anafilaksi, fıstıq allergiyasının ən ağır formasıdır və dərhal tibbi müdaxilə tələb edir:
Tənəffüs Çətinliyi:
Boğazın şişməsi.
Hırıltılı nəfəs alma.
Qan Təzyiqinin Düşməsi:
Başgicəllənmə və huşun itməsi.
Ürək Dəyişiklikləri:
Ürək döyüntüsündə artım və ya zəifləmə.
Dəri Solğunluğu və ya Göyərmə.
Şok Vəziyyəti:
Qan dövranının çökməsi.
Fıstıq Allergiyasının Səbəbləri
İmmun Sisteminin Reaksiyası:
Fıstıq proteinləri (məsələn, arachin və ya conarachin) bədən tərəfindən təhlükəli olaraq tanınır və immun sistem IgE anticisimlərini istehsal edir.
Genetik Faktörlər:
Ailədə allergiya halları olan şəxslərdə fıstıq allergiyası riski daha yüksəkdir.
Digər Allergiyalarla Bağlantı:
Fıstıq allergiyası olan insanlarda digər qida və ya mövsümi allergiyalar daha çox görülə bilər.
Erkən Yaşda Fıstığa Məruz Qalma:
İlk yaşlarda fıstıqla təmas allergiya riskini artıra bilər.
Diaqnoz
Fıstıq allergiyası diaqnozu qoyulması üçün həkim tərəfindən bir neçə test aparıla bilər:
Dəri Testləri:
Dərinin müəyyən bir sahəsinə fıstıq ekstraktı tətbiq olunur və reaksiya müşahidə edilir.
Qan Testləri:
IgE səviyyəsi yoxlanılır.
Eliminasiya Diyeti:
Fıstıq tamamilə pəhrizdən çıxarılır və simptomların azalıb-azalmadığı müşahidə edilir.
Oral Provokasiya Testi:
Həkim nəzarətində az miqdarda fıstıq istehlak edilib reaksiya müşahidə edilir.
Fıstıq Allergiyasının Müalicəsi
1. Fıstıqdan Uzaq Durma
Fıstıq və fıstıq ehtiva edən qidaları pəhrizdən tamamilə çıxarmaq.
Paketli qidaların tərkibini diqqətlə oxumaq.
2. Anafilaksi Halında Tədbirlər
Epinefrin (Adrenalin) İnyeksiyası:
Anafilaksi zamanı həyat qurtarıcıdır.
Allergiya diaqnozu qoyulan şəxslər daima adrenalin inyektoru daşımalıdır.
Təcili tibbi yardım çağırmaq.
3. Allergiya İdarəsi
Antihistaminlər:
Yüngül allergik reaksiyaları idarə etmək üçün istifadə edilir.
İmmunoterapiya:
Fıstığa qarşı həssaslığı azaltmaq üçün müalicə metodudur (müəyyən hallarda tətbiq edilir).
Fıstıq Allergiyası ilə Başa Çıxmaq üçün Profilaktik Tövsiyələr
Tərkibə Diqqət Edin:
Yeməklərin və qida məhsullarının etiketlərini diqqətlə oxuyun.
Qida məhsullarında "fıstıq izləri" (may contain peanuts) ifadələrinə diqqət edin.
Kəsişmə Çirklənməsinə Diqqət:
Fıstıqla hazırlanan məhsullarla digər qidaların təmasından qaçının.
Restoran və Kafedə Ehtiyatlılıq:
Yeməklərin hazırlanmasında fıstıq yağı və ya fıstıq məhsullarının istifadə edilib-edilmədiyini öyrənin.
Həkim Məsləhəti ilə Davranın:
Allergiyanın idarəsi və adrenalin inyektorunun istifadəsi barədə həkimlə məsləhətləşin.
Uşaqlar üçün Təhlükəsizlik:
Allergiyası olan uşaqlara və onların ətrafındakı insanlara təcili müdaxilə tədbirlərini öyrədin.
Nəticə
Fıstıq allergiyası ciddi və bəzən həyati təhlükə yaradan bir vəziyyət ola bilər. Bununla belə, düzgün tədbirlər və profilaktika vasitəsilə bu vəziyyətin risklərini idarə etmək mümkündür. Allergenlərdən uzaq durmaq və hər zaman adrenalin inyektoru ilə hazır olmaq həyat qurtarıcı ola bilər. Allergik əlamətləri hiss edildikdə dərhal tibbi yardım almaq vacibdir.
