Səbəbləri
Gecikmiş yetkinliyin bir neçə səbəbi vardır:
Hormonal Problemlər: Hipotalamus, hipofiz və testislər/ovaryumlar arasındakı hormonal balanssızlıqlar gecikmiş yetkinliyə səbəb ola bilər.
Genetik Faktorlar: Ailədə gecikmiş yetkinlik tarixi olan uşaqların bu vəziyyətə meyilli olduğu müşahidə edilir.
Xroniki Xəstəliklər: Böyrək xəstəlikləri, diabet, infeksiyalar və digər xroniki xəstəliklər hormonal inkişafı təsir edə bilər.
Psikososial Faktorlar: Stress, emosional problemlər, ailə mühiti gecikmiş yetkinlik riskini artıran amillərdir.
Nutrisional Problemlər: Yetersiz qidalanma və vitamin-mineral çatışmazlığı.
Simptomlar
Gecikmiş yetkinliyin simptomları aşağıdakı kimi ola bilər:
Cinsi İnkişafın Olmaması: Qızlarda dövrünün başlamaması, döşlərin böyüməməsi, oğlanlarda testislərin böyüməməsi.
Bədən Dəyişiklikləri: Yüzdəki tüklənmə, bədən kütləsinin artması, boyun uzanmasının olmaması.
Psixoloji Dəyişikliklər: Sosial izolyasiya, özünə inamsızlıq, narahatlıq.
Diaqnoz
Gecikmiş yetkinliyin diaqnozu üçün aşağıdakı üsullar istifadə olunur:
Fiziki Müayinə: Pediatr və ya endokrinoloq, uşağın cinsi inkişafını qiymətləndirir.
Hormonal Testlər: Qanda hormon səviyyələrinin ölçülməsi.
Görüntüləmə Testləri: Hipofiz bezinin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası) və ya KT (Kompyuter Tomoqrafiyası).
Müalicə
Gecikmiş yetkinliyin müalicəsi aşağıdakı yollarla həyata keçirilə bilər:
Hormonal Müalicə: Cinsi inkişafı stimullaşdırmaq üçün hormonal dərmanlar.
Nutrisional Dəyişikliklər: Sağlam qidalanma planının yaradılması və vitamin/mineral əlavələrinin istifadəsi.
Psixoterapiya: Uşağın emosional və psixoloji dəstəyə ehtiyacı varsa, psixoterapiya mütləqdir.
Fiziki Terapiya: Fiziki aktivliyi artırmaq və gücləndirici məşqlər.
Nəticə
Gecikmiş yetkinlik, uşağın sağlamlığını və inkişafını təsir edə biləcək bir vəziyyətdir. Hər hansı bir simptom aşkar edildikdə, pediatr və ya endokrinoloqa müraciət etmək vacibdir. Müayinə və müalicə, uşağın sağlam inkişafını dəstəkləməyə kömək edə bilər. Sağlam qidalanma, müntəzəm tibbi müayinələr və sağlam yaşam tərzi, gecikmiş yetkinliyin qarşısını almaqda əhəmiyyətli rol oynaya bilər.
