🔹 Qadınlarda genital patologiyalar
1. Konjenital anomaliyalar (doğuşdan olan)
a. Müller kanalı anomaliyaları – (uterus və vajinanın inkişaf qüsurları)
Uterus didelfis: İki ayrı uşaqlıq və bəzən iki serviks.
Septalı uterus: Uşaqlıq daxilində divar (septum) mövcuddur.
Unikornuat uterus: Bir tərəfli inkişaf etmiş uşaqlıq.
Agenesiya (Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser Sindromu): Vajina və uşaqlığın olmaması.
b. Himen anomaliyaları
İmperforat himen: Qapalı himen → ilk aybaşıda qan xaric ola bilməz, qarın ağrısı və kistlər yarana bilər.
Mikroperforat / septat himen: Açılış dardır və menstruasiyanı çətinləşdirə bilər.
2. Qazanılmış patologiyalar
a. Polikistik over sindromu (PCOS)
Hormonal pozuntu → menstrual nizamsızlıq, yumurtlama problemi, kişi tipli tüklənmə.
b. Endometrioz
Uşaqlıq daxili qişa hüceyrələrinin uşaqlıq xaricində (yumurtalıq, bağırsaq və s.) yerləşməsi.
c. Uşaqlıq miomaları (fibroidlər)
Uşaqlığın əzələ qatından qaynaqlanan xoşxassəli şişlər.
d. Vulva və vajinanın anomaliyaları
Labial füzyon: Kiçik dodaqların birləşməsi (əsasən uşaq yaşlarda)
Bartholin kisti: Vajina girişində vəzlərin tıxanması ilə yaranan kist.
e. Yumurtalıq kistləri
Follikulyar və ya hemorragik kistlər; çoxu xoşxassəlidir.
🔹 Kişilərdə genital patologiyalar
1. Konjenital anomaliyalar
a. Kriptorxizm (enməmiş xaya)
Xayaların xayalığa enməməsi. Hormonal və ya cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
b. Hipospadiya
Sidik kanalının normal yerindən aşağıda açılması (penisin alt tərəfində).
c. Epispadiya
Sidik kanalının yuxarıda açılması (nadir patologiya).
d. Mikropenis
Hormonal səbəblərlə ölçüsü normadan kiçik penis.
2. Qazanılmış patologiyalar
a. Varikosel
Xaya venalarının genişlənməsi → sperma keyfiyyətini poza bilər.
b. Hidrosel
Xaya ətrafında maye yığılması.
c. Testikulyar torsion
Xayanın öz oxu ətrafında dönərək qan axınının kəsilməsi (təcili vəziyyətdir).
d. Erektil disfunksiya
Psixoloji və ya fiziki səbəblərlə cinsi zəiflik.
e. Fimoz
Sünnət dərisinin geriyə çəkilə bilməməsi (uşaqlarda və bəzən böyüklərdə olur).
🔸 Genital patologiyaların diaqnostik üsulları:
Ultrasəs (USG)
MRI və ya CT (dərin struktur problemlərində)
Histerosalpingoqrafiya (HSG) – qadınlarda uşaqlıq və boruların rentgen görüntüsü
Karyotip analizi və genetik testlər
Hormon analizləri – FSH, LH, testosteron, estradiol, AMH və s.
Ginekoloji və ya uroloji müayinə
🔹 Müalicə yanaşmaları:
ProblemMüalicə
İmperforat himenCərrahi müdaxilə (himenotomiya)
Uterus septumuHisteroskopik septum rezeksiyası
PCOSQidalanma, idman, hormonal tənzimləyicilər
KriptorxizmOrxiopeksiya (cərrahiyyə)
VarikoselMikrocərrahi varikoselektomiya
Bartholin kistiDrenaj və ya kistektomiya
