🎭 Həmyaşıd zorakılığının formaları
FormasıTəsviri
FizikiYumruq, təpik, itələmə, əşyaları sındırmaq
Şifahi (verbal)Lağ etmək, təhqir, ad qoymaq
EmosionalQrupdan kənarlaşdırmaq, dostluq münasibətlərini pozmaq
KibertəcavüzSosial mediada alçaltma, saxta profillər, təhqiredici şəkillər paylaşmaq
İctimai zorakılıqSosial statusu hədəfə almaq, utandırmaq
🔍 Kimlər hədəf olur?
Həmyaşıd zorakılığının qurbanı çox vaxt:
Sakit, utancaq və özünə qapanıq uşaqlar
Fiziki qüsuru və ya fərqli görünüşü olanlar
İctimai statusu (etnik mənsubiyyət, geyim, ailə vəziyyəti) ilə seçilənlər
Akademik cəhətdən güclü və ya zəif olanlar
Qrup içində tez hədəf seçilə bilən fərqli davranışlı uşaqlar
🚨 Uşağınız zorakılığa məruz qalırsa, necə bilmək olar?
Aşağıdakı əlamətlər diqqətə alınmalıdır:
Məktəbə getmək istəməmək
Əhvalın qəfil dəyişməsi, depressiya, ağlağanlıq
Yuxusuzluq və ya kabus görmək
Yeməkdən imtina və ya həddindən artıq yemək
Özünü aşağı görmə, özünə inamsızlıq
Evə tez-tez əşyasız və ya zədəli gəlmək
Özünü cəzalandırmaq və ya intihara meylli danışmaq
📱 Kibertəcavüz: Müasir dövrün görünməz silahı
Telefonlar, sosial şəbəkələr və qapalı qruplar vasitəsilə yayılan kibertəcavüz, uşaq psixikasına dərin və görünməz yaralar aça bilər. Bu formadakı zorakılıq:
24 saat davam edə bilər
İzləmək və sübut etmək çətin ola bilər
Qurbanı cəmiyyət içində alçaldar, utandırar və təcrid edər
🛡️ Valideyn və müəllimlər nə edə bilər?
Valideynlər:
Uşağı dinləməyə açıq olun, onu qorxutmayın və günahlandırmayın
Günlük duyğularını və sosial həyatını müşahidə edin
Özünəinam tərbiyə edin və uşağınıza "yox" deməyi öyrədin
Ehtiyac varsa, psixoloq və ya məktəb rəhbərliyinə müraciət edin
Müəllimlər:
Zorakılıq hallarına təhlükəsiz, gizli və müdaxiləli şəkildə yanaşın
Şagirdlər arasında hörmət, empatiya və tolerantlıq aşılayan dərslər keçin
Məktəbdə zorakılığa qarşı sıfır tolerantlıq siyasəti tətbiq edin
Məktəbdaxili monitorinq sistemləri qurun
🌱 Cəmiyyətin rolu
Həmyaşıd zorakılığı təkcə məktəblərin və ailələrin deyil, bütün cəmiyyətin problemdir:
Media zorakılığı normallaşdırmamalıdır
Qanunverici orqanlar məktəb zorakılığına dair hüquqi mexanizmləri gücləndirməlidir
Sosial layihələrlə empatiya, fərqlilik və həmrəylik mədəniyyəti inkişaf etdirilməlidir
💬 Nəticə
Həmyaşıd zorakılığı cəmiyyətin kövrək yarasıdır – diqqətə alınmadıqda, uşağın gələcək şəxsiyyətinə, psixikasına və sosial münasibətlərinə dərin izlər buraxar. Bu problemi gizlətmək deyil, üzə çıxarmaq və dəyişmək vacibdir. Uşaq tək qalanda yox, səssiz qalanda itir.
