İnfeksiyanın Növləri
İnfeksiyalar, onları törədən mikroorqanizmlərə və təsir etdiyi orqanlara görə fərqli növlərə ayrılır:
Bakterial İnfeksiyalar: Bakteriyalar səbəbindən yaranır və antibakterial dərmanlarla müalicə edilə bilər. Məsələn: strep boğaz infeksiyası, sidik yolu infeksiyaları, pnevmoniya.
Viral İnfeksiyalar: Virusların səbəb olduğu infeksiyalardır və antibakterial dərmanlarla müalicə edilə bilməz. Əksər virus infeksiyaları öz-özünə sağalır, lakin bəzi hallarda antiviral dərmanlardan istifadə edilə bilər. Məsələn: qrip, COVID-19, hepatit, soyuqdəymə.
Göbələk İnfeksiyaları: Göbələklərin səbəb olduğu infeksiyalardır və daha çox dəri, saç və dırnaqlarda meydana gəlir. Göbələk infeksiyaları adətən antifungal dərmanlarla müalicə edilir. Məsələn: kandida infeksiyaları, idmançı ayağı.
Parazitar İnfeksiyalar: Parazitlərin (məsələn, qurdlar) səbəb olduğu infeksiyalardır. Parazit infeksiyaları əsasən bağırsaq və digər orqanları təsir edir. Məsələn: malyariya, giardiyaz.
İnfeksiyanın Simptomları
İnfeksiyanın əlamətləri onun növünə, yerləşdiyi orqana və mikroorqanizmin növünə görə dəyişir. Əsas əlamətlər aşağıdakılar ola bilər:
Qızdırma: Bədənin infeksiyaya cavab olaraq temperaturunu yüksəltməsi.
Ağrı və İltihab: İnfeksiya nahiyəsində ağrı və qızartı.
Şişkinlik: Bədəndəki infeksiya nahiyəsində şişkinlik meydana gəlməsi.
Yorğunluq və Zəiflik: İnfeksiya ilə mübarizə aparan bədən daha çox yorğun ola bilər.
Baş ağrısı, Öskürək, Burun axması: Xüsusilə tənəffüs yolu infeksiyalarında.
Qarın ağrısı, İshal və Qusma: Mədə-bağırsaq yolu infeksiyalarında.
İnfeksiyanın Yaranma Səbəbləri
İnfeksiyaların yaranmasına səbəb olan əsas faktorlar mikroorqanizmlərin bədənə daxil olması və orqanlarda yayılmasıdır. İnfeksiyaların yayılmasına səbəb olan bəzi əsas faktorlar aşağıdakılardır:
Mikroorqanizmlərlə Təmas: İnfeksiyalı insanlarla yaxın təmas, mikroorqanizmlərin təmas yolu ilə bədənə daxil olmasına səbəb ola bilər.
Qida və Su Yoluyla: Çirkli su və ya düzgün bişirilməmiş qidalarla mikroorqanizmlər bədənə keçə bilər.
Tənəffüs Yoluyla: Hava damcıları vasitəsilə yayılan virus və bakteriyalar, tənəffüs yolu infeksiyalarına yol açır.
Heyvan Və Parazitlərdən Yoluxma: Malyariya kimi bəzi infeksiyalar heyvan və ya parazitlər vasitəsilə insana keçə bilər.
İnfeksiyanın Müalicəsi
İnfeksiyanın müalicəsi, infeksiyanın növünə və mikroorqanizmin növünə görə dəyişir:
Antibiotiklər: Bakterial infeksiyaların müalicəsində istifadə olunur. Antibiotiklər yalnız bakteriyalara təsir edir, viruslar üçün effektiv deyil. Müalicə həkim məsləhəti ilə aparılmalıdır, çünki antibiotiklərin yanlış və ya həddindən artıq istifadəsi bakteriyaların antibiotiklərə qarşı müqavimət qazanmasına səbəb ola bilər.
Antiviral Dərmanlar: Virus infeksiyalarının bəzi növlərində (məsələn, herpes, hepatit C) antiviral dərmanlar istifadə edilə bilər. Lakin əksər virus infeksiyaları müalicə edilmədən öz-özünə sağalır.
Antifungal Dərmanlar: Göbələk infeksiyalarının müalicəsində istifadə olunur. Dəri və dırnaqlarda yaranan göbələk infeksiyaları üçün krem və ya tablet şəklində antifungal dərmanlardan istifadə edilir.
Antiparazitar Dərmanlar: Parazit infeksiyalarının müalicəsində istifadə edilir. Məsələn, malyariya və ya bağırsaq qurdları üçün xüsusi antiparazitar dərmanlar mövcuddur.
Simptomatik Müalicə: İnfeksiyaların bir çoxunda ağrı, qızdırma və digər simptomları yüngülləşdirmək üçün ağrıkəsicilər və antipiretiklər istifadə edilə bilər. Bol maye qəbul etmək, istirahət etmək və balanslı qidalanmaq da bədənin infeksiya ilə mübarizəsini asanlaşdırır.
İnfeksiyaların Qarşısını Alma Yolları
Əlləri Tez-tez Yumaq: Mikroorqanizmlərin yayılmasının qarşısını almaq üçün əlləri sabun və su ilə yumaq vacibdir.
Gigiyenik Qida və Su İstehlakı: Yaxşı bişmiş qidalar yemək, təmiz su içmək və qida təhlükəsizliyi qaydalarına riayət etmək.
Vaksinasiya: Bəzi infeksiyalardan qorunmaq üçün peyvəndlərdən istifadə etmək.
Xəstə İnsanlardan Uzaq Durmaq: Xəstəlik hallarında xəstə insanlarla təmasdan çəkinmək və ya qoruyucu tədbirlər görmək.
Sağlam Yaşam Tərzi: Güclü bir immun sistemi infeksiyalara qarşı daha müqavimətli olur. Düzgün qidalanma, kifayət qədər yuxu və müntəzəm fiziki aktivlik immuniteti dəstəkləyir.
İnfeksiyaların vaxtında müalicəsi və qarşısının alınması, sağlamlıq üçün vacibdir. Şiddətli simptomlar yarandığında və ya infeksiyanın uzun müddət davam etdiyində, tibbi yardıma müraciət etmək məsləhətdir.
