Kəskin Tonzillitin Əsas Səbəbləri
Viruslar
Ən yaygın səbəb viruslardır. Adenovirus, Epstein-Barr virusu (mononükleoz), rinovirus və qrip virusları tonzillitin viral mənşəli səbəbləri arasında yer alır.
Bakteriyalar
Streptococcus pyogenes (qrup A streptokok) kəskin tonzillitin ən çox rast gəlinən bakterial səbəbidir.
Digər faktorlar
Allergiyalar, qıcıqlandırıcı maddələr (məsələn, siqaret tüstüsü), zəif immun sistem də tonzillit riskini artıra bilər.
Kəskin Tonzillitin Əsas Simptomları
Boğaz ağrısı
Şiddətli və udqunarkən daha da artan boğaz ağrısı tonzillitin ən əsas simptomudur.
Badamcıqların şişməsi və qızarması
Badamcıqlar iltihablanır, qızarır və bəzən üzərində ağ və ya sarımtıl ləkələr (irin) meydana gələ bilər.
Yüksək hərarət
Qızdırma (38°C-dən yüksək) və ümumi halsızlıq müşahidə edilə bilər.
Udqunmada çətinlik və ya ağrı
Boğazda narahatlıq səbəbindən udqunmada çətinlik yaranır.
Boyun limfa düyünlərinin şişməsi
Çənə altı və boyundakı limfa düyünləri şişə və ağrılı ola bilər.
Səsdə dəyişiklik
Səs boğuqlaşa və ya tamamilə itə bilər.
Pis ağız qoxusu
Badamcıqların üzərindəki irin və ya bakteriyalar səbəbindən ağızda pis qoxu yaranır.
Ümumi yorğunluq və halsızlıq
Xəstəlik zamanı bədən zəifləyir, halsızlıq və iştahsızlıq müşahidə edilə bilər.
Qulaq ağrısı
Boğazdan qulağa yayılan ağrı ola bilər, çünki boğaz və qulaq bir-birinə yaxın sinirlərlə bağlıdır.
Kəskin Tonzillitin Diaqnozu
Həkim tonzillit diaqnozunu aşağıdakı üsullarla qoyur:
Fiziki müayinə
Həkim badamcıqları, boğazı və boyun limfa düyünlərini yoxlayır.
Boğazdan yaxma testi
Streptokok infeksiyasını təsdiq etmək üçün boğazdan nümunə götürülür.
Qan testi
Qanın ümumi analizi (leukosit səviyyələri) infeksiyanın bakterial və ya viral olduğunu ayırd etmək üçün istifadə edilə bilər.
Kəskin Tonzillitin Müalicəsi
Müalicə xəstəliyin səbəbinə görə dəyişir:
Viral Tonzillit
Dərmanlar: Antiviral dərmanlara ehtiyac yoxdur, simptomları yüngülləşdirmək üçün müalicə tətbiq edilir.
Ağrıkəsicilər və qızdırma salıcılar (Parasetamol və ya İbuprofen)
Boğaz spreyləri və ya pastillər
Evdə qayğı:
Bol maye qəbul etmək.
İsti və ya soyuq içkilər (boğazı rahatlatmaq üçün).
Duzlu su ilə qarqara etmək.
Bakterial Tonzillit
Antibiotiklər: Streptokok infeksiyasını müalicə etmək üçün həkim tərəfindən təyin edilən antibiotiklər (ən çox istifadə edilən: Penisillin və ya Amoksisillin).
Müalicə müddətinə diqqət: Antibiotiklərin kursunu tamamlamaq vacibdir, hətta simptomlar yaxşılaşsa belə.
Evdə Yüngülləşdirici Qayğı
İsti duzlu su ilə qarqara etmək
Boğazdakı iltihabı azaltmaq və ağrını yüngülləşdirmək üçün təsirlidir.
Bol istirahət
Bədən infeksiyaya qarşı mübarizə apardığı üçün kifayət qədər istirahət vacibdir.
Nəmli mühitdə qalmaq
Quru hava boğazı daha çox qıcıqlandıra bilər, buna görə hava nəmləndiricilərindən istifadə etmək faydalıdır.
Təmiz qidalar və isti içkilər
İsti şorbalar, çay və bal ilə limon boğazı rahatlaşdırır. Çox isti və ya çox soyuq qidalardan çəkinin.
Kəskin Tonzillitdən Qorunma Yolları
Əlləri tez-tez yumaq
Virus və bakteriyaların yayılmasının qarşısını almaq üçün ən təsirli üsuldur.
İmmuniteti gücləndirmək
Sağlam və balanslı qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və kifayət qədər yuxu.
Yaxın təmasdan çəkinmək
Xüsusilə infeksiyalı insanlarla təmasdan çəkinin.
Siqaretdən uzaq durmaq
Siqaret tüstüsü boğazı qıcıqlandıra bilər və xəstəliyi ağırlaşdıra bilər.
Həkimə Müraciət Nə Zaman Lazımdır?
Aşağıdakı hallarda mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır:
Yüksək qızdırma (38.5°C-dən yüksək)
Şiddətli boğaz ağrısı və ya udqunmada ciddi çətinlik
Qulaq ağrısı və ya qulaqda basınc hissi
Boyunda şişlik və ya limfa düyünlərinin şiddətli ağrısı
İki həftədən uzun davam edən simptomlar
Nəfəs almaqda çətinlik və ya ağızdan tükürcək axması
Kəskin tonzillit düzgün müalicə ilə tez bir zamanda yaxşılaşır. Ancaq müalicə edilmədikdə orta qulaq iltihabı, sinüzit və ya revmatik qızdırma kimi ağırlaşmalara səbəb ola bilər. Bu səbəbdən simptomların başlanğıcında müvafiq tədbirlər görmək vacibdir.
