Limfa Xərçənginin (Lenfoma) Növləri
Hodgkin Lenfoması (HL)
Xüsusiyyətləri: Hodgkin lenfomasının əsas xüsusiyyəti, Reed-Sternberg hüceyrələrinin (böyük, anormal limfositlər) mövcudluğudur.
Yayılması: Adətən limfa düyünlərindən başlayır və nizamlı şəkildə yayılır.
Yaş Qrupu: Daha çox gənclərdə və 50 yaşdan yuxarı insanlarda rast gəlinir.
Qeyri-Hodgkin Lenfoması (NHL)
Xüsusiyyətləri: Qeyri-Hodgkin lenfoması, müxtəlif lenfosit növlərindən (B hüceyrələri, T hüceyrələri) yaranan bir çox alt növə malikdir.
Yayılması: Limfa düyünləri ilə yanaşı, qan, sümük iliyi və digər orqanlarda da meydana gələ bilər.
Yaş Qrupu: Hər yaş qrupunda rast gəlinə bilər, lakin daha çox yaşlılarda yayılmışdır.
Risk Faktorları
Zəif İmmun Sistemi: İmmunsupressiv dərmanlar və ya immun çatışmazlığı (HİV/AIDS) olan insanlarda risk artır.
Xroniki İnfeksiyalar: Epstein-Barr virusu (EBV), Helicobacter pylori və Hepatit C kimi infeksiyalar risk faktorlarıdır.
Kimyəvi Maddələrə Məruz Qalma: Pestisidlər, herbisidlər və bəzi sənaye kimyəvi maddələr.
Ailə Tarixi: Ailəsində lenfoma olan insanlarda risk artır.
Yaş və Cinsiyyət: Hodgkin lenfoması daha çox gənclərdə və 50 yaşdan yuxarı kişilərdə yayılmışdır. Qeyri-Hodgkin lenfoması isə hər yaşda rast gəlinə bilər, lakin daha çox yaşlılarda görülür.
Simptomlar
Limfa Düyünlərində Şişkinlik: Boyunda, qoltuq altında və qasıq nahiyəsində ağrısız şişkinlik.
Yorğunluq: Davamlı və izah olunmayan yorğunluq.
Qızdırma: İnfeksiya olmadan davamlı və ya təkrarlayan qızdırma.
Gecə Tərləmələri: Xüsusilə gecə vaxtı tərləmələr.
Çəki İtirimi: İzah olunmayan çəki itirimi.
Qaşınma: Xüsusilə bədənin hər yerində səbəbsiz qaşınma.
Nəfəs Darlığı və Öskürək: Döş qəfəsində şişkinlik nəticəsində nəfəs darlığı və öskürək.
Qarın Ağrısı və ya Şişkinlik: Mədə-bağırsaq traktında və ya qarında limfa düyünlərinin böyüməsi nəticəsində.
Diaqnostika
Fiziki Müayinə: Həkim limfa düyünlərinin, dalaq və qaraciyərin böyüməsini yoxlayır.
Qan Testləri: Tam qan sayımı (CBC) və digər qan testləri.
Biopsiya: Limfa düyünündən nümunə alınaraq mikroskopik müayinə edilir.
Görüntüləmə Testləri:
KT (Kompüter Tomoqrafiyası): Bədənin iç strukturlarını görüntüləmək üçün.
MRT (Magnetik Rezonans Tomoqrafiya): Dəqiq və detallı görüntülər təmin edir.
PET (Pozitron Emissiya Tomoqrafiyası): Xərçəng hüceyrələrinin metabolik fəaliyyətini göstərir.
Sümük İliyi Biopsiyası: Sümük iliyindən nümunə alaraq xərçəng hüceyrələrinin mövcudluğunu yoxlamaq.
Müalicə Yolları
Kimyoterapiya
Sistemik Kimyoterapiya: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün kimyəvi dərmanlar.
Radioterapiya
Xarici Şüa Radioterapiyası: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yüksək enerjili şüalar.
İmmunoterapiya
Monoklonal Antikorlər: Xərçəng hüceyrələrini hədəfləyən antikorlar.
CAR-T Hüceyrə Terapiyası: T hüceyrələrinin genetik olaraq dəyişdirilməsi və xərçənglə mübarizəyə yönləndirilməsi.
Hədəflənmiş Terapiya
Hədəflənmiş Dərmanlar: Xərçəng hüceyrələrini hədəfləyən spesifik dərmanlar.
Sümük İliyi və ya Kök Hüceyrə Transplantasiyası
Autolog Transplantasiya: Xəstənin öz sağlam kök hüceyrələrinin transplantasiyası.
Allogen Transplantasiya: Uyğun bir donordan alınan kök hüceyrələrin transplantasiyası.
Reabilitasiya və Dəstək
Psixoloji Dəstək: Emosional və psixoloji dəstək üçün məsləhət və terapiya.
Fiziki Terapiya: Müalicə sonrası əzələ gücünü və hərəkət qabiliyyətini bərpa etmək üçün.
Qidalanma və Diyet: Sağlam qidalanma və diyetik dəstək.
Limfa xərçəngi ciddi bir sağlamlıq problemidir, lakin erkən diaqnostika və müalicə ilə müalicə şansları artır. Hər hansı bir simptom hiss edirsinizsə və ya narahatlığınız varsa, müvafiq mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
