Məktəb Fobiyasının Əlamətləri:
Fiziki Simptomlar:
Məktəbə getməkdən qorxan uşaqlarda baş ağrıları, mədə ağrıları, qusma, ürək bulanma və ya yuxusuzluq kimi fiziki şikayətlər müşahidə edilə bilər. Bu simptomlar, uşağın həqiqi fiziki vəziyyəti deyil, daha çox psixoloji narahatlıq ilə əlaqəli olur.
Gərginlik və narahatlıq, məktəbə getməklə bağlı fiziki narahatlıqların daha da güclənməsinə səbəb ola bilər.
Davranış Dəyişiklikləri:
Uşaqlar və gənclər, məktəbə getməkdən qaçmaq üçün müxtəlif davranış dəyişiklikləri nümayiş etdirə bilər. Məsələn, evdən qaçmağa cəhdlər, məktəbə getməkdən qaçmaq üçün bəhanələr uydurmaq və ya ağlamaq kimi reaksiyalar göstərə bilərlər.
Uşaqlar, məktəbə getməyin onları təhdid etdiyini hiss etdikləri üçün psixoloji və davranışsal reaksiyalar verə bilərlər.
Sosial Çətinliklər və Təcrid:
Məktəb fobiyası yaşayan uşaqlar sosial izolyasiya yaşaya bilərlər. Onlar məktəbdəki sosial fəaliyyətlərdən qaçmağa meyllidirlər və yaşadıqları narahatlıqlar səbəbindən məktəbdə sosial əlaqələr qurmaqda çətinlik çəkə bilərlər.
Bəzi uşaqlar məktəbdəki dostları ilə münasibət qurmaqda çətinlik çəkə bilər və ya gözlə görülən sosial təzyiqlər ilə üzləşə bilərlər.
Qorxu və Gələcəkdəki Təhlükə Hissi:
Məktəb fobiyası yaşayan uşaqlar, məktəbə getməkdən əvvəl gələcəkdəki qorxu və ya təhlükə hissi yaşaya bilərlər. Məktəb onları təzyiq, təhqir, yüksək akademik gözləntilər və ya sosial təzyiqlər ilə qorxuda bilər.
Gələcəkdəki narahatlıqlar və özünə inamsızlıq məktəbə getməkdən daha çox qorxmağa səbəb ola bilər.
Səbəbsiz Qorxular və Travmalar:
Məktəbə getmə qorxusu, bəzən uşağın həyatında yaşadığı psixoloji travmalar və ya əvvəlki məktəb təcrübələri ilə əlaqəlidir. Məsələn, məktəbə gələn dövrün əvvəlində yaşanan bir zorakılıq, təhqir və ya məyusiyyət uşağın məktəbə olan münasibətini mənfi yöndə dəyişdirə bilər.
Əvvəlki travmaların uşağın təxəyyülündə və yaddaşında qalması, məktəbə getməyi daha da çətinləşdirə bilər.
Məktəb Fobiyasının Səbəbləri:
Məktəb fobiyasının bir neçə səbəbi ola bilər. Bunlar arasında psixoloji, emosional, sosial və şəxsi faktorlar yer alır:
Əvvəlki Travmalar və Təcrübələr:
Uşaq məktəbə başlamazdan əvvəl zorakılıq, psixoloji təzyiq və ya təhsil problemləri ilə qarşılaşıbsa, bu təcrübələr məktəbə qarşı fobiya inkişaf etdirə bilər.
Ailəvi Məsələlər:
Ailəvi narahatlıqlar, məsələn, evdəki mübahisələr, ailə üzvlərindən birinin xəstəliyi və ya böyük həyat dəyişiklikləri (məsələn, valideynlərin ayrılması) məktəbə getməkdən qaçmağa səbəb ola bilər.
Sosial Təsirlər:
Zorakılıq, sosial təhqirlər və ya yüksək təzyiqlər məktəbdəki uşaqlar tərəfindən baş verə bilər. Bu, uşağın sosial əlaqələrə qarşı qorxusunu və müxtəlif sosial fobiyaları inkişaf etdirməsinə səbəb ola bilər.
Məktəbdə Akademik Çətinliklər:
Akademik stress və sinif yoldaşları ilə rəqabət də məktəb fobiyasına səbəb ola bilər. Uşaq dərslərdəki çətinliklər və akademik gözləntilərdən qorxu hissi yaşayırsa, məktəbə getməkdən çəkinə bilər.
Sosial və Emosional Çətinliklər:
Bəzi uşaqlar sosial vəziyyətlərdən və ya açıq ifadə tərzindən qorxa bilərlər. Onlar, sosial təzyiq, dost qruplarına uyğunlaşma çətinliyi və ya yalnızlıq hissi ilə üzləşə bilərlər.
Məktəb Fobiyası ilə Mübarizə Yolları:
Psixoterapiya və Davranış Terapiyası:
Bilişsel-davranış terapiyası (CBT), uşaqların məktəbə qarşı qorxularını aşmalarına və stresli vəziyyətlərə düzgün yanaşmalarına kömək edə bilər.
Uşaqların qorxuları ilə üzləşməsi və mövcud narahatlıqlarını yenidən təşkil etməsi üçün psixoterapiya və ya məşq proqramları tətbiq edilə bilər.
Ailə Dəstəyi və Göstərişlər:
Ailənin dəyərli dəstəyi və pozitiv yanaşma uşağın məktəbə qarşı hiss etdiyi qorxuların yüngülləşməsinə kömək edir. Ailənin məktəbə getmə prosesində uşağa güvən və həvəsləndirmə verməsi vacibdir.
Sosial və Akademik Təsirə Diqqət Yetirmək:
Məktəbdəki sosial mühit və akademik təzyiqlər ilə bağlı narahatlıqların həlli üçün, müəllimlərlə birgə müzakirələr aparmaq və məktəb həyatına daha daha rahat bir adaptasiya planı hazırlamaq faydalıdır.
Məktəbə Tədricən Başlamaq:
Məktəb fobiyası yaşayan uşaqlar üçün tədricən uyğunlaşma prosesləri tətbiq edilə bilər. Məsələn, uşağa əvvəlcə məktəbə qısa müddət getmək və sonra bu müddəti artırmaq tövsiyə edilə bilər.
Nəticə:
Məktəb fobiyası, uşağın həyatında ciddi emosional və sosial problemlərə səbəb ola bilər. Psixoloji dəstək, aile dəstəyi və müəllimlərlə koordinasiya ilə uşağın bu fobiya ilə mübarizə etməsi mümkündür. Məktəbə qarşı qorxularının üstəsindən gəlmək, uşağın emosional inkişafı və akademik müvəffəqiyyətini artırmaq üçün vacibdir.
