Məktəbdən imtina və məktəb qorxusu (school refusal / school phobia)

Məktəbdən İmtina Nədir? Məktəbdən imtina (School Refusal), uşağın və ya yeniyetmənin məktəbə getmək istəməməsi və ya məktəbə getməyə qarşı güclü narahatlıq hiss etməsi vəziyyətidir. Bu hal məktəb qorxusu (School Phobia) və ya məktəb anksiyetesi kimi də tanınır. 📌 Məktəbdən imtina təkcə tənbəllik və ya dərslərə maraq olmaması ilə bağlı deyil. Adətən anksiyete, qorxu, sosial problemlər və ya ailə faktorları bu vəziyyəti yaradır. 💡 Əgər uşaq məktəbə getməkdən davamlı olaraq imtina edirsə, bunun səbəbini anlamaq və erkən müdaxilə etmək vacibdir.

Məktəbdən imtina və məktəb qorxusu (school refusal / school phobia)

Məktəbdən İmtinanın Əsas Səbəbləri

✅ 1. Anksiyete və Qorxu Problemləri
🔹 Ayrılıq Anksiyetesi – Valideyndən ayrılmaqda çətinlik çəkmək.
🔹 Sosial Anksiyete – Sinif yoldaşları və müəllimlərlə ünsiyyətdə çətinlik.
🔹 Performans Anksiyetesi – İmtahan qorxusu, təqdimatlar və ya tapşırıqların öhdəsindən gələ bilməmək hissi.
🔹 Məktəbdə təzyiq və ya gözləntilərin yüksək olması.

✅ 2. Məktəbdə Mənfi Təcrübələr
🔹 Zorakılıq (Bulliying) – Digər uşaqlar tərəfindən təhqir olunmaq, zorakılığa məruz qalmaq.
🔹 Müəllimlə və ya sinif yoldaşları ilə problemlər.
🔹 Məktəbdə uğursuzluq hissi və ya dərs proqramına uyğunlaşma çətinliyi.

✅ 3. Ailə Problemləri
🔹 Valideyn boşanması, ailə üzvlərinin xəstəliyi və ya maddi problemlər.
🔹 Evdə çox qoruyucu valideyn münasibəti – Uşağın müstəqillik hissinin inkişaf etməməsi.
🔹 Valideynin narahatlığı – Bəzi valideynlər uşaqlarının məktəbdə xoşbəxt olmaması fikrindən həddindən artıq narahat olduqları üçün uşaq da məktəbdən çəkinir.

✅ 4. Duygusal və Psixoloji Faktlar
🔹 Depressiya və ya motivasiya azlığı.
🔹 Özgüvən çatışmazlığı və özünü digər uşaqlarla müqayisə etmək.
🔹 Yeni məktəbə keçid və ya dərs mühiti dəyişiklikləri.

💡 Məktəbdən imtinanın səbəbini anlamaq üçün uşağın duyğularını dinləmək və onun niyə çətinlik çəkdiyini araşdırmaq lazımdır.

Məktəbdən İmtinanın Əlamətləri

🚨 Əgər uşaq bu əlamətləri göstərirsə, məktəbdən imtina problemi ola bilər:

🔹 Səhər tezdən mədə ağrısı, baş ağrısı, ürəkbulanma kimi fiziki şikayətlər (xüsusilə məktəbə getmədən öncə).
🔹 Daim yorğun və halsız olmaq (emosional və psixoloji yorğunluq).
🔹 Ev tapşırıqlarına və dərslərə qarşı laqeydlik və maraq itkisi.
🔹 Valideynlərindən ayrılmaqda çətinlik çəkmək.
🔹 Məktəb haqqında mənfi fikirlər bildirmək ("Mən məktəbi sevmirəm", "Mən orada rahat deyiləm").
🔹 Sosial fəaliyyətlərdən çəkinmək və evdə daha çox vaxt keçirmək istəmək.

💡 Bu əlamətlər bir neçə həftə davam edirsə, mütləq valideyn, müəllim və psixoloq birlikdə bir həll yolu tapmalıdır.

Məktəb Qorxusu ilə Necə Mübarizə Aparmaq Olar?

1. Uşağın Hisslərini Dinləyin və Onu Anlayın

✔ Uşağın məktəbə getmək istəməməsinin əsas səbəbini tapmağa çalışın.
✔ Onun qorxularını və hisslərini qiymətləndirin, lakin həddindən artıq reaksiya verməyin.
✔ "Sən məktəbə getməlisən və bu belə olmalıdır" demək əvəzinə, "Sənə nə çətinlik yaradır?" kimi suallar verin.

💡 Uşaq özünü başa düşülmüş hiss edəndə, qorxularını daha rahat ifadə edə bilər.

2. Məktəbə Getməyə Kiçik Addımlarla Başlayın

✔ Əgər uşaq tamamilə məktəbdən imtina edirsə, onu kiçik addımlarla məktəbə alışdırmağa çalışın.
✔ Gündəlik məktəbə getmə rejimi yaradın və ona uyğunlaşmağa kömək edin.
✔ Əvvəlcə qısa müddətli məktəb ziyarətləri (məsələn, yarım gün getmək) planlaşdırın.

💡 Uşağı birdən-birə tam gün məktəbə göndərmək əvəzinə, bu prosesə yavaş-yavaş alışdırmaq daha effektiv ola bilər.

3. Valideynin Dəstəyi və Motivasiya

✔ Uşaq məktəbə getməyə çalışdıqda onu həvəsləndirin və müsbət yanaşın.
✔ Ona məktəbin müsbət tərəflərini xatırladın (dostlar, oyunlar, yeni biliklər).
✔ Məktəbdə yaxşı bir gün keçirdiyi zaman onu mükafatlandırın (sevdiyi bir fəaliyyəti birlikdə edin).

💡 Məktəbi qorxulu bir yer kimi deyil, öyrənmək və inkişaf etmək üçün bir fürsət kimi görməsinə kömək edin.

4. Məktəb və Müəllimlər ilə Əməkdaşlıq

✔ Müəllimlərə və məktəb psixoloquna uşağın məktəbə getməkdə çətinlik çəkdiyini bildirin.
✔ Uşağın müəllim və məktəb mühiti ilə daha rahat hiss etməsi üçün strategiyalar hazırlayın.
✔ Məktəb sosial fəaliyyətlərinə və qrup işlərinə təşviq edin ki, uşaq dostluq əlaqələri qura bilsin.

💡 Müəllim və məktəb rəhbərliyi ilə işləmək, uşağın məktəbə qarşı daha müsbət münasibət qurmasına kömək edə bilər.

5. Sosial Dəstək və Psixoloji Yardım

✔ Uşağın məktəbdə dostları varsa, onlarla məktəbə birlikdə getməsinə imkan yaradın.
✔ Psixoloq və ya terapevt dəstəyi almaq uşağın anksiyetesini idarə etməsinə kömək edə bilər.
✔ Sosial fəaliyyətlər və məktəbdən kənar məşğələlər uşağın özünə inamını artırmağa kömək edə bilər.

💡 Əgər uşaqda ciddi qorxu və anksiyete varsa, peşəkar psixoloqdan yardım almaq vacibdir.

Məktəb Qorxusunu Necə Qarşısını Almaq Olar?

✔ Uşağın məktəbə keçidini erkən yaşlardan asanlaşdırın (bağçaya və ya məktəbə adaptasiya dövrünü dəstəkləyin).
✔ Məktəb haqqında müsbət danışın və uşağın məktəbdə xoşbəxt hiss etməsinə kömək edin.
✔ Uşağın güclü tərəflərini və maraqlarını inkişaf etdirin (məsələn, idman, musiqi, rəsm).
✔ Məktəb rejiminə uyğunlaşmaq üçün sabit bir gündəlik plan yaradın.
✔ Uşağın emosional vəziyyətini daim müşahidə edin və ona emosional dəstək verin.

💡 Məktəbdən imtina problemi vaxtında həll olunmazsa, gələcəkdə sosial və akademik çətinliklərə səbəb ola bilər.

Nəticə: Məktəb Qorxusunu Necə Aşmaq Olar?

📌 Məktəbdən imtinanın əsas səbəblərini anlamaq üçün uşağın hisslərini dinləmək vacibdir.
📌 Kiçik addımlarla uşağın məktəbə uyğunlaşmasını təmin edin.
📌 Valideyn, müəllim və psixoloq birlikdə çalışaraq dəstək olmalıdır.
📌 Pozitiv motivasiya və məktəbin müsbət tərəflərinə fokuslanmaq uşağa kömək edəcək.

💡 Unutmayın: Məktəb qorxusu həll edilə bilən bir problemdir və düzgün yanaşma ilə uşaq məktəb həyatına daha rahat uyğunlaşa bilər! 😊🎒

Bu məqalə 14 mart 2025 tarixində əlavə edilib. 0 dəfə oxuyun.

Yazıçı
Doktorsitesi
Doktorsitesi
Facebook Twitter Instagram Youtube