Mübahisə edən valideynlərin uşaq psixologiyasına təsirləri

Ailədəki mübahisələrin uşağa mənfi təsiri:

- Valideynlərinin bir-birinə sözlü və ya fiziki hücum etdiyini görən uşaq bu vəziyyətə görə məsuliyyət hiss edə, valideynlərinin onu sevmədiyini hiss edə bilər.

- Həyat yoldaşları arasında şiddətli döyüşlərdə böyüyən uşaq onun onlardan qorxmasına, soyuqlaşmasına, zaman keçdikcə özünə inamının azalmasına səbəb olur. Döyüşlərdə yaranan şiddətli qəzəb və fiziki zorakılıq uşaqlar üçün qorxulu bir vəziyyətdir. Uşaq əsəbiləşəndə ​​onun qəzəbinə boyun əyən ata və ya ananı görəndə sevən insan kimi təsvir etdiyi valideyninin başqa bir şeyə çevrildiyini düşünür və qəzəbin ona tərəf dönəcəyindən qorxur. Bütün bunların nəticəsində uşağın valideynlərinə inamı sarsılır.

- Evdə uşağın gözü qarşısında zaman-zaman mübahisələrlə gələn şiddət, uşağın xarici aləmdə şiddətə meyilli olmasına səbəb ola bilər.

Həyat yoldaşlarının bir-biri ilə yüksək səslə danışmaları uşağın qorxu və narahatlıq səviyyəsini artırır.

Evində dinclik tapa bilməyən uşaq xoşbəxtliyi başqa yerdə axtara bilər. Ola bilsin ki, cinayət törədən, spirtli içkilərdən, narkotiklərdən, siqaretdən istifadə edən uşaqlar narahat ailə mühitində tərbiyə alıblar.

Uşağın şəxsiyyətinin formalaşdığı ilk uşaqlıq dövründə valideynlərinin davasına şahid olması uşaqda bir çox emosional və davranış problemlərinin formalaşmasına zəmin yaradır. Valideynlər arasında baş verən münaqişələr uşağın insana və həyata sevgisində, sosial həyata uyğunlaşmasında pis xatirələr olaraq qalacaq. İnsanlarda bir çox psixo-sosial pozğunluqların yaranması uşaqlıqda belə xoşagəlməz xatirələrlə bağlı ola bilər. Misal üçün; Dinc ailə mühitində böyümək, həyata istəksizlik, insanlara qarşı düşmənçilik hissləri inkişaf etdirmək, heyvanlara işgəncə vermək, yalan danışmaq, oğurluq etmək, müxtəlif tiklər əldə etmək, özünə inamsızlıq və utancaqlıq kimi bir çox psixoloji pozğunluqlar əsasında təsirli olur.

-Döyüşsüz evdə böyüyən uşağın məktəb uğuru da aşağı olacaq. Xüsusilə diqqət tələb edən dərsləri dinləyə bilmir və diqqətini cəmləyə bilmir. Valideynlər övladlarının akademik uğurlarından şikayətləndikdə, ilk növbədə özlərinə sual verməlidirlər. Bundan əlavə, evdəki gərgin ailə mühitindən təsirlənən uşaq məktəbdə dostlarına qarşı aqressiv davrana, onlardan təcrid oluna, tək qala bilər.

Valideynlərin depressiv əhval-ruhiyyəsi uşaqlarına da yansıyır və uşaqlarda şiddətli kədər, bədbəxtlik, heç bir şeydən həzz ala bilməmək kimi depressiya əlamətləri müşahidə olunur.

Valideynlər nələrə diqqət etməlidir?

Əvvəla, ər-arvad davasının qarşısını almaq mümkün deyilsə, bu, uşağa əks olunmamalıdır. Valideynlər uşağın qarşısında mübahisələrdən çəkinməlidirlər.

Müzakirələrin həll yönümlü olmasına diqqət yetirilməlidir.

Uşaq evdə mübahisənin şahidi olubsa, mübahisəni həll etmək üçün qayğı göstərməlidir. Valideynlər arasında mübahisənin həlli davanın uşağa emosional və davranış təsirini azaldır. Valideynlər arasında yaranan problemlərin həlli uşaqlarda bu münaqişənin konstruktiv olduğunu hiss etməsinə səbəb olur və buna uyğun olaraq uşağın reaksiyası da dəyişir. Həll edilmiş, konstruktiv müzakirələr həm valideynlər, həm də uşaqlar üçün vacibdir. Uşağın qarşısında hər zaman çarə tapmaq mümkün olmasa da, bu mövzuda ediləcək izahatdan uşaqlar faydalanacaq.

Ancaq sözlərin hərəkətlərlə uyğun olması çox vacibdir. Uşağın valideynlərinin nitqindən aldığı mesajla hərəkət və səs tonu ilə aldığı mesaj bir-birinə zidd olmamalıdır.

Həyat yoldaşları təhqiredici və təhqiredici sözlərdən və ifadələrdən çəkinməlidirlər. Bu vəziyyət uşağın narahatlığını və qorxusunu artırır.

Döyüş prosesində uşağa “arbitr” vəzifəsi qoyulmamalıdır. Ana və ya ata bir-birindən şikayətlərini uşağa deməməli, uşağa bir-birini ləkələməməli, uşağa tərəf tutması üçün təzyiq göstərməməlidir.

Valideynlər müzakirə zamanı qəzəbini uşağa əks etdirməməli, uşaq səhv etmiş kimi qəzəbini uşağın üzərindən çıxarmamalıdır.

Xüsusilə uşaqla bağlı müzakirələr uşağın gözü qarşısında aparılmamalıdır. Özü ilə bağlı mübahisələr uşaqda günah, utanc, aşağılıq kompleksi kimi problemlər yarada bilər.

Nəhayət; Əgər həyat yoldaşlarının bir-birindən şikayətləri varsa və bu vəziyyəti öz aralarında həll edə bilmirlərsə, mütləq mütəxəssisdən dəstək almalıdırlar. Zorakılığın, alçaldılmanın və təhqirin ciddi şəkildə pozulduğu döyüş mühitlərində böyüyən uşaqların şəxsiyyətinin inkişafı. Valideynlər övladlarının gələcəyini düşünməli, övladının psixologiyasında çətin müalicə olunan yaralara yol verməməlidirlər.