Narsisizmin Xüsusiyyətləri
1. Özünü Böyük Hiss Etmək
Şəxs özünü qeyri-real şəkildə güclü, vacib və üstün hiss edir.
Mükəmməllik və unikal olmaq hissləri.
2. Təsdiq və Diqqət Axtarma
Davamlı olaraq başqalarının təsdiqini, heyranlığını və diqqətini axtarmaq.
3. Empatiya Çatışmazlığı
Başqalarının hisslərini və ehtiyaclarını anlamamaq və ya nəzərə almamaq.
4. Manipulyativlik və İstismar
İnsanları öz məqsədlərinə çatmaq üçün manipulyasiya etmək və ya istifadə etmək.
5. Tənqidə Qarşı Həssaslıq
Tənqidi qəbul edə bilməmək və tez-tez müdafiəçi və ya aqressiv reaksiyalar göstərmək.
6. Qısqanclıq və Rəqabətçilik
Başqalarının uğurlarına qarşı qısqanclıq hissi və ya özünü onlardan üstün göstərmək cəhdi.
7. Münasibətlərdə Çətinliklər
Uzunmüddətli münasibətlərdə problem yaşamaq, çünki başqalarına qarşı dərin emosional bağlılıq hiss etməkdə çətinlik çəkirlər.
Narsisizmin Səbəbləri
Narsisizm adətən bir çox bioloji, psixoloji və sosial faktorların təsiri ilə yaranır:
Uşaqlıq Təcrübələri:
Həddindən artıq tərif və ya ciddi tənqid.
Emosional ehtiyacların qarşılanmaması.
Valideyn Münasibətləri:
Həddindən artıq nəzarət və ya maraq çatışmazlığı.
Genetik Faktorlar:
Narsisistik davranışlara meyillilik genetik ola bilər.
Mədəniyyət və Sosial Təsirlər:
Uğura, görünüşə və fərdi nailiyyətlərə həddindən artıq fokuslanan cəmiyyətlərdə narsisizm daha çox inkişaf edə bilər.
Narsisizmin Müsbət Tərəfləri
Düzgün səviyyədə narsisizm bəzən müsbət təsir göstərə bilər:
Özünə Güvən: Sağlam narsisizm insanların özlərinə güvənməsinə kömək edə bilər.
Liderlik Bacarıqları: Yüksək özünə inam liderlik keyfiyyətlərini inkişaf etdirə bilər.
Motivasiya: Uğura çatmaq və fərqlənmək üçün güclü motivasiya.
Narsisistik Şəxsiyyət Pozuntusu (NŞP)
NŞP Nədir?
Narsisistik şəxsiyyət pozuntusu, şəxsin özünə qarşı həddindən artıq sevgi, empatiya çatışmazlığı və başqalarının diqqətini həmişə cəlb etmə ehtiyacı ilə xarakterizə olunan ciddi bir psixoloji vəziyyətdir.
NŞP-nin Diaqnostik Kriteriyaları
Özünü qeyri-real şəkildə böyük hiss etmək.
Daima heyranlıq və təsdiq axtarmaq.
Empatiya çatışmazlığı.
Tənqidə qarşı həddindən artıq həssaslıq.
Manipulyativ davranış.
NŞP-nin Təsirləri
Münasibətlərdə problemlər.
Sosial təcrid və ya narahatlıq.
Peşəkar həyatda çətinliklər.
Narsisizm ilə Münasibətdə Olmaq
1. Hüdudlar Təyin Edin
Öz emosional rifahınızı qorumaq üçün sərhədlər yaradın.
2. Empatiya Göstərin, Amma Məhəllərlə
Onların davranışlarının səbəblərini anlamaya çalışın, amma özünüzü istismar etməyə icazə verməyin.
3. Reaksiya Verməkdən Çəkinin
Narsisist insanların provokasiyalarına emosional reaksiya göstərməməyə çalışın.
4. Dəstək və Yardım Təklif Edin
Onlara mütəxəssis yardımı axtarmağı təklif edin, xüsusilə narsisistik şəxsiyyət pozuntusundan əziyyət çəkirlərsə.
Narsisizmi Müalicə Etmək Olarmı?
1. Psixoterapiya
Koqnitiv-Davranış Terapiyası (CBT): Mənfi inancların və davranışların dəyişdirilməsi.
Psixodinamik Terapiya: Uşaqlıq təcrübələrinin və emosional problemlərin araşdırılması.
2. Sosial və Emosional Bacarıqların İnkişafı
Empatiya və emosional idarəetmə bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi.
3. Dərman Müalicəsi
Əgər narsisizm depresiya və ya anksiyetə ilə müşayiət olunursa, dərman müalicəsi tətbiq edilə bilər.
4. Davranışın Özünüdərki
Şəxsin öz davranışlarının başqalarına təsirini anlaması və dəyişmək üçün cəhd göstərməsi.
Nəticə
Narsisizm həyatın təbii bir hissəsi ola bilər, lakin həddindən artıq səviyyədə olduqda münasibətlərdə və şəxsi həyatda problemlərə səbəb ola bilər. Narsisist davranışları anlamaq və idarə etmək həm fərdlər, həm də ətrafındakı insanlar üçün daha sağlam və harmonik münasibətlər qurmağa kömək edə bilər. Əgər narsisizm ciddi psixoloji pozuntulara səbəb olursa, mütəxəssis yardımı axtarmaq vacibdir.
