🔹 Öd kisəsi (safra kisəsi, latınca: vesica biliaris) nədir?
Qaraciyərin alt hissəsində, qarının sağ yuxarı nahiyəsində yerləşir.
Təxminən 7–10 sm uzunluğunda və 30–50 ml həcmində armud şəklində bir orqandır.
Əsas funksiyası: qaraciyərin istehsal etdiyi ödü toplayıb, lazım olduqda — xüsusən də yağlı yeməkdən sonra — duodenuma (onikibarmaq bağırsağa) ifraz etməkdir.
🔹 Öd nədir?
Öd — qaraciyər tərəfindən istehsal olunan yağların parçalanmasına yardım edən yaşıl-sarı mayedir.
Tərkibində:
Safra duzları (yağ damcılarını parçalayır)
Xolesterin
Bilirubin (qırmızı qan hüceyrələrinin parçalanma məhsulu)
Elektrolitlər və su var.
🔹 Öd yolları (safra yolları) nələrdir?
Ödün qaraciyərdən başlayaraq bağırsağa qədər keçdiyi boru sistemidir. 3 əsas hissəsi var:
Hepatik kanallar – qaraciyərin içindən çıxır.
Kistik kanal (ductus cysticus) – öd kisəsindən çıxır.
Orta safra kanalı (choledochus) – qaraciyər və öd kisəsinin birləşərək duodenuma (duodenum) açıldığı əsas yoldur.
Bu yollar vasitəsilə öd əvvəlcə kisəyə toplanır, yemək zamanı isə bağırsağa axıdılır.
🔸 Öd kisəsinin və öd yollarının əsas funksiyaları
Ödün toplanması və saxlanması
Yemək zamanı ödün ifrazı
Yağların emulqasiyası və həzmi
Xolesterin və toksinlərin atılması
🔸 Öd kisəsi və öd yolları ilə bağlı xəstəliklər
1. Öd daşı xəstəliyi (xolesistolitiazis)
Öd kisəsində xolesterin və ya pigmentlərdən ibarət daşların əmələ gəlməsidir.
Əlamətlər: sağ qabırğaaltı ağrılar (xüsusən yağlı yeməkdən sonra), ürəkbulanma, köp.
2. Xolesistit – öd kisəsinin iltihabı.
Daşlar və ya infeksiyalar səbəbindən yaranır.
Qızdırma, ağrı və həzm pozğunluqları ilə müşayiət olunur.
3. Koledoxolitiazis – əsas öd kanalında daş olması.
Öd axımı pozulur, sarılıq, qarın ağrısı və infeksiya riski yaradır.
4. Kolangit – öd yollarının infeksiyası.
Xəstəlik çox vaxt yüksək qızdırma, sarılıq və sağ qabırğaaltı ağrı ilə özünü göstərir.
5. Öd kisəsi polipi və ya şişi
Poliplər adətən xoşxassəli olur, amma bəzən xərçəngə çevrilə bilər.
6. Öd kisəsi xərçəngi
Nadir, amma ciddi xəstəlikdir; erkən mərhələdə simptom verməyə bilər.
🔸 Öd kisəsi sağlamlığını qorumaq üçün:
Yağlı, qızartma yeməklərdən uzaq durun
Aşağı xolesterinli qidalar yeyin
Müntəzəm fiziki aktivliklə məşğul olun
Uzun müddət ac qalmaqdan çəkinin
Bol su için
Qida rasionuna lifli qidalar əlavə edin (meyvə, tərəvəz, yulaf)
