Öd Kisəsinin İltihabının Səbəbləri
📌 1. Öd Daşları (Xolesistit Hallarının Ən Yayılmış Səbəbi)
Öd kisəsində əmələ gələn daşlar (xolesistolitiaz) öd axınını bağlayaraq iltihab yarada bilər.
📌 2. Öd Axınının Bloklanması
Öd yollarının tıxanması və ya infeksiyası – Öd mayesi öd kisəsində toplanır və bakteriyaların çoxalmasına səbəb olur.
📌 3. İnfeksiyalar
Bağırsaq bakteriyaları (E. coli, Klebsiella) öd yollarına keçərək iltihaba səbəb ola bilər.
📌 4. Qaraciyər və Mədəaltı Vəzi Xəstəlikləri
Pankreatit (Mədəaltı vəzi iltihabı) və qaraciyər xəstəlikləri öd kisəsinə təsir edərək iltihaba səbəb ola bilər.
📌 5. İmmunitet Sistemi Problemləri
Şəkərli diabet, xərçəng və ya immun sistemi zəif olan insanlarda öd kisəsi infeksiyalara qarşı həssas ola bilər.
📌 6. Həddindən artıq yağlı qidalar və qeyri-sağlam qidalanma
Yağlı və qızardılmış qidalar, çox şəkər və az lif istehlakı öd durğunluğuna səbəb olaraq iltihabı tetikləyə bilər.
Öd Kisəsinin İltihabının Simptomları
✔ Sağ qabırğa altında güclü ağrı → Ağrı sağ çiyinə və ya kürəyə yayıla bilər.
✔ Ağrı yeməkdən sonra (xüsusilə yağlı qidalardan sonra) artır.
✔ Qarında şişkinlik və qaz
✔ Ürəkbulanma və qusma
✔ Yüksək hərarət (ateş) və titrəmə
✔ Dərinin və gözlərin saralması (sarılıq) → Öd axını tamamilə bağlandıqda baş verə bilər.
✔ Ağrılı və ya tünd sidik
📌 Xroniki xolesistitdə simptomlar daha yüngül ola bilər, lakin zamanla öd kisəsində daimi zədələnmə yarana bilər.
🚨 Əgər ağrı şiddətlidirsə, hərarət varsa və ya dəridə sarılıq yaranıbsa, dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır!
Öd Kisəsi İltihabının Diaqnozu
📌 1. Qan testləri
Ağ qan hüceyrələrinin (WBC) yüksək olması → İltihabın göstəricisidir.
Qaraciyər fermentləri (AST, ALT, ALP, bilirubin) yüksələ bilər.
Lipaza və amilaza – Pankreatitlə bağlı olub-olmadığını göstərmək üçün yoxlanılır.
📌 2. Ultrasəs (USM) və ya MRT
Öd kisəsində qalınlaşma, öd daşları və ya tıxanıqlıq olub-olmadığını müəyyən edir.
📌 3. HIDA Scan (Hepatobiliyer Sintiqrafiya)
Öd axınının qiymətləndirilməsi üçün xüsusi görüntüləmə testidir.
📌 4. Endoskopik Retrograd Xolanjioqrafiya (ERCP)
Öd yollarında tıxanma varsa, öd daşlarını çıxarmaq üçün istifadə edilir.
Öd Kisəsi İltihabının Müalicəsi
🚨 Ağır hallarda xəstəxanaya yatış tələb oluna bilər!
1. Təcili Müdaxilə və Həkim Nəzarəti
💉 İltihablı öd kisəsi varsa, xəstəxanada antibiotik və ağrıkəsici müalicə aparılır.
💉 Maye terapiyası və elektrolit balansının tənzimlənməsi vacibdir.
2. Dərman Müalicəsi
💊 Antibiotiklər (Ceftriaxone, Metronidazol) – Bakterial infeksiyaları müalicə etmək üçün.
💊 Ağrıkəsicilər (İbuprofen, Paracetamol, Buscopan) – Ağrını azaltmaq üçün.
💊 Safra turşusu tərkibli dərmanlar (Ursodeoxycholic acid – Ursosan, Ursofalk) – Öd daşlarının həllinə kömək edə bilər.
📌 Dərman müalicəsi xroniki hallarda və ya cərrahiyyə mümkün olmadıqda istifadə edilir.
3. Cərrahi Müdaxilə (Xolesistektomiya – Öd Kisəsinin Çıxarılması)
🚨 Əgər öd kisəsi ciddi şəkildə zədələnibsə və ya daşlar tamamilə tıxanıqlıq yaradıbsa, öd kisəsi əməliyyatla çıxarılır.
🔹 Laparoskopik xolesistektomiya (Minimal invaziv əməliyyat) → Kiçik kəsiklərlə aparılır, xəstə daha tez sağalır.
🔹 Açıq xolesistektomiya → Öd kisəsi çox böyükdürsə və ya infeksiya yayılıbsa, açıq əməliyyat tələb oluna bilər.
📌 Öd kisəsi çıxarılsa belə, qaraciyər hələ də öd ifraz etməyə davam edir, lakin bağırsağa birbaşa axır.
Öd Kisəsi İltihabı ilə Mübarizə Üsulları
1. Qidalanma Dəyişiklikləri
✅ Tövsiyə olunan qidalar:
🥗 Yağsız qidalar – Toyuq, balıq, tərəvəzlər, tam taxıllar.
🥑 Sağlam yağlar – Zeytun yağı, avokado yağı (az miqdarda).
🍎 Meyvə və tərəvəzlər – Alma, yerkökü, ispanaq, brokoli.
💧 Bol su içmək – Safranın (öd mayesinin) durğunluğunu azaldır.
🚫 Qaçınılması lazım olan qidalar:
❌ Qızardılmış və yağlı qidalar – Fast-food, qızardılmış kartof, yağlı ət.
❌ Süd məhsulları – Pendir, yağlı süd, qaymaq (xroniki xolesistitdə).
❌ Spirtli içkilər – Qaraciyərə yük salır və öd axınını pozur.
📌 Kiçik porsiyalarla tez-tez yemək öd mayesinin durğunluğunun qarşısını ala bilər.
2. Təbii Yanaşmalar
🌿 Zəncəfil çayı – Öd axınını stimullaşdırır və iltihabı azaldır.
🌿 Çobanyastığı və nanə çayı – Həzm sistemini rahatlaşdırır.
🌿 Kətan toxumu və çia toxumu – Həzm sistemini tənzimləyir.
📌 Təbii müalicələr həkim məsləhəti olmadan istifadə edilməməlidir.
Nəticə və Ümumi Məsləhətlər
✅ Öd kisəsi iltihabı ciddi bir xəstəlikdir və vaxtında müalicə olunmazsa, həyati təhlükə yarada bilər.
✅ Düzgün qidalanma və sağlam həyat tərzi xolesistitin qarşısını almaqda vacibdir.
✅ Ağır hallarda dərhal həkimə müraciət edilməlidir.
📌 Əgər öd kisəsi iltihablanıbsa və ya daşı varsa, təxirə salmadan həkim müayinəsindən keçmək vacibdir!
