Öd Kisəsinin İltihabının Səbəbləri:
Öd daşları (Cholelithiasis):
Ən çox görülən səbəb öd kisəsində daşların yaranmasıdır. Bu daşlar, ödün tərkibindəki maddələrin (kolesterol və ya bilirubin) kristallaşması ilə meydana gəlir. Daşlar öd kisəsindəki kanalları tıxayaraq ödün çıxmasını çətinləşdirə bilər və nəticədə öd kisəsində iltihablanma baş verə bilər.
Öd kisəsinin infeksiyaları:
Öd kisəsindəki daşlar öd yollarını bağladığında infeksiya yaranma ehtimalı artır. Bakteriyalar öd kisəsinə daxil olaraq iltihaba səbəb ola bilər.
İltihablı bağırsaq xəstəlikləri:
Crohn xəstəliyi və ya ulcerative colitis kimi bağırsaq xəstəlikləri öd kisəsinin iltihabını artıran amillərdən ola bilər.
Öd kisəsi kanalı tıxanması:
Öd kisəsi kanalında (özofagus) hər hansı bir blokaj, ödün öd kisəsindən axmasına mane ola bilər, nəticədə öd kisəsində təzyiq və iltihab yaranar.
Əlavə risk faktorları:
Alkoqol istifadəsi: Yüksək alkoqol istehlakı öd kisəsinin iltihabını və daşların yaranmasını təşviq edə bilər.
Hormonlar: Hormon səviyyələrindəki dəyişikliklər (xüsusilə qadınlarda doğum nəzarəti və hamiləlik dövründə) öd kisəsinin iltihab riskini artırır.
Sürətli çəki itkisi: Sürətli pəhriz və ya kilo vermə öd daşlarının yaranmasına səbəb ola bilər.
Ailədə öd kisəsi xəstəlikləri: Ailə tarixi də risk faktorlarından biridir.
Ciddi qidalanma və ya maddə mübadiləsi pozğunluqları:
Yağlı və qeyri-sağlam qidaların davamlı istehlakı öd kisəsinin işini çətinləşdirə bilər və iltihaba yol aça bilər.
Öd Kisəsinin İltihabının Əlamətləri:
Qarın ağrısı:
Özəlliklə sağ üst qarın nahiyəsində ağrı baş verir. Ağrı bəzən kəskin və ya sancı şəklində olur, bu ağrı mədə hissələrinə və bel nahiyəsinə də yaya bilər.
Qusma və ürəkbulanma:
Öd kisəsinin iltihabı olan şəxslərdə çox vaxt ürəkbulanma və qusma olur, xüsusən yağlı qidalar yedikdən sonra bu əlamətlər güclənə bilər.
Sarılıq (Jaundis):
Mədə və göz ağlarının sararması öd kisəsinin iltihabına və öd yollarının tıxanmasına bağlı olaraq inkişaf edə bilər.
Qarın şişkinliyi və həzm problemləri:
Şişkinlik və dolğunluq hissi, həzm problemləri ilə müşayiət olunur. Bağırsaqların tam boşalmaması hissi də ola bilər.
Ağrı və təzyiq hissi:
Sağ üst qarında təzyiq hissi və həssaslıq yaranır. Bu, iltihabın artması ilə daha da pisləşə bilər.
Yüksək temperatur (ateş):
İltihablı öd kisəsi, bədənin ümumi vəziyyətini təsir edərək yüksək temperatur və soyuqluq hissi ilə müşayiət oluna bilər.
Qara rəngli nəcislər:
Qanama olduqda nəcisdə qara rəng görmək mümkündür.
Öd Kisəsinin İltihabının Müalicəsi:
Konservativ müalicə:
Dərman müalicəsi:
Antibiotiklər: Əgər öd kisəsində infeksiya varsa, antibiotiklər təyin edilə bilər.
Ağrı kəsicilər: Ağrının azaldılması üçün analjeziklər (ağrı kəsicilər) istifadə edilə bilər.
Antiinflamatuar dərmanlar: İltihabın azaldılması üçün antiinflamatuar dərmanlar təyin edilə bilər.
Yağlı qidalardan qaçınmaq: Yağlı və qıcıqlandırıcı qidalardan uzaq durmaq öd kisəsinin daha az işləməsinə kömək edər və müalicə prosesini sürətləndirir.
Cərrahi müdaxilə:
Öd kisəsinin çıxarılması (Cholecystectomy):
Cərrahi müalicə öd kisəsinin daşlarının olduğu və ya öd kisəsinin şiddətli iltihablandığı hallarda istifadə edilə bilər. Bu əməliyyat öd kisəsinin tamamilə çıxarılması ilə həyata keçirilir.
Laparoskopik əməliyyat: Bu, minimal invaziv bir üsuldur və xəstəyə daha sürətli sağalma imkanı verir.
Endoskopik müalicə:
Bəzi hallarda öd kisəsi kanalında tıxanma varsa, endoskopik müdaxilə ilə kanal açılaraq öd kisəsinin funksiyası bərpa edilə bilər.
Dieta və pəhriz dəyişiklikləri:
Mədə və öd kisəsinin qorunması üçün, xüsusilə müalicə müddətində, yüngül və yağsız pəhriz tətbiq etmək vacibdir. Çox yağlı və qızardılmış qidalardan uzaq durmaq öd kisəsinin stressini azaldır.
Öd Kisəsinin İltihabının Qarşısının Alınması:
Sağlam pəhriz və qidalanma:
Lifli qidalar, meyvələr, tərəvəzlər və az yağlı qidalar öd kisəsinin sağlamlığını qorumağa kömək edir.
Çəki nəzarəti:
Artıq çəki öd kisəsi problemlərinin yaranma riskini artırır. Sağlam bir pəhriz və müntəzəm fiziki aktivliklə çəki nəzarət altına alınmalıdır.
Alkoqol və siqaret istifadəsindən qaçınmaq:
Alkoqol və siqaret öd kisəsinin funksiyasını pisləşdirə bilər. Bu maddələrdən uzaq durmaq öd kisəsinin sağlamlığına fayda verir.
Müntəzəm tibbi müayinələr:
Xüsusən öd kisəsi problemləri olan və ya risk altında olan şəxslər üçün müntəzəm həkim müayinələri və şəkil çəkdirmə (ultrasəs və s.) vacibdir.
Öd kisəsinin iltihabı ciddi və təcili tibbi yardım tələb edən bir vəziyyətdir. Əlamətlər ortaya çıxdıqda, həkimlə məsləhətləşmək və düzgün müalicə alaraq vəziyyəti idarə etmək vacibdir.
