🦴 Ortopedik Reabilitasiyanın Əsas Məqsədləri
Ağrını azaltmaq
Əzələ gücünü artırmaq
Oynaq hərəkətliliyini bərpa etmək
Tarazlıq və koordinasiyanı yaxşılaşdırmaq
Gündəlik fəaliyyətə dönüşü asanlaşdırmaq
Əməliyyat sonrası oynağın stabilliyini təmin etmək
💪 Ən çox tətbiq olunan ortopedik reabilitasiya məşqləri
🔹 1. Passiv hərəkət məşqləri (ROM – Range of Motion)
Xəstə aktiv hərəkət edə bilmədikdə tətbiq olunur
Fizioterapevt və ya yardımçı ətrafı hərəkət etdirir
Əzələ gərilməsinin qarşısını alır, oynaq donmasını əngəlləyir
➡️ Məsələn:
Çiyin oynağı üçün: pendulum məşqi
Diz üçün: passiv diz əymə-açma hərəkətləri
🔹 2. Aktiv hərəkət məşqləri
Xəstənin özü tərəfindən edilir
Oynaq hərəkətliliyini və əzələ nəzarətini artırır
Mərhələli şəkildə çətinləşdirilə bilər
➡️ Məsələn:
Əlin barmaqlarını açıb-yumma
Ayaqda dizin yavaşca əyilib-açılması
🔹 3. İzometrik məşqlər (hərəkətsiz güc məşqləri)
Oynağı tərpətmədən əzələnin sıxılması ilə aparılır
Yeni əməliyyat keçirmiş bölgələrdə təhlükəsiz və effektivdir
➡️ Məsələn:
Diz ətrafı əzələlər üçün: dizi düz vəziyyətdə yerə sıxıb 5 saniyə tutmaq
Çiyin əzələləri üçün: divara təzyiq vermə ilə məşqlər
🔹 4. Ağırlıqlı və müqavimətli məşqlər
Əzələ gücünü artırmaq üçün istifadə olunur
Ağırlıq bantları, rezin lentlər, ştanq və ya bədən çəkisi ilə edilir
Xroniki ortopedik xəstəliklərdə və son mərhələdə faydalıdır
➡️ Məsələn:
Ayaq üçün rezin lentlə çəkərək düz qaldırma
Əl üçün kiçik dumbbell ilə qol əymə
🔹 5. Gərilmə və fleksibilik məşqləri
Əzələlərin gərginliyini azaldır
Oynaq hərəkət genişliyini artırır
Gündəlik həyata dönməyi asanlaşdırır
➡️ Məsələn:
Hamstring (ayaq arxası) gərmə
Baldır əzələsi (gastroknemius) gərməsi
Boyun və bel gərmə hərəkətləri
🔹 6. Koordinasiya və tarazlıq məşqləri
Əsasən diz, ayaq biləyi, onurğa və çiyin əməliyyatları sonrası tətbiq olunur
Yıxılma riskini azaldır və nevromüsküler əlaqəni gücləndirir
➡️ Məsələn:
Birdənə ayaqda durmaq
Balans lövhəsi üzərində məşqlər
Gözlər bağlı yüngül tarazlıq tapşırıqları
🔹 7. Gündəlik funksiya bərpa məşqləri
Mətbəx işi, paltar geyinmək, ayaqqabı bağlama kimi real fəaliyyətləri əhatə edir
Ortopedik əməliyyat sonrası müstəqilliyi geri qazandırmaq üçün vacibdir
➡️ Məsələn:
Əyilmədən oturub qalxmaq təlimi
Qolun baş üzərində hərəkət etməyi bərpa etmək
👨⚕️ Ortopedik Məşqlərdə Vacib Qaydalar
Məşqlər fizioterapevt tərəfindən fərdi planlanmalıdır
Hərəkət ağrıya səbəb olmamalıdır – əgər ağrı varsa, məşq tənzimlənməlidir
Proqressiv şəkildə artırılmalı – əvvəlcə yüngül, sonra ağır
Gündəlik və davamlılıq önəmlidir – ən azı gündə 20–30 dəqiqə
İsinmə və soyuma məşqləri mütləqdir
📌 Nəticə
Ortopedik reabilitasiya məşqləri düzgün şəkildə tətbiq olunduqda əməliyyat sonrası sağalma prosesini sürətləndirir, ağrını azaldır və funksional müstəqilliyi bərpa edir. Bu prosesdə mütəxəssis nəzarəti, davamlılıq və doğru motivasiya əsas açarlardır.
