Oynaq Ağrılarının Əsas Səbəbləri
Osteoartrit:
Osteoartrit, oynaqlardakı qığırdağın tədricən aşınması nəticəsində yaranan xroniki bir oynaq xəstəliyidir. Bu vəziyyət, xüsusilə yaşlı insanlarda tez-tez rast gəlinir və oynaq ağrılarının ən çox yayılmış səbəblərindən biridir. Ağrılar adətən diz, kalça, bel və əllərdə baş verir.
Romatoid Artrit:
Romatoid artrit, otoimmün xəstəlikdir və bədənin immun sisteminin öz toxumalarına hücum etməsi nəticəsində oynaqlarda iltihab və ağrı yaradır. Bu xəstəlik daha çox kiçik oynaqlarda (əl və ayaq oynaqları) görülür və həm şişkinlik, həm də ağrı ilə müşayiət olunur.
Gut Xəstəliyi:
Gut, oynaqlarda sidik turşusunun kristallaşması nəticəsində meydana gələn iltihablı bir artrit növüdür. Gut ağrısı adətən qəfil başlayır və xüsusilə baş barmaqda və digər ayaq oynaqlarında kəskin ağrıya səbəb olur.
Bursit:
Bursit, oynaqları əhatə edən bursaların (oynaq mayesi dolu kisələr) iltihabıdır. Bursit, diz, dirsək, çiyin və kalça oynaqlarında ağrılara səbəb ola bilər və çox vaxt təkrarlanan hərəkətlər nəticəsində yaranır.
Tendinit:
Tendinit, əzələləri sümüklərə bağlayan tendonların iltihabıdır. Təkrarlanan hərəkətlər və ya zədələnmələr səbəbindən tendonlar zədələndikdə ağrı yaranır. Çiyin, dirsək və diz kimi bölgələrdə daha çox rast gəlinir.
Zədələr və Travmalar:
Oynaqlara gələn zədələr, burxulmalar, qırılmalar və çıxıqlar oynaq ağrılarının səbəbləri arasında yer alır. Bu tip travmalar qəfil baş verən hadisələr (məsələn, idman zədələri və ya qəzalar) nəticəsində yaranır və çox vaxt hərəkət məhdudiyyətinə və şişkinliyə səbəb olur.
Oynaq İltihabı (İnfeksiyalı Artrit):
İnfeksiyalar (məsələn, bakterial və ya virus infeksiyaları) oynaqlarda iltihab yarada bilər. Bu vəziyyət infeksiyalı artrit adlanır və sürətli müalicə tələb edir, çünki oynaq zədələnmələri ciddi ola bilər.
Fibromiyalji:
Fibromiyalji, bütün bədəndə geniş yayılmış ağrı və yorğunluqla xarakterizə olunan xroniki bir ağrı sindromudur. Bu vəziyyətdə bədənin müxtəlif bölgələrində, o cümlədən oynaqlarda ağrı hiss edilə bilər.
Osteoporoz:
Osteoporoz, sümüklərin zəifləməsi və kövrəkləşməsi ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir. Osteoporoz zamanı sümük zədələnmələri və qırıqlar daha tez baş verə bilər və bu, oynaqlarda ağrıya səbəb ola bilər.
İltihablı Bağ Dəstəyi Problemləri:
Oynaqları dəstəkləyən bağlar və ya əzələlərdə iltihab və ya zədələnmələr də oynaq ağrılarına səbəb ola bilər. Bağların və əzələlərin zədələnməsi diz, çiyin və kalça oynaqlarında ağrı ilə nəticələnə bilər.
Oynaq Ağrılarının Simptomları
Oynaq ağrılarının şiddəti və simptomları ağrının səbəbindən və təsir etdiyi oynaqlardan asılı olaraq dəyişir. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:
Ağrı:
Ağrı zədələnmiş və ya iltihablı oynaqlarda hiss olunur. Ağrı kəskin, sancı və ya dərin ola bilər.
Şişkinlik:
Oynaqda iltihab olduğu zaman şişkinlik meydana çıxa bilər.
Hərəkət Məhdudiyyəti:
Zədələnmiş oynağın hərəkət diapazonu azalır. Xüsusilə hərəkət zamanı ağrı artarsa, oynaq hərəkətləri məhdudlaşa bilər.
Qızarma və İstilik:
İltihablı artritlər zamanı oynaqda qızartı və istilik hissi yarana bilər.
Qıfıqlanma:
Oynaqlar hərəkət edərkən sərtləşə bilər, bu da xüsusilə səhər saatlarında hiss oluna bilər (məsələn, romatoid artritdə).
Zəiflik:
Zədələnmiş oynaqların ətrafındakı əzələlərdə zəiflik və hərəkət məhdudiyyəti baş verə bilər.
Oynaq Ağrılarının Diaqnostikası
Oynaq ağrılarının diaqnozu ağrının səbəbini müəyyən etmək üçün müxtəlif testlər və müayinələrlə aparılır:
Fiziki Müayinə:
Həkim oynağın vəziyyətini qiymətləndirir və hərəkət diapazonunu yoxlayır. Həmçinin şişkinlik, qızartı və ağrılı nöqtələr müəyyən edilir.
Görüntü Müayinələri:
Rentgen: Oynaqlarda hər hansı struktur zədələnmələri və ya artrit izlərini göstərmək üçün istifadə olunur.
Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası (MRT): Daha dəqiq görüntü əldə etmək üçün istifadə edilir. Sümük, qığırdaq və yumşaq toxumaların vəziyyətini göstərir.
Kompüter Tomoqrafiyası (CT): Oynaq və ətraf strukturların detallı görüntülərini təmin edir.
Qan Testləri:
Xüsusilə romatoid artrit, infeksiyalı artrit və ya gut kimi iltihablı xəstəlikləri müəyyən etmək üçün qan testləri istifadə edilir.
Oynaq Mayesi Analizi:
Oynaq mayesinin incələnməsi iltihab və ya infeksiya olub-olmadığını müəyyən etmək üçün aparılır.
Oynaq Ağrılarının Müalicəsi
Oynaq ağrılarının müalicəsi ağrının səbəbinə və şiddətinə bağlı olaraq dəyişir. Müalicə üsulları aşağıdakılardır:
1. Konservativ Müalicə
Ağrıkəsici və İltihab Azaldıcı Dərmanlar:
Nonsteroid antiinflamatuar dərmanlar (NSAİD) ağrını və iltihabı azaltmaq üçün istifadə edilir. Daha ağır hallarda kortikosteroidlər təyin oluna bilər.
Fiziki Terapiya:
Oynaq ətrafındakı əzələləri gücləndirmək və hərəkət diapazonunu artırmaq üçün xüsusi fiziki terapiya proqramları təyin olunur.
Oynaq Dəstəkləri və Bandajlar:
Diz, dirsək və ya digər oynaqlarda ağrı və sabitliyi artırmaq üçün ortopedik dəstəklər və bandajlar istifadə edilə bilər.
Buz və İstilik Tətbiqi:
Buz tətbiqi iltihab və şişkinliyi azaltmaq üçün, istilik tətbiqi isə əzələ sərtliyini azaltmaq üçün istifadə edilir.
2. Dərman Müalicəsi
Kortikosteroid Enjeksiyaları:
Ağır oynaq iltihablarını azaltmaq üçün kortikosteroid iynələri oynağa birbaşa vurula bilər.
Otoimmün Xəstəliklər Üçün İmmunosupressiv Dərmanlar:
Romatoid artrit kimi otoimmün xəstəliklərdə immun sistemi basdırmaq üçün immunsupressiv dərmanlar təyin oluna bilər.
3. Cərrahi Müalicə
Cərrahi müdaxilə ağır artritlər və ya oynaqlarda ciddi zədələnmələr olduqda tətbiq olunur:
Artroskopik Cərrahiyyə:
Bu üsulda kiçik bir kamera vasitəsilə zədələnmiş oynağa baxılır və zədələr təmir edilir.
Oynaq Əvəzləmə Cərrahiyyəsi:
Ağır artritlərdə və ya ciddi zədələrdə oynağın süni bir oynaqla əvəz edilməsi əməliyyatı aparıla bilər. Bu, xüsusilə kalça və diz oynaqları üçün tətbiq edilir.
Oynaq Ağrılarının Qarşısının Alınması
Oynaq ağrılarının qarşısını almaq üçün bir sıra tədbirlər görülə bilər:
Daimi Fiziki Aktivlik:
Müntəzəm olaraq edilən məşqlər, xüsusilə əzələ gücləndirici məşqlər oynaqların hərəkətliliyini və sağlamlığını artırır.
Çəkinin Nəzarətdə Saxlanması:
Artıq çəki oynaqlara təzyiqi artırır və artrit riskini yüksəldir. İdeal çəkiyə nail olmaq və onu qorumaq vacibdir.
Erqonomik Avadanlıqlardan İstifadə:
İş və ya gündəlik həyatda düzgün duruş və hərəkətləri təmin edən avadanlıqlardan istifadə etmək oynaqları qoruyur.
Zədələrdən Qaçınmaq:
İdman və digər fiziki fəaliyyətlər zamanı zədələnmənin qarşısını almaq üçün qoruyucu avadanlıqlar istifadə edilməli və düzgün texnikalar tətbiq olunmalıdır.
Nəticə
Oynaq ağrıları müxtəlif səbəblərlə yaranan bir vəziyyətdir və insanın gündəlik həyatına ciddi təsir edə bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə oynaq ağrıları effektiv şəkildə idarə edilə bilər. Profilaktik tədbirlər isə oynaq sağlamlığını qorumağa və ağrıların qarşısını almağa kömək edir.
