🎠 Oyun Terapiyası nədir?
Oyun terapiyası, xüsusilə 3–12 yaş arası uşaqlar üçün istifadə olunur. Uşaqlar bu yaşlarda abstrakt düşünməkdə və hisslərini sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər, lakin oyun vasitəsilə onları simvolik şəkildə ifadə edə bilirlər.
📌 “Uşağın dili oyundur, oyuncaqları isə sözləridir.”
🧠 Oyun Terapiyasının Məqsədləri
Uşağın duyğularını ifadə etməsini təmin etmək
Daxili gərginlik və travmaları azaldaraq emal etmək
Özünəinam və özünü tənzimləmə bacarığını artırmaq
Sosial bacarıqları və empati qabiliyyətini gücləndirmək
Ailə və ətraf mühitlə bağlı yaşanan problemləri tanımaq və aradan qaldırmaq
🧩 İş sahələri – Oyun Terapiyası kimlər üçün və harada tətbiq olunur?
🧒 1. Uşaqlarda emosional və davranış pozuntuları
Aşırı aqressiya
Qorxular, anksiyete
Tək qalmaq istəyi
Yalan danışmaq, inadkarlıq
🌪️ 2. Travmatik hadisələr sonrası
Boşanma
Valideyn itkisi
Qəza, təbii fəlakət
Fiziki və ya cinsi zorakılıq
🧬 3. İnkişaf və öyrənmə pozuntuları
Diqqət əksikliyi və hiperaktivlik (DEHB)
Autizm spektr pozuntusu
Nitq və dil inkişafı problemləri
Sosial təcrid
👨👩👧 4. Ailə münasibətləri və valideyn-uşaq bağlılığı
Ailə içi münaqişələr
Yeni bacı-qardaşla uyğunlaşma
Qeyri-kafi bağlanma və ya həddindən artıq bağlılıq
Tənha və emosional baxımdan boşanmış uşaqlar
🏥 5. Tibbi vəziyyətlər və xroniki xəstəliklər
Xəstəxana qorxusu
Uzunmüddətli müalicələrə uyğunlaşma
Yataq islatması, barmaq əmilməsi kimi regresiv davranışlar
🔎 Oyun Terapiyasının Növləri
NövTəsviri
Qeydiyyətsiz (nəzarətsiz) oyun terapiyasıUşaq istədiyi oyunu sərbəst seçir. Terapevt müdaxilə etmədən müşahidə edir
Yönləndirilmiş oyun terapiyasıTerapevt uşaqla məqsədli şəkildə müəyyən oyunları oynayır və yön verir
Təhlükəsiz sandıq terapiyası (sand play)Uşaq qum və fiqurlar vasitəsilə simvolik olaraq daxili dünyasını qurur
Dramatik oyun terapiyasıRollu oyunlar və hekayələrlə uşağın özünü ifadə etməsi təmin olunur
Oyun və ailə terapiyası birlikdəUşaqla birlikdə valideyn də oyun prosesinə daxil edilir (filial terapiya kimi)
🎯 Terapevtin rolu nədir?
Uşağın oyunu diqqətlə müşahidə etmək
Onun davranışlarını və duyğularını təhlükəsiz şəkildə ifadə etməsinə şərait yaratmaq
Oyundakı simvollar və davranışlar üzərindən mənalar çıxarmaq
Lazım olduqda valideyni məlumatlandırmaq və dəstək planı qurmaq
🕊️ Oyun Terapiyasının Uşağa Faydaları
Emosional yüngüllük və rahatlama
Özünü ifadə etmə və anlama bacarığı
Ailəsi və ətrafı ilə münasibətlərin yaxşılaşması
Travmalarla baş etmə gücünün artması
Problemləri davranışa çevirmədən həll etmə vərdişi
🏥 Oyun Terapiyası harada tətbiq olunur?
Uşaq psixoloqu kabinetlərində
Məktəblərdə və uşaq mərkəzlərində
Uşaq psixiatriya klinikalarında
Sosial xidmət qurumlarında
Reabilitasiya və uşaq inkişaf mərkəzlərində
📌 Nəticə
Oyun terapiyası uşağın daxili dünyasına açılan qapıdır. Bu metod sayəsində uşaq qorxmadan, utanmadan, sözlərə ehtiyac olmadan duyğularını ortaya qoya bilər. Oyunla sağalan uşaq, gələcəkdə sağlam böyüyən yetkinə çevrilər.
İstəsən, valideynlər üçün “evdə oyunla uşağın emosional vəziyyətini anlama bələdçisi” və ya konkret problemlərə uyğun oyun texnikaları (məsələn: aqressiya, qorxu, yalan danışmaq və s.) da təqdim edə bilərəm.
