1. Özofagus Göbələyi Nədir və Necə Yaranır?
✔ Candida göbələkləri təbii olaraq ağız, bağırsaq və dəri florasında mövcuddur.
✔ Sağlam immun sisteminə malik insanlarda Candida infeksiyaya səbəb olmur.
✔ Lakin immun sistemi zəiflədikdə Candida həddindən artıq çoxalıb infeksiyaya yol aça bilər.
📌 Özofagus göbələyi, Candida infeksiyasının ağız boşluğundan (ağız kandidozu) yayılaraq yemək borusuna keçməsi nəticəsində yaranır.
2. Özofagus Göbələyinin Əsas Səbəbləri
Özofagus göbələyi adətən immun sistemi zəifləmiş insanlarda yaranır. Əsas risk faktorları bunlardır:
🔹 1. İmmunitet Zəifliyi
✔ HİV/AIDS xəstələri – Özofageal kandidoz, immun sistemi zəif olan insanlarda geniş yayılıb.
✔ Xərçəng xəstələri – Kimyaterapiya və radiasiya terapiyası immuniteti aşağı sala bilər.
✔ Şəkərli diabet – Yüksək qan şəkəri Candida göbələyinin çoxalmasını artırır.
🔹 2. Antibiotik və İmmunsupressiv Dərmanlar
✔ Uzun müddətli antibiotik istifadəsi – Bağırsaq və ağız florasındakı sağlam bakteriyaları öldürərək Candida göbələklərinin çoxalmasına şərait yaradır.
✔ Steroidlər (kortikosteroidlər) – Astma xəstələrinin istifadə etdiyi inhalyator steroidlər və ya immunosupressiv dərmanlar Candida-nın böyüməsini artırır.
📌 Steroid inhalyatorlardan istifadə edən insanlar mütləq ağızlarını yaxalamalıdırlar ki, Candida infeksiyası inkişaf etməsin.
🔹 3. Uzun Müddətli Proton Pompa İnhibitorları (Mədə Dərmanları)
✔ Mədə turşusunu azaltmaq üçün istifadə edilən dərmanlar (Omeprazol, Pantoprazol və s.) Candida göbələyinin inkişafını artırır.
📌 Mədə turşusu azalanda, Candida infeksiyasına qarşı təbii qorunma zəifləyir.
🔹 4. Ağız və Yemək Borusunun Quruluğu
✔ Ağız quruluğu olan insanlarda Candida daha rahat çoxalır.
✔ Süni qidalanma və qidalanma boruları ilə qidalanan insanlarda infeksiya riski yüksəkdir.
3. Özofagus Göbələyinin Simptomları
✅ Udqunma zamanı ağrı (odinofajiya) – Ən əsas əlamətlərdən biridir.
✅ Udqunma çətinliyi (dizfajiya) – Yemək borusunda iltihab səbəbindən qida keçişi çətinləşir.
✅ Sinə və ya döş sümüyü arxasında ağrı – Yemək borusundakı infeksiya iltihaba səbəb ola bilər.
✅ Ağızda ağ ərp və yaralar – Əgər infeksiya ağızdan yayılıbsa, ağ ləkələr və yaraqlara səbəb ola bilər.
✅ İştahsızlıq və çəki itkisi – Qida qəbulunun çətinləşməsi səbəbindən.
✅ Mədə yanması və göynəmə hissi – Yemək borusunun iltihabı mədə turşusunu artıraraq yanma hissi yarada bilər.
📌 Simptomlar əsasən yüngül başlayır, amma immun sistemi zəif olan insanlarda ağırlaşa bilər.
4. Özofagus Göbələyinin Diaqnozu
📌 Özofagus göbələyi düzgün diaqnoz edilmədikdə, qida borusunda dərin infeksiyalara səbəb ola bilər.
✅ Endoskopiya (Özofaqoqastroduodenoskopiya – ÖGD)
✔ Yemək borusunun içini vizual müayinə etmək üçün endoskopiya istifadə olunur.
✔ Göbələk infeksiyası olan bölgələrdə ağ ləkələr və iltihab müşahidə edilə bilər.
✅ Biyopsiya və Laborator Testlər
✔ Yemək borusundan nümunə götürülərək mikroskop altında Candida göbələklərinin olub-olmadığı araşdırılır.
✅ Qan Testləri
✔ Xüsusilə immun sistemi zəif olan insanlarda göbələk infeksiyasının yayılıb-yayılmadığını yoxlamaq üçün istifadə olunur.
5. Özofagus Göbələyinin Müalicəsi
📌 Müalicənin əsas məqsədi Candida infeksiyasını aradan qaldırmaq və immun sistemini gücləndirməkdir.
🔹 1. Göbələk Əleyhinə Dərmanlar (Antifungallar)
✔ Flukonazol (Fluconazole) – Ən çox istifadə edilən ağızdan qəbul edilən antifungal dərmandır.
✔ İtrakonazol və Vorikonazol – Daha ağır hallarda istifadə edilə bilər.
✔ Amfoterisin B (Amphotericin B) – İmmuniteti çox zəif olan xəstələrdə intravenoz müalicə olaraq tətbiq edilir.
📌 Flukonazol tabletləri və ya məhlulları adətən 7-14 gün ərzində istifadə edilir.
🔹 2. Pəhriz və Təbii Müalicə Yolları
✔ Şəkər və mayalı qidalardan uzaq durmaq – Candida göbələyi şəkərlə qidalanır.
✔ Probiotiklər (kefir, qatıq, kombuça, turşu kələm) – Sağlam bağırsaq florasını bərpa etməyə kömək edir.
✔ Sarımsaq və zəncəfil – Göbələk əleyhinə təbii xüsusiyyətlərə malikdir.
✔ Bol su içmək – Toksinlərin orqanizmdən çıxarılmasına kömək edir.
📌 Sağlam qidalanma göbələk infeksiyalarının təkrarlanmasının qarşısını ala bilər.
🔹 3. İmmun Sistemini Gücləndirmək
✔ Vitamin və minerallarla zəngin pəhriz – Xüsusilə C vitamini, D vitamini və sink.
✔ Kifayət qədər yatmaq və stressi azaltmaq – Güclü immun sistemini qorumaq üçün vacibdir.
✔ Müntəzəm idman və sağlam həyat tərzi – Bədənin infeksiyalara qarşı müqavimətini artırır.
6. Nəticə: Özofagus Göbələyi Ciddi Bir Problemdir, Lakin Müalicə Oluna Bilər!
✨ Özofagus göbələyi immun sistemi zəif insanlarda ciddi fəsadlara səbəb ola bilər, lakin düzgün müalicə ilə tamamilə aradan qaldırıla bilər.
🔹 Erkən diaqnoz və müalicə infeksiyanın ağırlaşmasının qarşısını alır.
🔹 Antifungal dərmanlar infeksiyanı effektiv şəkildə müalicə edə bilər.
🔹 Sağlam qidalanma və immun sistemini gücləndirən tədbirlər göbələk infeksiyalarının təkrarlanmasının qarşısını alır.
💙 Özofagus göbələyi ilə bağlı şübhəniz varsa, gecikmədən həkimə müraciət edin! 😊
