Panik Atakın Əsas Xüsusiyyətləri
Qəfil Başlanma:
Əlamətlər xəbərdarlıq etmədən ortaya çıxır.
Qısa Müddət:
Adətən, 10-20 dəqiqə davam edir, lakin təsirləri daha uzun sürə bilər.
İntensiv Hisslər:
Güclü qorxu və narahatlıq hissi.
Panik Atakın Əlamətləri
Panik atak zamanı fiziki və psixoloji simptomlar müşahidə olunur:
Fiziki Simptomlar:
Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi (taxikardiya)
Tərləmə
Titrəmə və ya üşütmə hissi
Nəfəs almaqda çətinlik (boğulma hissi)
Başgicəllənmə və ya zəiflik
Sinə ağrısı və ya sıxılma hissi
Qarın ağrısı və ya ürəkbulanma
Əllərdə və ayaqlarda keyləşmə və ya iynə batırma hissi (paresteziya)
İsti və ya soyuq basması
Psixoloji Simptomlar:
Ölüm qorxusu
Dəlicəsinə davranmaqdan qorxma
Gerçəklikdən uzaqlaşma və ya reallıq hissinin itməsi (derealizasiya)
Bədənindən uzaqlaşma hissi (depersonalizasiya)
Panik Atakın Səbəbləri
Panik atakın konkret səbəbi məlum olmasa da, aşağıdakı faktorlar risk yarada bilər:
1. Bioloji Faktorlar:
Beyində serotonin, dopamin və norepinefrin kimi neyrotransmitterlərin balanssızlığı.
Ailəvi genetik meyillilik.
2. Psixoloji Faktorlar:
Stresli həyat hadisələri (məsələn, iş itkisi, ayrılıq).
Travmatik təcrübələr.
Xroniki narahatlıq və ya depressiya.
3. Həyat Tərzi və Çevrə Faktorları:
Həddindən artıq kofein və ya stimulant istifadə.
Yuxusuzluq.
Alkoqol və ya narkotik maddələrin istifadəsi.
4. Tibbi Şərait:
Hipertiroidizm, ürək ritm pozğunluqları və ya digər fiziki sağlamlıq problemləri panik atakı tətikləyə bilər.
Panik Atak və Panik Pozuntu
Panik atak tək bir epizod olaraq baş verə bilər və ya panik pozuntu adlı daha geniş bir vəziyyətin bir hissəsi ola bilər.
Panik Pozuntu:
Təkrarlanan və gözlənilməz panik ataklarla xarakterizə olunur.
İnsan panik atakların baş verəcəyindən qorxaraq həyat tərzini dəyişə bilər.
Panik Atakla Üzləşmək Üçün Texnikalar
1. Nəfəs Texnikaları:
Dərin və yavaş nəfəs almaq, panik atak zamanı hiperventilyasiyanı azaldır.
Tətbiq: Burnunuzdan dərin nəfəs alın, 4 saniyə tutun və ağızdan 6 saniyə boyunca nəfəs verin.
2. Özünü Sakitləşdirmə:
Özünüzə bu vəziyyətin keçici olduğunu xatırladın.
"Bu, bir panik atakdır, mən təhlükədə deyiləm" deyə düşünün.
3. Ətraf Mühitə Fokuslanma:
Gördüyünüz, eşitdiyiniz və toxunduğunuz şeylərə diqqət yetirin. Məsələn, bir obyektin rəngini və ya toxumasını təsvir edin.
4. Kofein və Şəkəri Məhdudlaşdırın:
Kofein və şəkər sinir sistemini həyəcanlandırır və simptomları artıra bilər.
5. Rahatlaşdırıcı Texnikalar:
Meditasiya, yoga və ya digər rahatlama metodlarını tətbiq edin.
Panik Atakın Müalicəsi
1. Psixoterapiya
Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT):
Düşüncə tərzini dəyişərək panik atakın idarə edilməsini öyrədir.
Ekspozisiya Terapiyası:
İnsan panik atak qorxusuna qarşı tədricən öyrədilir.
2. Dərman Müalicəsi
Antidepressantlar:
SSRİ və ya SNRI qrupuna daxil olan dərmanlar simptomları azalda bilər.
Anksiyolitiklər:
Benzodiazepinlər kimi dərmanlar qısa müddətli rahatlama təmin edir (uzunmüddətli istifadəsi tövsiyə olunmur).
3. Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Mütəmadi idman etmək (məsələn, gəzinti, üzgüçülük).
Sağlam qidalanma.
Kifayət qədər yuxu almaq.
Panik Atakın Qarşısını Almaq Üçün Tövsiyələr
Stressin İdarə Edilməsi:
Meditasiya və ya nəfəs məşqləri ilə stressi azaltmağa çalışın.
Dəstək Axtarın:
Duyğularınızı yaxınlarınızla paylaşın və ya dəstək qruplarına qoşulun.
Professional Yardım Alın:
Əgər panik ataklar tez-tez baş verirsə, psixoloq və ya psixiatrla görüşmək vacibdir.
Müntəzəm Fəaliyyət:
Həyat tərzini aktiv saxlamaq və mütəmadi məşqlər etmək əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır.
Nəticə
Panik atak çox narahatedici olsa da, təhlükəli bir vəziyyət deyil və müalicə və idarəetmə texnikaları ilə yaxşılaşdırıla bilər. Erkən diaqnoz və dəstək panik atakla bağlı qorxuların azalmasına və həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına kömək edir. Əgər tez-tez panik ataklar yaşayır və ya həyatınıza təsir edən simptomlar hiss edirsinizsə, mütəxəssis yardımı almaq vacibdir.
