Panik Atakın Səbəbləri
Panik atakın yaranma səbəbləri tam olaraq bilinməsə də, bir çox faktorların rolu olduğu düşünülür:
Bioloji faktorlar
Beyində serotonin və norepinefrin kimi neyrotransmitterlərin balanssızlığı
Genetik meyillilik (ailədə panik atak və ya anksiyete pozğunluğu olan insanlarda daha çox rast gəlinir)
Psixoloji faktorlar
Uşaq yaşlarında travmalar
Xroniki stress və emosional yüklənmə
Depressiya və ya obsesif-kompulsif pozğunluq kimi psixoloji xəstəliklər
Ətraf mühit və həyat tərzi faktorları
Həddindən artıq kofein və alkoqol qəbulu
Yuxu rejiminin pozulması
Şəxsi həyat və ya iş yerində güclü stres
Maddə istifadəsi və ya dərmanların yan təsirləri
Panik Atakın Əsas Simptomları
Panik atakın simptomları adətən qəfil başlayır və çox güclü olur. Ən çox rast gəlinən simptomlar:
✅ Fiziki simptomlar:
Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi (taxikardiya)
Sinə ağrısı və ya sıxılma hissi
Tərləmə və titrəmə
Nəfəs darlığı və ya boğulma hissi
Başgicəllənmə və ya bayılacaqmış kimi hiss
Üşümə və ya bədən temperaturunun yüksəlməsi
✅ Psixoloji simptomlar:
Ölüm qorxusu və ya nəzarəti itirmək hissi
Reallıqdan uzaqlaşma və ya qəribəlik hissi (derealizasiya)
Düşüncələrin qarışıqlığı və konsentrasiyanın pozulması
Güclü narahatlıq və təhlükə hissi
Panik atak bəzən infarktla səhv salına bilər, çünki simptomları ürək-damar problemlərinə bənzəyir. Buna görə panik atak keçirdiyinizi düşünürsünüzsə, həkimə müraciət etmək vacibdir.
Panik Atakın Müalicə Yolları
Panik atakın müalicəsi fərdi yanaşma tələb edir və müxtəlif üsullardan ibarət ola bilər.
1. Psixoterapiya
Koqnitiv-Davranış Terapiyası (KDT)
Bu terapiya insanın qorxu və narahatlığa səbəb olan düşüncələrini dəyişdirməsinə kömək edir. Panik atakın səbəblərini anlamaq və onlarla necə mübarizə aparmaq lazım olduğunu öyrədir.
Ekspozisiya terapiyası
Panik ataklara səbəb olan vəziyyətlərə tədricən alışmaq üçün istifadə edilir.
2. Dərman Müalicəsi
Selektiv serotonin geri alma inhibitorları (SSRI) (məsələn, fluoksetin, sertralin) – depressiya və anksiyeteni azaltmaq üçün istifadə edilir.
Benzodiazepinlər (məsələn, diazepam, alprazolam) – qısa müddətli rahatlama üçün verilir, lakin asılılıq yarada bilər.
Beta-blokerlər – fiziki simptomları (məsələn, ürək döyüntüsünü) nəzarətdə saxlamaq üçün istifadə edilə bilər.
3. Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
✅ Stressi idarə etmək: Meditasiya, yoga və nəfəs texnikaları rahatlamağa kömək edir.
✅ Müntəzəm fiziki aktivlik: İdman endorfin səviyyəsini artırır və anksiyeteni azaldır.
✅ Sağlam qidalanma: Şəkər və kofein istifadəsini azaltmaq, balanslı pəhriz saxlamaq vacibdir.
✅ Yetərli yuxu: Yuxu rejiminin pozulması panik atakları artırır.
✅ Alkoqol və siqaretdən uzaq durmaq: Bunlar panik atak riskini artıra bilər.
Panik Atak Keçirərkən Nə Etməli?
Panik atak zamanı nəzarəti ələ almaq üçün aşağıdakı texnikaları tətbiq edə bilərsiniz:
Dərin nəfəs alma – Burundan dərin nəfəs alıb ağızdan yavaşca buraxın.
Düşüncələri sakitləşdirmək – "Bu yalnız panik atakdır, keçəcək" kimi cümlələrlə özünüzü sakitləşdirin.
Ətrafı müşahidə etmək – Ətrafınızdakı obyektlərə diqqət yetirin, bu sizi reallığa qaytaracaq.
Bədənə diqqət yetirmək – Əllərinizi sıxıb açmaq və ya yerdəki obyektlərə toxunmaq sizi sakitləşdirə bilər.
Təkrarlanan hərəkətlər – Gəzinti və ya müəyyən bir ritmdə barmaqlarınızı tərpətmək diqqətinizi yayındıra bilər.
Nəticə
Panik atak ciddi bir problemdir, lakin düzgün müalicə və texnikalarla idarə edilə bilər. Əgər panik ataklar həyat keyfiyyətinizi azaldırsa, psixoloq və ya psixiatra müraciət etmək faydalı olar. Müalicə ilə birlikdə sağlam həyat tərzi də bu vəziyyəti daha yaxşı idarə etməyə kömək edəcək.
