Prenatal Tanı Türləri:
Prenatal testlər iki əsas növə ayrılır: skrininq testləri və diaqnostik testlər.
1. Skrininq Testləri:
Skrininq testləri, genetik və ya digər sağlamlıq problemlərini əminliklə müəyyən etməsə də, riski ölçməyə və daha dərindən araşdırma üçün lazım olan halları seçməyə kömək edir. Bu testlər genetik xəstəliklərin və ya doğuşdan əvvəlki digər sağlamlıq problemlərinin olma ehtimalını qiymətləndirir.
Ultrasonoqrafiya (USG):
Ultrason, fetusun bədən quruluşunu, anatomiyasını və hərəkətlərini qiymətləndirməyə kömək edir. Hamiləliyin müxtəlif mərhələlərində edilən ultrasonlar, fetusun boyunu, kilo inkişafını, beyin inkişafını və ürək funksiyalarını izləməyə kömək edir.
İkili Test (Dual Markers Testi):
Bu test, hamiləlik 11-14-cü həftələrdə edilə bilər. Bu testdə, qan analizi ilə birlikdə, fetusun Down sindromu və ya digər genetik problemlər üçün riskini qiymətləndirmək məqsədilə hCG (human chorionic gonadotropin) və PAPP-A (Plazma Apolipoprotein A) səviyyələrinə baxılır.
Üçlü Test (Triple Screen Testi):
İkili testə əlavə olaraq, üçlü test hamiləliyin 15-20-ci həftələrində edilə bilər. Burada estriol, hCG və alfafetoprotein (AFP) səviyyələri ölçülür və fetusun nörotüb defekti, Down sindromu və trizomiya riski ilə bağlı risk dərəcəsi təyin edilir.
Serolojik Testlər (Qan Testləri):
Hamilə qadınlarda infeksion xəstəliklər (məsələn, qızdırma, toxoplazma, C-hepatiti) və genetik vəziyyətlər haqqında məlumat verən qan testləri. Bu testlər fetal sağlamlıq risklərini müəyyən etməyə kömək edir.
2. Diaqnostik Testlər:
Diaqnostik testlər, fetusun genetik və fiziki sağlamlığı barədə daha ətraflı məlumat verir və problemli hallar varsa, onları dəqiq şəkildə müəyyən etməyə kömək edir. Bu testlər daha invazivdir və riskləri daha yüksək ola bilər.
Amniyosentez:
Amniyosentez, hamiləliyin 16-20-ci həftələrində edilə bilər. Bu testdə amniotik maye alınır və fetusun genetik xəstəliklərini (məsələn, Down sindromu, Trizomiya 13, Trizomiya 18) və digər anormallıqları təhlil etmək məqsədilə genetik analiz edilir.
Amniyosentez, fetusun genetik xəstəliklərini dəqiq diaqnoz etməyə kömək edir, lakin riskləri vardır (məsələn, preterm doğum və infeksiya).
Kordosentez (Kordosentez Biopsiyası):
Bu test, fetusun kordon qanını almağa və fetusun genetik vəziyyətini qiymətləndirməyə imkan verir. Kordosentez, hamiləliyin daha irtibarlı dövrlərində aparılır və fetusun genetik xəstəliklərini diaqnoz etmək üçün istifadə edilir.
Fetal Echocardiography (Ultrasonla ürək yoxlanması):
Fetal ürək inkişafını izləmək və fetusun ürək qüsurlarını müəyyən etmək üçün istifadə edilən bir ultrason növüdür. Bu test, xüsusilə yüksək riskli hamiləliklərdə (məsələn, ana ürək xəstəlikləri və ya daha əvvəlki doğuşda ürək problemi) faydalıdır.
Prenatal Tanı Niyə Vacibdir?
Genetik Xəstəliklərin Aşkarlanması:
Prenatal tanı, genetik xəstəliklər və anadangəlmə qüsurlar haqqında erkən məlumat verir. Bu, hamilə qadınlara qəbul edilə bilən tədbirlər görmək və doğumdan əvvəl müalicə seçmək imkanı tanıyır.
Fetal Sağlamlığın Təhlili:
Hamiləlik dövründə fetusun inkişafını izləmək, fiziki anormallıqlar və genetik xəstəlikləri erkən mərhələdə aşkar etməyə kömək edir. Bu, doğum zamanı müalicəyi asanlaşdırır və riskləri azaldır.
Ana və Körpə Üçün Hazırlıq:
Prenatal testlər, doğum zamanı qarşılaşılacaq problemləri əvvəlcədən müəyyən etməyə imkan verir. Bu, tibbi müdaxilələr və təhlükəsizlik tədbirləri üçün vaxtında hazırlıq etməyə kömək edir.
Emosional Hazırlıq:
Fetusa dair məlumat almaq, valideynləri həm fiziki, həm də emosional olaraq hazırlamağa kömək edir. Fetal sağlamlıq barədə məlumat qazanmaq, gələcəkdə hər hansı bir çətinliklə üzləşmək üçün daha güclü bir mövqe almağa imkan verir.
Son Söz:
Prenatal tanı, hamiləlik dövründə fetusun sağlamlığını izləmək və genetik xəstəlikləri və fiziki problemləri erkən mərhələdə aşkarlamaq üçün çox vacibdir. Bu testlər, valideynlərə həssas dövrlərdə məlumat verərək, daha sağlam və təhlükəsiz doğum təmin etməyə kömək edir. Lakin, hər bir prenatal testin riskləri və təhlükələri olduğu üçün, bu testlər yalnız müvafiq mütəxəssislər tərəfindən tövsiyə edilməli və anlayışla yanaşılmalıdır.
