1️⃣ Psixiatrik Qiymətləndirmənin Əsas Məqsədləri
🔹 Pasiyentin psixi sağlamlıq vəziyyətini təyin etmək
🔹 Psixiatrik simptomları və onların şiddətini dəyərləndirmək
🔹 Diaqnoz qoymaq və uyğun müalicə metodunu müəyyənləşdirmək
🔹 Sosial və emosional problemləri aşkar etmək
🔹 Risk faktorlarını (intihar riski, psixoz əlamətləri və s.) qiymətləndirmək
🔹 Pasiyentin funksional vəziyyətini təhlil edərək gündəlik həyatına təsirini araşdırmaq
2️⃣ Diaqnostik Müsahibənin Əsas Xüsusiyyətləri
1. İlk Kontakt və Pasiyentin Tarixçəsi
📌 Psixiatr və ya psixoloq pasiyentin anamnezini (keçmiş tarixçəsini) öyrənir.
📌 Bu mərhələdə aşağıdakı suallar verilir:
Hazırkı problemlər nələrdir?
Simptomlar nə vaxtdan başlayıb?
Bu simptomlar gündəlik həyata necə təsir edir?
Keçmişdə psixoloji problemlər olubmu?
Ailə tarixçəsində psixi pozuntular varmı?
💡 Bu suallar pasiyentin ruhi vəziyyətini başa düşmək və düzgün diaqnoz qoymaq üçün vacibdir.
2. Psixi Statusun Dəyərləndirilməsi
📌 Bu mərhələdə pasiyentin psixoloji vəziyyəti detallı şəkildə analiz edilir.
🔹 Görünüş və Davranış:
Pasiyentin ümumi görünüşü necədir?
Bədən dili və jestləri uyğunmu?
Göz təması normaldırmı?
🔹 Nitq və Danışıq:
Danışıq sürəti və tonu uyğunmu?
Pasiyent sözləri məntiqli və anlaşılan şəkildə ifadə edirmi?
🔹 Emosional Vəziyyət:
Pasiyent depressiv, narahat və ya həyəcanlı görünürmü?
Qeyri-adi emosional dəyişikliklər varmı?
🔹 Düşüncə Prosesi və Məzmunu:
Düşüncə axını normaldırmı, yoxsa kəsilmələr var?
Paranoidal fikirlər və ya hallüsinasiyalar varmı?
Özünü qiymətləndirməsi necədir?
🔹 Koqnitiv Funksiya:
Yaddaş və diqqət problemi varmı?
Reallıq anlayışı yerindədirmi?
🔹 Davranış və İmpuls Nəzarəti:
Aqressiya və ya impulsiv hərəkətlər müşahidə olunurmu?
Özünü və başqalarını təhlükəyə atacaq davranışlar varmı?
📌 Bütün bu elementlər birlikdə analiz edildikdə, pasiyentin ümumi psixi vəziyyəti haqqında daha aydın bir fikir əldə edilir.
3. Diaqnostik Kriteriyaların Tətbiqi (DSM-5 və ya ICD-11)
📌 Diaqnoz qoymaq üçün beynəlxalq psixiatrik təsnifat sistemlərindən istifadə olunur:
DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition) – Amerikan Psixiatriya Assosiasiyası tərəfindən hazırlanmışdır.
ICD-11 (International Classification of Diseases, 11th Edition) – Dünya Səhiyyə Təşkilatı (WHO) tərəfindən hazırlanmışdır.
💡 Psixiatr bu sistemlərə əsaslanaraq pasiyentin simptomlarını müəyyən psixi pozuntu ilə əlaqələndirir.
4. Müalicə Planının Hazırlanması
📌 Diaqnoz qoyulduqdan sonra pasiyent üçün fərdi müalicə planı hazırlanır.
✅ Mümkün müalicə üsulları:
Psixoterapiya (Koqnitiv-Davranış Terapiyası, Dialektik Davranış Terapiyası və s.)
Dərman müalicəsi (antidepresantlar, anksiyolitiklər, antipsikotiklər və s.)
Yaşam tərzi dəyişiklikləri (idman, sağlam qidalanma, meditasiya və s.)
Sosial dəstək və ailə terapiyası
📌 Müalicə, pasiyentin spesifik ehtiyaclarına uyğun şəkildə tərtib edilir və davamlı olaraq izlənilir.
3️⃣ Psixiatrik Qiymətləndirmə Nə Vaxt Lazımdır?
✅ Əgər bu əlamətlər varsa, psixiatrik qiymətləndirməyə ehtiyac ola bilər:
Daimi depressiya, narahatlıq və ya stress hissi.
Özünü həmişə tənha və dəyərsiz hiss etmək.
Səbəbsiz qorxu və panik ataklar.
Real olmayan düşüncələr, hallüsinasiyalar və ya paranoyalar.
Yaddaş və diqqət problemləri.
Davamlı yuxusuzluq və ya həddindən artıq yorğunluq.
İntihar fikirləri və ya zərərverici davranışlar.
📌 Əgər bu əlamətlər gündəlik həyat fəaliyyətlərinə ciddi təsir edirsə, bir psixiatr və ya psixoloqa müraciət etmək vacibdir.
📌 Nəticə
💡 Psixiatrik qiymətləndirmə, ruhi sağlamlığı anlamaq və psixi pozuntuları dəqiq diaqnoz etmək üçün vacib bir prosesdir.
💡 Diaqnostik müsahibə zamanı pasiyentin emosional vəziyyəti, düşüncə tərzi və davranışları analiz edilir.
💡 Bu qiymətləndirmə nəticəsində düzgün diaqnoz qoyulur və uyğun müalicə planı hazırlanır.
✨ Ruhi sağlamlıq fiziki sağlamlıq qədər vacibdir – əgər psixoloji çətinliklər yaşayırıqsa, peşəkar dəstək almaq normal və lazımlıdır. 💙😊
