Qaraciyər Əməliyyatlarının Səbəbləri
1. Qaraciyər Xərçəngi
Nədir?: Qaraciyərin hüceyrələrinin anormal və nəzarətsiz böyüməsi.
Səbəbləri: Xroniki hepatit B və C, sirroz, qeyri-alkoqollu yağlı qaraciyər xəstəliyi.
2. Hepatocellular Carcinoma (HCC)
Nədir?: Qaraciyərin əsas bədxassəli şişi.
Səbəbləri: Xroniki qaraciyər xəstəlikləri və sirroz.
3. Kistlər və Adenomalar
Nədir?: Qaraciyərdə maye dolu kisəciklər və ya xoşxassəli şişlər.
Səbəbləri: Genetik və ya metabolik pozğunluqlar.
4. Qaraciyər Transplantasiyası
Nədir?: Qaraciyərin ciddi xəstəlikləri və funksional itki səbəbilə sağlam bir qaraciyərlə əvəz edilməsi.
Səbəbləri: Son mərhələ qaraciyər xəstəliyi, qaraciyər xərçəngi.
Dalaq Əməliyyatlarının Səbəbləri
1. Dalaq Böyüməsi (Splenomeqaliya)
Nədir?: Dalağın normadan daha böyük olması.
Səbəbləri: İnfeksiyalar, qan xəstəlikləri, qaraciyər xəstəlikləri.
2. Dalaq Yaralanmaları
Nədir?: Dalağın zədələnməsi və ya partlaması.
Səbəbləri: Travmalar, qəza və yaralanmalar.
3. Dalaq Xərçəngi və Şişlər
Nədir?: Dalaqda yaranan bədxassəli və ya xoşxassəli şişlər.
Səbəbləri: Genetik faktorlar, xroniki infeksiyalar.
Əməliyyatın Növləri
Qaraciyər Əməliyyatları
1. Hepatektomiya
Nədir?: Qaraciyərin bir hissəsinin və ya tamamilə çıxarılması.
Üstünlükləri: Qaraciyər şişlərinin və ya zədələnmiş bölgələrin çıxarılması.
Prosedur: Cərrahi yolla qaraciyərin zədələnmiş hissəsinin çıxarılması.
2. Qaraciyər Transplantasiyası
Nədir?: Xəstə qaraciyərin donor qaraciyərlə əvəz edilməsi.
Üstünlükləri: Son mərhələ qaraciyər xəstəliyinin müalicəsi.
Prosedur: Donor qaraciyərin xəstənin qaraciyəri ilə əvəz edilməsi.
3. Laparoskopik Qaraciyər Rezeksiyası
Nədir?: Kiçik kəsiklər vasitəsilə kameranın və cərrahi alətlərin daxil edilməsi ilə qaraciyərin zədələnmiş hissəsinin çıxarılması.
Üstünlükləri: Daha az ağrı, qısa bərpa müddəti, daha az çapıq.
Prosedur: Qarın boşluğunda 3-4 kiçik kəsik açılır, kamera və alətlər istifadə edilərək qaraciyərin zədələnmiş hissəsi çıxarılır.
Dalaq Əməliyyatları
1. Splenektomiya
Nədir?: Dalağın tamamilə çıxarılması.
Üstünlükləri: Dalaq böyüməsi, dalaq yaralanmaları və dalaq şişlərinin müalicəsi.
Prosedur: Cərrahi yolla dalağın tamamilə çıxarılması.
2. Laparoskopik Splenektomiya
Nədir?: Kiçik kəsiklər vasitəsilə kameranın və cərrahi alətlərin daxil edilməsi ilə dalağın çıxarılması.
Üstünlükləri: Daha az ağrı, qısa bərpa müddəti, daha az çapıq.
Prosedur: Qarın boşluğunda 3-4 kiçik kəsik açılır, kamera və alətlər istifadə edilərək dalaq çıxarılır.
Əməliyyatın Gedişi
1. Hazırlıq
Tibbi Müayinə və Testlər: Qan testləri, görüntüləmə testləri (KT, MRT, ultrasonoqrafiya).
Əməliyyat Önərisi: Anesteziya məsləhətləri və əməliyyatın gedişi haqqında məlumatlandırma.
2. Əməliyyat Prosesi
Anesteziya: Ümumi anesteziya altında həyata keçirilir.
Cərrahi Müdaxilə: Qaraciyər və ya dalağın növünə və yerləşdiyi yerə uyğun cərrahi üsul seçilir və əməliyyat həyata keçirilir.
Qarının Təmizlənməsi: Əməliyyat sahəsinin təmizlənməsi və qanamanın dayanması təmin edilir.
Əməliyyatdan Sonra Baxım
1. Erkən Bərpa
Hərəkətlilik: Əməliyyatdan sonra tezliklə ayağa qalxmaq və hərəkət etmək bərpa müddətini sürətləndirə bilər.
Ağrı İdarəsi: Həkiminiz tərəfindən təyin edilmiş ağrı kəsiciləri istifadə edin.
2. Qidalanma
Maye Pəhriz: Əməliyyatdan sonra ilk günlərdə maye pəhriz (suyu, şorba) tövsiyə edilir.
Yumuşaq Qidalar: Tədricən yumşaq qidalara keçid (məsələn, pürelər, yoqurt).
Kiçik və Tez-Tez Yeməklər: Kiçik porsiyalarla tez-tez qidalanmaq.
Əsas Qidalara Keçid: Həkiminizlə məsləhətləşərək tədricən normal qidalara keçid.
3. Müntəzəm Tibbi Nəzarət
İlk Müayinələr: Əməliyyatdan sonra müntəzəm həkim müayinələri.
Uzunmüddətli Nəzarət: Xüsusilə qaraciyər və dalaq funksiyalarını izləmək üçün.
Mümkün Komplikasiyalar
İnfeksiya: Kəsik yerində və ya qarın daxilində infeksiya.
Qanama: Əməliyyatdan sonra qanama riski.
Orqan Qəbulu: Qaraciyər transplantasiyası sonrası orqan qəbulu problemi.
Qaraciyər və Dalaq Funksiyaları: Qaraciyər və dalaq funksiyalarında dəyişikliklər və problemlər.
Profilaktika və Dəstək
Profilaktika
Sağlam Qidalanma: Meyvə, tərəvəz və liflə zəngin qidalar istehlak etmək.
Müntəzəm Fiziki Aktivlik: Sağlam bədən çəkisini qorumaq və piylənmədən qaçmaq.
Siqaret və Alkoqoldan Uzaq Durmaq: Siqaret və alkoqol istifadəsini məhdudlaşdırmaq.
Dəstək
Psixoloji Dəstək: Cərrahiyyə ilə əlaqəli narahatlıq və stresslə mübarizə aparmaq üçün psixoloji məsləhət.
Dəstək Qrupları: Eyni vəziyyətdə olan insanlarla təcrübə paylaşımı və emosional dəstək.
Müntəzəm Tibbi Müayinələr: Əməliyyatdan sonra vəziyyəti izləmək və funksiyaların normal işləməsini təmin etmək üçün müntəzəm həkim müayinələri.
Nutrisiya Dəstəyi: Müalicə zamanı və sonra balanslı qidalanma üçün dietoloq məsləhəti.
Nəticə
Qaraciyər və dalaq əməliyyatları kompleks və ciddi müdaxilələrdir, lakin düzgün aparıldıqda xəstənin həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər. Əgər qaraciyər və ya dalaqla bağlı hər hansı əlamətlər müşahidə edirsinizsə, mütləq bir həkimə müraciət edin. Həkim, sizin üçün ən uyğun diaqnostika və müalicə planını təyin edəcək və əməliyyatdan sonra lazımi məsləhətlər verəcək.
