Qaraciyərdə Kütlənin Əlamətləri
Kütlənin növündən, ölçüsündən və yerindən asılı olaraq əlamətlər dəyişə bilər. Kiçik kütlələr çox vaxt simptomsuz olur və təsadüfən aşkarlanır.
Ümumi Əlamətlər
Qarın Bölgəsində Ağrı və Diskomfort:
Sağ qabırğaaltı nahiyədə ağrı və ya təzyiq hissi.
Şişkinlik və Qarında Dolğunluq Hissi:
Kütlənin böyüməsi nəticəsində qarında şişkinlik.
İştahsızlıq və Çəki İtkisi:
Xüsusilə bədxassəli kütlələrdə müşahidə olunur.
Ümumi Zəiflik və Yorğunluq:
Enerji çatışmazlığı və fəaliyyət azlığı.
Dərinin və Gözlərin Saralması (Sarılıq):
Qaraciyər funksiyasının pozulması ilə bağlı bilirubin səviyyəsinin artması.
Xüsusi Əlamətlər
İnfeksiya Hallarında:
Yüksək hərarət və üşütmə.
Metastaz Hallarında:
Qaraciyərdən kənar bölgələrdə ağrı və funksional problemlər.
Qaraciyər Damar Problemləri:
Qan dövranının pozulması və damarların tıxanması.
Qaraciyərdə Kütlənin Diaqnostikası
Fiziki Müayinə:
Qaraciyərin palpasiya ilə böyüməsinin qiymətləndirilməsi.
Qan Testləri:
AFP (alfa-fetoprotein): Xərçəng markerlərinin yoxlanılması.
Qaraciyər funksiyasını qiymətləndirmək üçün ALT, AST, bilirubin testləri.
Görüntüləmə Müayinələri:
Ultrasəs: Qaraciyərdə kütlənin ölçüsü və quruluşunu qiymətləndirir.
KT və MRT: Daha dəqiq görüntüləmə və kütlənin malign olub-olmadığını təyin etmək üçün.
PET-CT: Metastazların olub-olmadığını yoxlamaq üçün.
Biopsiya:
Kütlədən toxuma nümunəsi götürülərək histopatoloji analiz aparılır.
Qaraciyər Kütləsinin Müalicə Üsulları
1. Xoşxassəli Kütlələr
İzləmə:
Əgər kütlə təhlükəsizdirsə və simptom yaratmırsa, mütəmadi nəzarət kifayətdir.
Cərrahi Müdaxilə:
Kütlə çox böyükdürsə və ya ətraf toxumalara təzyiq edirsə, cərrahi yolla çıxarılır.
2. Bədxassəli Kütlələr
Cərrahi Rezeksiyalar:
Kütlə lokal olaraq yerləşirsə və digər orqanlara yayılmayıbsa, cərrahiyyə tətbiq olunur.
Kimyaterapiya:
Bədxassəli hüceyrələrin böyüməsinin qarşısını almaq üçün.
Qaraciyər daxilinə verilən transarterial kimyaterapiya (TACE) metodu da tətbiq olunur.
Hədəfli Müalicə (Targeted Therapy):
Xüsusi dərmanlarla xərçəng hüceyrələrinin inkişafının qarşısını almaq.
İmmunoterapiya:
Bədənin immun sistemini gücləndirərək xərçənglə mübarizə aparmaq üçün.
Radioterapiya:
Lokal olaraq kütlənin məhv edilməsi üçün istifadə edilir.
3. Qaraciyər Transplantasiyası
Əgər qaraciyər funksiyası tamamilə pozulubsa və xəstənin transplantasiya üçün uyğunluğu təsdiqlənibsə, qaraciyər transplantasiyası yeganə həll yolu ola bilər.
4. İltihablı və ya İnfeksiyalı Hallarda
Antibiotiklər:
İnfeksiyanı müalicə etmək üçün.
Antifungal Müalicə:
Göbələk infeksiyaları zamanı.
Təbii və Dəstəkləyici Müalicələr
Sağlam Qidalanma:
Qaraciyəri dəstəkləyən qidalar (məsələn, yaşıl tərəvəzlər, sarıkök, zəncəfil, limon).
Duz İstifadəsinin Azaldılması:
Asit yığılmasının qarşısını almaq üçün.
Alkoqol İstifadəsindən Çəkinmək:
Qaraciyər üzərində əlavə yük yaratmamaq üçün.
Həddindən Artıq Yağlı Qidalardan Çəkinmək:
Qaraciyər funksiyasını qorumaq üçün.
Profilaktik Tövsiyələr
Hepatit Peyvəndləri:
Hepatit B peyvəndi ilə qaraciyər xərçənginin riski azaldıla bilər.
Alkoqoldan Uzaq Durmaq:
Alkoqol qaraciyər xəstəliklərinin əsas səbəblərindəndir.
Mütəmadi Tibbi Müayinələr:
Risk qruplarına daxil olan şəxslər (məsələn, Hepatit B və ya C xəstələri) üçün vacibdir.
Sağlam Həyat Tərzi:
Fiziki aktivlik və balanslı pəhriz qaraciyərin sağlam qalmasına kömək edir.
Nəticə
Qaraciyərdə kütlə simptomları və müalicəsi kütlənin növünə, ölçüsünə və səbəbinə bağlıdır. Erkən diaqnostika və uyğun müalicə ilə həyat keyfiyyəti yaxşılaşdırıla bilər. Əgər qarın bölgəsində narahatlıq, çəki itkisi və ya sarılıq kimi əlamətlər müşahidə edirsinizsə, dərhal bir mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir.
