Qaraciyər Lezyonunun Əsas Səbəbləri
Qaraciyər Xəstəlikləri:
Hepatit B və C virusları.
Qaraciyərin piylənməsi (steatoz).
Alkoqol İstifadəsi:
Uzunmüddətli alkoqol istifadəsi qaraciyər toxumasında dəyişikliklər yarada bilər.
Xroniki Xəstəliklər:
Qaraciyər serrozu (fibroz) lezyon riskini artırır.
Genetik və İrsi Faktlar:
Polikistik qaraciyər xəstəliyi və ya irsi şişlər.
Zəhərlənmə və Dərmanlar:
Qaraciyərə toksik təsir göstərən dərmanlar və kimyəvi maddələr.
Qaraciyərdə Lezyonun Simptomları
Erkən Mərhələ:
Lezyonların əksəriyyəti erkən mərhələdə simptom vermir.
Təsadüfi olaraq görüntüləmə zamanı aşkar edilə bilər.
Simptomlar Göründükdə:
Ümumi Simptomlar
Yorğunluq: Bədənin enerji ehtiyatlarının azalması.
Halsızlıq: Qaraciyər funksiyasının pozulması ilə əlaqəli.
İştahsızlıq və Kilo İtkisi: Həzm sisteminin təsirlənməsi.
Qarına Aid Simptomlar
Qarın Ağrısı: Xüsusilə qarının sağ üst hissəsində.
Şişkinlik: Qaraciyər böyüməsi və ya maye toplanması səbəbilə.
Həzm Problemləri: Mədə narahatlığı və həzmin pozulması.
Dəri və Selikli Qişa Əlamətləri
Sarılıq: Dərinin və gözlərin sarı rəng alması (bilirubinin artması səbəbilə).
Qaşıntı: Dəri altına öd turşularının yığılması nəticəsində.
Solğun Dəri: Qan hüceyrələrinin istehsalının azalması.
Xərçənglə Əlaqəli Simptomlar
Qızdırma və Tərləmə: İnfeksiya və ya bədxassəli şişlə əlaqəli ola bilər.
Qanama və Göyərmələr: Qaraciyərin laxtalanma faktorlarının istehsalında problemlər.
Qaraciyər Lezyonunun Diaqnostikası
1. Görüntüləmə Testləri
Ultrason: Lezyonların ölçüsünü və strukturunu təyin edir.
KT və MRT: Daha dəqiq görüntü və bədxassəli riskin qiymətləndirilməsi üçün.
PET Skanı: Metabolik aktivliyi göstərərək xərçəng diaqnozuna kömək edir.
2. Qan Testləri
Laktat Dehidrogenaz (LDH): Qaraciyər toxumasının zədələnməsini göstərir.
Alanin Aminotransferaz (ALT) və Aspartat Aminotransferaz (AST): Qaraciyər fermentlərinin səviyyəsini qiymətləndirir.
Hepatit Testləri: Hepatit viruslarının varlığını yoxlayır.
3. Biopsiya
Qaraciyər toxumasından nümunə götürülərək xoşxassəli və ya bədxassəli olduğu müəyyən edilir.
Qaraciyər Lezyonunun Müalicəsi
1. Xoşxassəli Lezyonlarda
İzləmə: Kiçik və təhlükəsiz lezyonlar müntəzəm olaraq izlənilə bilər.
Dərman Müalicəsi: İltihab və ya infeksiya varsa antibiotiklər və ya antiviral dərmanlar istifadə olunur.
Cərrahi Müdaxilə: Böyük və ya simptomatik lezyonlar üçün.
2. Bədxassəli Lezyonlarda
Cərrahiyyə: Şişin çıxarılması.
Kimyaterapiya və Radioterapiya: Xərçəng hüceyrələrinin yayılmasını dayandırmaq üçün.
Hədəfli Terapiya: Xüsusi genetik mutasiyalara qarşı müasir müalicə üsulları.
Qaraciyər Transplantasiyası: Şiş və ya xəstəliyin irəlilədiyi hallarda.
Profilaktika
Sağlam Həyat Tərzi:
Alkoqol istehlakını məhdudlaşdırmaq.
Qidalanma və məşqlərə diqqət etmək.
Hepatitə Qarşı Peyvənd:
Hepatit B virusuna qarşı peyvəndlənmə.
Dərmanların Düzgün İstifadəsi:
Qaraciyərə zərər verə biləcək dərmanların nəzarətli istifadəsi.
Nəticə
Qaraciyər lezyonları erkən mərhələdə aşkar edildikdə və düzgün müalicə edildikdə idarə oluna bilən bir vəziyyətdir. Hər hansı bir narahatlıq əlaməti müşahidə etdikdə, vaxtında həkimə müraciət etmək vacibdir. Bu, diaqnozun dəqiqliyini artırır və müalicənin effektivliyini təmin edir.
