Qida borusunun quruluşu
Qida borusu təxminən 25–30 sm uzunluğundadır və boyun, döş qəfəsi və qarın nahiyəsindən keçir. 3 əsas hissədən ibarətdir:
Boyun hissəsi – traxeya ilə (nəfəs borusu) paralel uzanır.
Döş qəfəsi hissəsi – ürəyin və ağciyərlərin arxasından keçir.
Qarın hissəsi – diafraqmanı keçərək mədəyə açılır.
Qida borusunun funksiyası
Əsas funksiyası peristaltik hərəkətlər vasitəsilə udulan yeməyi ağızdan mədəyə çatdırmaqdır. Bu proses ixtiyarsız əzələlərin koordinasiyalı yığılması nəticəsində baş verir.
Qida borusunun təbəqələri
Qida borusu 4 əsas qatdan ibarətdir:
Selikli qişa (mukozal qat) – iç səth, udulmuş qidanın keçişini asanlaşdırır.
Alt selikli qişa (submukoza) – damarlar və sinirlər burada yerləşir.
Əzələ qatı – peristaltik hərəkətləri təmin edir.
Adventisiya (xarici qat) – digər toxumalarla əlaqəni təmin edir.
Qida borusunun xəstəlikləri
Qida borusunda bir sıra xəstəliklər meydana çıxa bilər. Ən çox rast gəlinənlər:
Qastroezofageal reflüks xəstəliyi (GERX) – mədə turşusunun qida borusuna geri qaçması.
Özofagit – qida borusunun iltihabı.
Qida borusunun spazmı – əzələlərin düzgün yığılmaması.
Açalaziya – aşağı sfinkterin açılmaması və qidanın mədəyə keçməsində çətinlik.
Qida borusu xərçəngi – xüsusilə siqaret çəkən və alkoqol istifadə edən şəxslərdə risk yüksəkdir.
Sağlam qida borusu üçün məsləhətlər
Yeməyi yaxşıca çeynəmək
Çox isti və ya çox soyuq yeməklərdən çəkinmək
Siqaret və spirtli içkilərdən uzaq durmaq
Yeməkdən dərhal sonra uzanmamaq
Turşulu qidaları az istifadə etmək (məs., turş meyvələr, qazlı içkilər)
