2. HPV hansı yolla uşaqlıq boynu xərçənginə səbəb olur?
Uşaqlıq boynu infeksiyalarına səbəb olan bütün HPV növləri xərçəngə səbəb olmur. HPV-nin təxminən 15 növünün xərçənglə əlaqəli olduğu bilinir. Xüsusilə HPV 16 və 18 ən çox xərçəngə çevrilən növlərdir.
HPV olan dəri və bədən mayeləri ilə hər hansı təmas infeksiyaya səbəb ola bilər. Bu, yoluxmuş şəxslə cinsi əlaqədə olanların təxminən 2/3 hissəsinə ötürülür. Bununla belə, hər HPV infeksiyası ilə həddindən artıq narahat olmağa ehtiyac yoxdur. Çünki; HPV infeksiyasından sonrakı ilk 1 ildə fərdlərin 70%i, ikinci ildə isə təxminən 90%-i infeksiya kortəbii şəkildə yox olur; yəni fərdin müdafiə sistemi normal işləyirsə, orqanizm bu virusu məhv edir. HPV infeksiyası olan qadınların yalnız 10 faizində davamlı infeksiya inkişaf edir. Yüksək riskli, başqa sözlə, kanserogen HPV, genetik quruluşunu işğal etdiyi hüceyrələrə köçürür və bir sıra qarşılıqlı təsirlərin başlamasına səbəb olur. HPV-nin ötürülməsi ilə xərçəngin yaranması 10-15 il ərzində baş verir və görünməzdən əvvəl bir sıra "xərçəng xəbərçisi" lezyonları şəklində özünü göstərir. Uşaqlıq boynu xərçəngi müayinə proqramlarının əsas məqsədi; Bu xərçəngöncəsi dəyişiklikləri aşkar etmək və onları aradan qaldıraraq xərçəngin inkişafının qarşısını almaq.
3. Qorunmaq mümkündürmü?
Ən vacib qorunma üsulu; Uşaqlıq boynundan kiçik bir alətin köməyi ilə götürülmüş tampon nümunələrində hüceyrələrin müayinəsinə əsaslanan skrininq testləri (Pap-smear testi). Bu testin tətbiq olunduğu ölkələrdə uşaqlıq boynu xərçənginə tutulma və bu xərçəngə görə ölüm hallarında 70 faiz azalma olduğu məlumdur. Buna baxmayaraq, bu xərçəng hələ də, xüsusən də inkişaf etməmiş ölkələrdə və bəzi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə qadınların sağlamlığını təhdid etməkdə davam edir. Digər mühüm profilaktika üsulu ölkəmizdə də tətbiq olunan HPV vaksinləridir.
4. Peyvəndlərdə son vəziyyət necədir?
Bu gün iki fərqli HPV peyvəndi istifadə olunur. Bunlardan birincisi; HPV 6, HPV 11, HPV 16 və HPV 18 növlərinə qarşı dördlü peyvənd hazırlanmışdır. Dördlü peyvəndin əhatə etdiyi HPV növləri uşaqlıq boynu xərçənginin təxminən 70%-nə cavabdeh olan HPV 16 və HPV 18-ə, həmçinin genital ziyillərin təxminən 90%-nə cavabdeh olan HPV 6 və HPV 11-ə qarşı istifadə olunur. xərçənglə əlaqələndirilir. İkincisi, HPV 16 və HPV 18 üçün istifadə edilən ikili peyvənddir.
Tədqiqatlar göstərir ki, hər iki peyvənd uşaqlıq boynu xərçənginin və tərkibindəki növlərlə əlaqəli xərçəngin prekursorlarını 90 faiz qarşısını alır. Bu nisbət cinsi aktiv olmayan qadınlarda, yəni HPV ilə heç vaxt qarşılaşmayan qadınlarda ən yüksək səviyyəyə çatır. Ən uğurlu təsir üçün uşaqlıqda peyvənd olunmaq faydalıdır. Uşaqlıq üçün tövsiyə olunan yaş 11-12-dir. Tələbdən asılı olaraq 9-10 yaşlarında da edilə bilər. Uşaqlıqda olmayanlar 26 yaşa qədər mütləq peyvənd etməlidirlər. Müxtəlif fikirlər olsa da, baxımsızlıq halında bu yaş həddi 45-ə qədər artırıla bilər.
5. Qadınlar bu xəstəlikdən nə vaxt şübhələnməlidirlər?
Uşaqlıq boynu xərçənginin əksəriyyəti erkən mərhələdə heç bir əlamət göstərmir. Semptomlar zamanı ən çox görülən şikayət vaginal qanaxmadır. Bu qanaxma bəzi qadınlarda menstruasiya xaricində baş verən ləkə şəklində və ya daha çox cinsi əlaqə zamanı və ya dərhal sonra müşahidə edilən qanlı ləkələr şəklində ola bilər. Menopozda olan qadınlarda qanaxma çox vaxt uşaqlığın daxili divarından yaranan xərçəngləri düşündürsə də, uşaqlıq boynu xərçənginin də buna səbəb ola biləcəyini unutmaq olmaz. Xərçəngin ətraf strukturlara yayılmağa başladığı irəliləmiş mərhələdə xəstəlikdə; Sidik və ya defekasiya ilə bağlı çətinliklər, ayaq ağrısı və ayaqlarda su yığılması baş verə bilər.
6. Necə müalicə olunur?
İki əsas müalicə üsulu var. Bunlardan birincisi cərrahi müalicədir. Bəzi xüsusi hallarda fərqli olsa da, erkən mərhələdə standart olaraq tətbiq edilən cərrahi üsul; Bu, xərçəngin yayılma ehtimalı olan ətraf strukturlar və limfa düyünləri ilə birlikdə uterusun çıxarılmasını əhatə edir. Bu xəstələrin bəzilərində cərrahi əməliyyatdan əlavə, cərrahi əməliyyatdan sonra təkbaşına və ya kimyaterapiya ilə birlikdə şüa terapiyası (radioterapiya) tələb oluna bilər. Müalicənin digər forması; xəstənin cərrahiyyə olmadan radioterapiya və tez-tez paralel kemoterapi ilə müalicəsi. Radiasiya terapiyasının tətbiq olunduğu müalicə variantı, cərrahiyyə tətbiq edilə bilməyən irəli mərhələdə olan xəstələrdir.
7. Müalicə olunan qadınlar ana ola bilərmi?
Uşaqlıq boynu xərçənginin digər ginekoloji xərçənglərdən əhəmiyyətli fərqi bu xərçəngin reproduktiv yaşda olan qadınlarda daha çox olmasıdır. Bu səbəbdən uşaq sahibi olmaq arzusu olan bu yaş qrupunda olan xəstələr üçün seçiləcək müalicə xüsusi diqqət tələb edir. Bu yaş qrupunda olan xəstələrdə yalnız uşaqlıq boynu və limfa düyünləri çıxarıla bilər və uşaqlığın əsas gövdəsi qorunur, beləliklə, fertillik davam edə bilər. Ancaq bu əməliyyatın həyata keçirilməsi üçün əməliyyatdan əvvəl vasvası bir qiymətləndirmə aparılmalı və xəstənin kriteriyalara uyğun olub olmadığı müəyyən edilməlidir. Uyğun xəstə qrupunda edilən bu əməliyyatlar sayəsində bir çox qadın həm xəstəlikdən xilas ola, həm də uşaq sahibi ola bilir.
8. Müalicədə hansı üsul seçilməlidir?
Bu gün demək olar ki, bütün qarın içi ginekoloji əməliyyatları laparoskopik üsulla etmək mümkündür. Laparoskopiyanın açıq əməliyyatla müqayisədə əhəmiyyətli üstünlüyü; Qarın boşluğuna yerləşdirilmiş kamera və çox kiçik cərrahi alətlərlə millimetrik (5-12 mm) kiçik dəliklər vasitəsilə xəstəni qarın boşluğunun böyük kəsikindən qoruyaraq əməliyyat etmək mümkündür. Bundan əlavə, bütün orqan və strukturlar açıq əməliyyatdan daha incə detallarla görülə bildiyi üçün əməliyyat istənilən dəqiqliklə həyata keçirilə bilər. Laparoskopiya ilə əməliyyat olunan xəstələrdə; daha az ağrı, xəstəxanadan daha qısa boşalma və normal həyata daha tez qayıtmaq. Bundan əlavə, son dövrlərdə istifadə edilən robot texnologiyası sayəsində laparoskopik əməliyyat 3 ölçülü görmə altında həyata keçirilir və yeni alətlər sayəsində cərrahın əllərini demək olar ki, açıq əməliyyat rahatlığında istifadə etməsinə şərait yaradır. Robot cərrahiyyə, cərrahiyyə əməliyyatının bəzi mürəkkəb aspektlərinin, məsələn, servikal xərçəngin daha asan və diqqətlə idarə oluna biləcəyini qəbul edir.
HƏM SMEAR TESTİ, HƏM HPV TESTİ KEÇİRİN
21 yaşından sonra bütün qadınlar uşaqlıq boynu xərçənginin müayinə proqramlarında iştirak etməlidirlər. Bu gün müxtəlif skrininq proqramları olsa da, mühüm peşəkar təşkilatlar olan Amerika Mamalıq və Ginekoloqlar Assosiasiyası və Amerika Xərçəng Cəmiyyəti kimi bələdçi təşkilatlar bu yaxınlarda öz cari tövsiyələrini əhatə edən bəyanatlar dərc etmişlər. Bu bələdçilərə görə; “21-29 yaş arası qadınlar üç ildə bir dəfə, 30 və yuxarı yaşda olan qadınlar isə 5 ildən bir təkrarlanan yaxma testi ilə birlikdə HPV testinin aparıldığı ikiqat testlə yoxlanılmalıdır. ” Digər tərəfdən, HPV testinin aparıla bilməyəcəyi hallarda, yalnız 3 ildə bir dəfə yaxma ilə skrininqin məqbul yanaşma olduğu ifadə edilir. Patoloji yaxma nəticəsi (normal olmayan yaxma) olarsa, bu müəyyən edilmiş skan intervalları dəyişə bilər. Skrininqin 65-70 yaşa qədər davam etdirilməsi tövsiyə olunur. Ölkəmizdə uşaqlıq boynu xərçənginin skrininq proqramında hələlik rəsmi dəyişiklik yoxdur, yaxma ilə illik skrininq davam edir. Biz də bütün xanımlara deyirik ki, illik ginekoloji müayinəni laqeyd qoymasınlar və mütəmadi olaraq yaxma testindən keçsinlər.
