🔹 GERD-in səbəbləri
Reflüks xəstəliyinin əsas səbəbi, mədə ilə qida borusu arasında yerləşən alt özofageal sfinkterin (AÖS) zəifləməsidir. Bu əzələ normalda mədə tərkibinin qida borusuna keçməsinin qarşısını alır. Amma zəif olduqda geri axın baş verir.
Əsas səbəblərə aşağıdakılar daxildir:
Aşırı yemək və çox yağlı qidalar
Qarın içi təzyiqin artması (hamiləlik, piylənmə)
Siqaret və alkoqol istifadəsi
Qəhvə, qazlı içkilər, şokolad, nanə, turş qidalar
Herniya hiatalis (yəni mədənin bir hissəsinin diafraqma üzərindən keçməsi)
Mədə boşalmasının gecikməsi
Uzun müddətli stress və narahatlıq
🔹 GERD-in əlamətləri
GERD-in əsas simptomları arasında:
GÖDƏNƏDƏ YANMA (mədə yanğısı, xüsusilə yeməkdən sonra və uzanarkən)
Turş dadın ağıza gəlməsi
Udqunarkən ağrı və ya qıcıqlanma hissi
Səsin batması, boğazda gıcıqlanma
Xroniki öskürək
Boğazda yumru hissi ("boğazda qalıb" hissi)
Gecə saatlarında astma kimi tənəffüs problemi
🔹 GERD-in diaqnozu
Endoskopiya – qida borusunda iltihab, yara və ya digər zədələrin aşkarlanması
24 saatlıq pH monitorinqi – qida borusundakı turşu səviyyəsinin ölçülməsi
Özofaqeal manometriya – sfinkterin fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün
Baryumla rentgen – anatomik pozuntuların aşkarlanması
🔹 Müalicə üsulları
1. Həyat tərzi dəyişiklikləri
Yeməkdən 2-3 saat sonra uzanmamaq
Gecə yeməklərindən uzaq durmaq
Yataq başını 15–20 sm qaldırmaq
Aşırı çəkidən azad olmaq
Siqaret və alkoqoldan imtina
Porsiyaları kiçiltmək və yavaş yemək
2. Qidalanma ilə bağlı tövsiyələr
✅ Yeyilə bilənlər:
Yulaf, banan, qaynadılmış tərəvəzlər, az yağlı süd
Toyuq, balıq, düyü, alma püresi
❌ Uzaq durulmalı:
Qızartmalar, turşular, qazlı içkilər, pomidor, portağal, şokolad, kofe, nanə
3. Dərman müalicəsi
Antasidlər – mədə turşusunu neytrallaşdırır (Rennie, Gaviscon)
Proton pompa inhibitorları (PPİ) – omeprazol, esomeprazol, pantoprazol
H2 reseptor blokerləri – ranitidin, famotidin
Prokinetiklər – mədə boşalmasını sürətləndirir (domperidon, metoklopramid)
4. Cərrahi müdaxilə
Dərman və həyat tərzi dəyişiklikləri kifayət etmədikdə tətbiq olunur.
Ən çox tətbiq edilən üsul: Nissen fundoplikasiyası – mədənin bir hissəsi qida borusunun ətrafına dolandırılır və sfinkterin güclənməsi təmin olunur.
🔹 GERD-in fəsadları
Müalicə edilmədikdə aşağıdakı ciddi fəsadlara səbəb ola bilər:
Özofagit – qida borusu selikli qişasının iltihabı
Yara (eroziya) və qanaxma
Barrett özofagusu – qida borusu selikli qişasının dəyişməsi (xərçəng riski artar)
Qida borusu daralması (stenoz) – udma çətinliyi yarada bilər
🔹 Nəticə
GERD müasir dövrdə çox yayılmış, lakin düzgün həyat tərzi və müalicə ilə nəzarət altına alınabilən bir xəstəlikdir. Əlamətlər uzun müddət davam edirsə və ya pisləşirsə, gastroenteroloqa müraciət etmək vacibdir.
