Şah Damar Tıxanıqlığının Səbəbləri
Ateroskleroz: Damar divarlarında yağ, xolesterol və digər maddələrin yığılması nəticəsində yaranan sərtləşmə və daralma.
Risk faktorları:
Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya)
Yüksək xolesterol
Siqaret çəkilməsi
Diabet
Obezite
Sedentar həyat tərzi
Yaşlanma
Ailə tarixi
Şah Damar Tıxanıqlığının Əlamətləri
Şah damar tıxanıqlığı adətən simptomlar göstərmir, lakin ağır hallarda və ya tıxanmanın çox olduğu hallarda aşağıdakı əlamətlər meydana çıxa bilər:
TİA (keçici iskemik atak): Mini-insult kimi də tanınır və qısa müddətli simptomlarla müşayiət olunur (qısa müddətli görmə itkisi, danışma çətinliyi, bədənin bir tərəfində zəiflik və ya uyuşma).
Insult:
Ani və şiddətli baş ağrısı
Ani görmə itkisi və ya bulanıqlıq
Bədənin bir tərəfində zəiflik və ya iflic
Danışma və ya başa düşmə çətinliyi
Başgicəllənmə və ya balanssızlıq
Şah Damar Tıxanıqlığının Diaqnozu
Fiziki müayinə: Həkim boyun nahiyəsində damarların üzərində bir eşitmə cihazı (stetoskop) ilə fısıltı səsini (bruit) dinləyir.
Doppler ultrasəs: Damarlar vasitəsilə qan axınının sürətini və təzyiqini ölçmək üçün istifadə edilir.
MRT (Maqnit rezonans tomoqrafiyası) və MRA (Maqnit rezonans angiografiyası): Beyin və boyun damarlarının detallı təsvirlərini təmin edir.
KT (Kompüter tomoqrafiyası) və CTA (Kompüter tomoqrafik angiografiya): Damarların detallı təsvirlərini təmin edir.
Angioqrafiya: Kontrast maddə istifadə edərək damarların detallı təsvirini təmin edən invaziv bir prosedurdur.
Şah Damar Tıxanıqlığının Müalicəsi
Dərman müalicəsi:
Antiplatelet dərmanlar: Aspirin və ya klopidogrel kimi dərmanlar qan laxtalanmasının qarşısını almaq üçün.
Antikoagulantlar: Varfarin və ya yeni antikoagulyantlar qan laxtalanmasını azaltmaq üçün.
Statinlər: Xolesterol səviyyəsini azaltmaq üçün.
Antihipertenziv dərmanlar: Qan təzyiqini idarə etmək üçün.
Cərrahi müdaxilələr:
Karotid endarterektomiya: Damarın içərisindəki plakın çıxarılması əməliyyatı.
Karotid arteriya stentləmə: Daralmış damarın içərisinə metal stentin yerləşdirilməsi və damarın genişləndirilməsi.
Həyat tərzi dəyişiklikləri:
Sağlam qidalanma: Meyvə, tərəvəz, tam taxıl və az yağlı qidalarla zəngin pəhriz.
Müntəzəm fiziki fəaliyyət: Hər gün ən azı 30 dəqiqə məşq etmək.
Siqareti buraxmaq: Siqaretdən imtina etmək.
Çəki idarəsi: Sağlam bədən çəkisini qorumaq.
Alkoqol qəbulunu məhdudlaşdırmaq: Alkoqol qəbulunu azaltmaq.
Şah damar tıxanıqlığı ciddi bir vəziyyətdir və erkən diaqnoz və müalicə ilə insult riski azaltıla bilər. Əgər simptomlar hiss edilərsə və ya risk faktorları varsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
