Sensor İnteqrasiyanın Əsas Prinsipləri
Duyğu Orqanlarından Gələn Məlumatların Toplanması:
Görmə, eşitmə, toxunma, dad və qoxu kimi xarici duyğular və daxili duyğu sistemləri (məsələn, vestibulyar və proprioseptiv sistemlər) vasitəsilə məlumat əldə edilir.
Məlumatların Beyində Emal Edilməsi:
Beyin bu məlumatları analiz edir, təşkil edir və əlaqələndirir.
Məlumatlara Cavab Verilməsi:
Emal edilmiş məlumat əsasında uyğun davranış və ya hərəkət yaradılır.
Sensor Sistemlər və Onların Rolları
Vestibulyar Sistem (Tarazlıq Sistemi):
Başın və bədənin mövqeyini və hərəkətini tənzimləyir.
Tarazlığı qorumaq və hərəkətə uyğunlaşmaq üçün vacibdir.
Proprioseptiv Sistem (Bədən Şüuru Sistemi):
Əzələlərdən və oynaqlardan gələn məlumatları emal edir.
Bədənin məkanda düzgün hərəkət etməsini təmin edir.
Taktik Sistem (Toxunma Sistemi):
Dəri vasitəsilə toxunma, təzyiq, istilik və ağrı kimi hissləri qəbul edir.
Əşyaların səthlərini və toxumasını tanımağa kömək edir.
Görmə Sistemi:
Ətraf mühitdən gələn vizual məlumatları qəbul edir və emal edir.
Gözəl əlaqələndirmə və məkanda yönlənmə üçün əhəmiyyətlidir.
Eşitmə Sistemi:
Səs və ritmləri qəbul edir və şərh edir.
Kommunikasiya və diqqət üçün vacibdir.
Dad və Qoxu Sistemi:
Dad və qoxu vasitəsilə ətraf mühitdən məlumat alır.
Yemək seçimi və təhlükələrin müəyyən edilməsi üçün əhəmiyyətlidir.
Sensor İnteqrasiya Problemləri
Bəzi uşaqlarda və ya böyüklərdə beynin duyğu məlumatlarını düzgün emal etməsi ilə bağlı çətinliklər yaranır. Bu vəziyyət Sensor İnteqrasiya Bozukluğu (SIB) və ya Sensor Emal Bozukluğu adlanır.
Əlamətlər:
Həssaslıq Problemləri:
Bəzi duyğulara (səs, işıq, toxunma) qarşı həddindən artıq həssaslıq.
Bəzi duyğulara (məsələn, ağrı və toxunma) qarşı həssaslığın az olması.
Koordinasiya Problemləri:
Hərəkətlərdə balanssızlıq və koordinasiya çətinlikləri.
Diqqət və Davranış Problemləri:
Diqqət yayınması və impulsiv davranışlar.
Emosional və Sosial Problemlər:
Yeni təcrübələrdən çəkinmə və ya narahatlıq hissi.
Digər insanlarla ünsiyyətdə çətinlik.
Sensor İnteqrasiyanı Dəstəkləyən Müalicə Yolları
1. Sensor İnteqrasiya Terapiyası
Necə İşləyir?
Xüsusi təlimlər və fəaliyyətlər vasitəsilə duyğu məlumatlarının emalını yaxşılaşdırmağa kömək edir.
Məqsəd:
Uşağın duyğu sistemlərinin daha təsirli işləməsini təmin etmək.
2. Fərdi Terapevtik Proqramlar
Hər bir uşağın və ya böyüyün ehtiyaclarına uyğun olaraq fərdi proqram hazırlanır.
Məsələn, tarazlıq üçün sallanan kreslolar, toxunma həssaslığı üçün xüsusi toxumalar.
3. Fiziki Aktivlik və Oyunlar
Tarazlıq, koordinasiya və motor bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün oyunlar və fəaliyyətlər.
4. Təhsil Dəstəyi
Məktəb mühitində uşağın ehtiyaclarına uyğun dəstək proqramları.
Uşaqlarda Sensor İnteqrasiyanı Dəstəkləmək Üçün Məsləhətlər
Duyğu Mühitini Yaradın:
Uşağın ehtiyaclarına uyğun sakit və ya stimullaşdırıcı mühit yaradın.
Hərəkət Fəaliyyətləri:
Fiziki aktivlik (tullanmaq, qaçmaq, tarazlıq oyunları) duyğu sistemlərini gücləndirir.
Toxunma Fəaliyyətləri:
Uşağı müxtəlif toxumalara və obyektlərə toxunmağa təşviq edin.
Rutinləri Sabit Saxlayın:
Uşağın gündəlik rejimini strukturlaşdırılmış şəkildə təşkil edin.
Dəstək və Motivasiya:
Uşağın irəliləyişini qeyd edin və onu motivasiya edin.
Nəticə
Sensor inteqrasiya, bədən və beynin harmonik işləməsi üçün əsas bir prosesdir. Bu prosesdə yaranan problemlər uşaqların və böyüklərin gündəlik həyatını çətinləşdirə bilər, lakin müvafiq terapiya və dəstək proqramları ilə bu çətinliklər idarə edilə bilər. Əgər sensor inteqrasiya problemi ilə bağlı narahatlığınız varsa, mütəxəssislərə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
