Sinir Sıxılmasının Əsas Səbəbləri
Travma və Zədələnmə:
Sinir sıxılması tez-tez qəza və ya zədə nəticəsində baş verir. Bu vəziyyətdə sinirin ətrafındakı toxumalar (məsələn, qırıq sümük və ya zədələnmiş bağlar) sinirə təzyiq göstərə bilər.
Qeyri-düzgün Duruş:
Uzun müddət düzgün durmamaq, bədənin müəyyən bir vəziyyətdə hərəkətsiz qalması sinirlərə təzyiq yarada bilər. Xüsusilə uzun müddət oturma, kompyuter qarşısında işləmə və ya boyun əyilmiş vəziyyətdə qalma sinir sıxılmasına səbəb ola bilər.
Sümüklərin və Qığırdaqların Dəyişiklikləri:
Osteoartrit kimi oynaq xəstəlikləri zamanı sümüklərdə və qığırdaqlarda dəyişikliklər baş verir, bu da sinirlərə təzyiq yarada bilər. Oynaqda böyüyən sümük çıxıntıları (osteofitlər) sinirlərin sıxılmasına səbəb ola bilər.
Disk Yırtığı:
Onurğadakı disklər yırtıldıqda və ya zədələndikdə, disk materialı sinir köklərinə təzyiq göstərə bilər. Bu vəziyyət daha çox bel və boyun bölgəsində baş verir və sinir kökü sıxılmasına (radikulopatiya) səbəb olur.
Qalınlaşmış və ya İltihablı Bağlar:
Bağlar və digər yumşaq toxumalar sinirlərə təzyiq göstərə bilər. Bu vəziyyət xüsusilə idman zədələri, təkrarlanan hərəkətlər və ya müəyyən iltihabi xəstəliklər nəticəsində yarana bilər.
Artıq Çəki və Obezlik:
Artıq çəki sinirlərə əlavə təzyiq yarada bilər, xüsusilə bədənin müəyyən bölgələrində (məsələn, bel və dizlərdə). Obezlik sinir sıxılması riskini artıran amillərdən biridir.
Şişlər və Kistalar:
Sinir yaxınlığında yaranan şişlər, kistalar və ya digər kütlələr sinirə təzyiq göstərə bilər.
Sinir Sıxılmasının Simptomları
Sinir sıxılmasının simptomları sıxılan sinirin yerinə və şiddətinə bağlı olaraq dəyişir. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:
Ağrı:
Sıxılmış sinirin yerləşdiyi bölgədə ağrı hiss edilir. Ağrı kəskin, sancı şəklində ola bilər və zədələnmiş bölgədən sinirin keçdiyi yerlərə yayıla bilər (məsələn, boyundan qollara və ya beldən ayaqlara).
Uyuşma və Qarıncalanma:
Sıxılan sinirə bağlı olaraq zədələnmiş bölgədə və ya həmin sinirin təsir etdiyi bədən hissəsində uyuşma və qarıncalanma hissi meydana gələ bilər. Məsələn, karpal tunel sindromunda əllərdə və barmaqlarda uyuşma hiss oluna bilər.
Əzələ Zəifliyi:
Sinir sıxılması nəticəsində təsirə məruz qalan bölgədə əzələ zəifliyi yarana bilər. Məsələn, boyun sinir kökü sıxılması zamanı qollarda və ya əllərdə zəiflik hiss oluna bilər.
Hissiyatın İtməsi:
Sinir sıxılması nəticəsində bəzi hallarda hissiyat itirilməsi baş verə bilər. Zədələnmiş bölgədə toxunma və ya hərarət hissi zəifləyə bilər.
Hərəkət Məhdudiyyəti:
Sinir sıxılması hərəkətləri məhdudlaşdıra bilər və zədələnmiş bölgədə sərtlik hissi yarada bilər.
Sinir Sıxılmasının Yayılmış Forması
Karpal Tunel Sindromu:
Karpal tunel sindromu, biləkdə median sinirin sıxılması nəticəsində baş verir. Bu vəziyyət xüsusilə əllərdə və barmaqlarda uyuşma, qarıncalanma və ağrı ilə müşahidə olunur.
Boyun Sinir Sıxılması:
Boyun fəqərələri arasında olan disklərin və ya sümük çıxıntılarının sinir köklərinə təzyiq göstərməsi nəticəsində boyun sinir sıxılması baş verə bilər. Bu vəziyyət boyun ağrısı, qollara yayılan ağrı və ya uyuşma ilə müşahidə olunur.
Bel Sinir Sıxılması (Lomber Radikulopatiya):
Bel bölgəsindəki sinir köklərinin sıxılması zamanı bel ağrısı və ayaqlara yayılan ağrı, uyuşma və zəiflik meydana gələ bilər. Bu vəziyyət "siyatik ağrısı" kimi tanınır.
Kubital Tunel Sindromu:
Dirsək bölgəsində yerləşən ulnar sinirin sıxılması nəticəsində baş verir. Bu vəziyyət dirsəkdən əllərə qədər yayılan ağrı və uyuşma ilə xarakterizə olunur.
Piriformis Sindromu:
Piriformis əzələsinin siyatik sinirə təzyiq göstərməsi nəticəsində siyatik sinir sıxılması meydana gəlir. Bu vəziyyət ombada və ayaqlarda ağrı və qarıncalanma ilə müşahidə olunur.
Sinir Sıxılmasının Diaqnostikası
Sinir sıxılmasının diaqnozu üçün müxtəlif üsullar və testlərdən istifadə edilir:
Fiziki Müayinə:
Həkim sinirin sıxıldığı bölgəni və simptomları qiymətləndirir. Hissiyat və hərəkət testləri sinir zədələnməsinin şiddətini müəyyən etməyə kömək edir.
Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası (MRT):
MRT sinirin sıxıldığı bölgəni və ətrafdakı toxumaların vəziyyətini daha dəqiq göstərmək üçün istifadə edilir. Disk yırtıqları və ya sümük çıxıntıları MRT ilə aşkar edilə bilər.
Elektronevroqrafiya (ENG) və Elektromiyoqrafiya (EMG):
Bu testlər sinirlərin və əzələlərin elektrik fəaliyyətini ölçür və sinir zədələnməsinin yerini və şiddətini müəyyən etmək üçün istifadə edilir.
Rentgen:
Sinir sıxılmasına səbəb ola biləcək sümük dəyişikliklərini (məsələn, sümük çıxıntılarını) göstərmək üçün rentgen müayinəsi aparıla bilər.
Sinir Sıxılmasının Müalicəsi
Sinir sıxılmasının müalicəsi sıxılmanın səbəbinə və şiddətinə bağlı olaraq dəyişir. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:
1. Konservativ Müalicə
İstirahət və Pozanın Dəyişdirilməsi:
Sinirə təzyiq edən hərəkətlərdən və pozalardan qaçınmaq, zədələnmiş bölgəni istirahət etdirmək sıxılmanı azaltmağa kömək edə bilər.
Fiziki Terapiya:
Fiziki terapiya əzələləri gücləndirmək və bədənin düzgün duruşunu qorumaq üçün istifadə edilir. Bu, sinirə olan təzyiqi azaltmağa kömək edə bilər.
Ağrıkəsici və İltihab Azaldıcı Dərmanlar:
Nonsteroid antiinflamatuar dərmanlar (məsələn, ibuprofen) iltihabı və ağrını azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
Buz və İstilik Tətbiqi:
Buz tətbiqi iltihabı və şişkinliyi azaltmağa kömək edir, istilik isə əzələ sərtliyini aradan qaldırır.
2. Dərman Müalicəsi
Kortikosteroid Enjeksiyaları:
Sinir sıxılmasının olduğu bölgəyə kortikosteroid iynələri vurula bilər. Bu, iltihabı və təzyiqi azaltmağa kömək edir.
3. Cərrahi Müdaxilə
Sinir sıxılması konservativ müalicə ilə aradan qaldırılmadıqda və ya sinirə ciddi zərər verdikdə cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər:
Diskektomiya:
Disk yırtığı sinirə təzyiq etdikdə, cərrah diskin zədələnmiş hissəsini çıxarır.
Sinir Azaltma Cərrahiyyəsi:
Sinirə təzyiq edən toxumaları (məsələn, bağlar və ya sümük çıxıntıları) aradan qaldırmaq üçün cərrahi əməliyyat aparıla bilər.
Sinir Sıxılmasının Qarşısının Alınması
Sinir sıxılmasının qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:
Düzgün Duruşun Qorunması:
Uzun müddət oturarkən və ya işləyərkən düzgün duruşu qorumaq sinir sıxılmasının qarşısını ala bilər.
Ağırlıq Qaldırarkən Düzgün Texnikalar Tətbiq Etmək:
Ağırlıq qaldırarkən düzgün texnikalardan istifadə etmək və bədənin balansını qorumaq vacibdir.
Müntəzəm Fiziki Fəaliyyət:
Fiziki məşqlər əzələləri gücləndirmək və bədənin hərəkətliliyini qorumaq üçün vacibdir. Güclü əzələlər sinir sıxılması riskini azaldır.
Aşırı Yüklənmədən Qaçınmaq:
Bədənin müəyyən bir bölgəsinə təkrarlanan təzyiq və ya hərəkətlərdən qaçmaq sinir sıxılmasının qarşısını alır.
Nəticə
Sinir sıxılması, sinirə təzyiq nəticəsində baş verən ciddi bir vəziyyətdir və vaxtında diaqnoz və müalicə ilə sinir funksiyaları tamamilə bərpa oluna bilər. Müvafiq müalicə üsulları ilə ağrı və narahatlıq azalır, eyni zamanda sinir zədələnməsinin qarşısı alınır.
