Sinus İnkesiyasının Növləri
Sinüzit, infeksiyanın davam etmə müddətinə və yaranma səbəbinə görə müxtəlif növlərə ayrılır:
Akut Sinüzit: Əsasən soyuqdəymə və ya qrip kimi tənəffüs yolu infeksiyalarından sonra yaranır və təxminən 4 həftə davam edir. Simptomlar adətən qəfil başlayır və müalicə ilə keçər.
Subakut Sinüzit: Semptomlar 4-12 həftə arasında davam edir. Bu, adətən daha yavaş irəliləyən infeksiya və ya iltihabdır.
Xroniki Sinüzit: 12 həftədən çox davam edən sinüzit növüdür. Tez-tez təkrarlayan iltihab və ya davamlı bir infeksiya səbəbindən sinüslər uzun müddət iltihablı qalır.
Təkrarlanan Sinüzit: Bir il ərzində bir neçə dəfə (ümumiyyətlə dörd və ya daha çox) sinüzit epizodunun yaşanması.
Sinus İnkesiyasının Səbəbləri
Sinüzitin bir neçə səbəbi ola bilər və infeksiyanın yaranması üçün aşağıdakı faktorlar rol oynaya bilər:
Viruslar: Akut sinüzitlərin böyük əksəriyyəti virus infeksiyaları ilə yaranır. Soyuqdəymə və qrip zamanı sinüslərdəki boşluqlarda tıxanıqlıq və iltihab yaranır.
Bakteriyalar: Bakterial sinüzit, virus infeksiyası sonrası yaranan tıxanmış sinüslərdə bakteriyaların çoxalması ilə meydana gələ bilər. Bu, ümumiyyətlə, sinüzit 7-10 gün ərzində keçmədikdə baş verir.
Allergiyalar: Allergik rinit (məsələn, polen, toz, heyvan tüklərinə qarşı allergiya) burun və sinüslərdə iltihaba və sinüzitə səbəb ola bilər. Allergiyalar sinüs yollarının tıxanmasına və bakterial infeksiyanın yaranmasına səbəb ola bilər.
Burun Polipləri: Burun boşluğunda meydana gələn poliplər sinüsləri tıxaya bilər və bu da sinüzitə gətirib çıxara bilər.
Anatomik Problemlər: Burnun anatomik quruluşunda (məsələn, burun çəpərinin əyriliyi) problemlər sinüs drenajına mane ola bilər və sinüzitin yaranmasına səbəb ola bilər.
Gənclərdə və Uşaqlarda Ümumi Soyuqdəymə: Uşaqlarda soyuqdəymə və qrip kimi tənəffüs yolu infeksiyaları sinüzit riskini artırır.
Sinus İnkesiyasının Simptomları
Sinüzit zamanı yaranan simptomlar infeksiyanın növündən və şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Aşağıdakı simptomlar sinüzit üçün xarakterikdir:
Burun Tıxanıqlığı və Axıntısı: Burun axıntısı adətən sarı və ya yaşıl rəngdə olur və tıxanıqlıq nəfəs almağı çətinləşdirir.
Üz Ağrısı və Təzyiq Hissi: Üzün burun və yanaq bölgələrində təzyiq və ağrı hissi yaranır. Bu ağrı xüsusilə sinüslərin yerləşdiyi bölgələrdə olur (yanaqlar, gözlərin ətrafı, alnın üstü və burun).
Baş Ağrısı: Sinüzit zamanı baş ağrısı tez-tez müşahidə olunur, xüsusilə öndən gələn kəskin baş ağrıları. Baş ağrısı adətən əyilmək və ya yatmaq zamanı daha da şiddətlənir.
Öskürək: Mukus boğaza axdıqda qıcıqlanmaya və öskürəyə səbəb ola bilər. Xroniki sinüzit zamanı öskürək daha davamlı olur.
Qoxu və Dad Hissinin Zəifləməsi: Burun tıxanıqlığı səbəbindən qoxu və dad hissləri zəifləyə bilər.
Boğaz Ağrısı və Yorğunluq: Sinüzit zamanı boğazda qıcıqlanma, ağrı və davamlı yorğunluq hissi ola bilər.
Qızdırma: Xüsusilə bakterial infeksiyalar zamanı bədənin temperaturu yüksələ bilər.
Sinus İnkesiyasının Diaqnozu
Sinüzitin diaqnozu ümumiyyətlə həkim tərəfindən simptomların qiymətləndirilməsi ilə qoyulur. Bəzi hallarda əlavə testlər də tələb oluna bilər:
Tibbi Tarix və Simptomlar: Həkim xəstənin simptomlarını sorğulayır və müayinə edir. Burun boşluqlarının tıxanıqlığı və axıntısı, üzün həssas bölgələrində təzyiq hissi araşdırılır.
Görüntüləmə Testləri: Sinüzitin xroniki hallarında və ya ağırlaşmalarda rentgen və ya kompüter tomoqrafiyası (KT) sinüs yollarının vəziyyətini göstərmək üçün istifadə edilə bilər.
Nazal Endoskopiya: Nazal endoskop vasitəsilə burun və sinüs boşluqları müayinə edilir. Bu test, poliplərin və ya digər tıxanıqlıq səbəblərinin aşkar edilməsinə kömək edə bilər.
Allergiya Testləri: Allergik səbəbli sinüzitlərdə allergiya testləri tətbiq oluna bilər.
Sinus İnkesiyasının Müalicəsi
Sinüzitin müalicəsi infeksiyanın səbəbinə və simptomların şiddətinə görə dəyişir. Müalicə üsulları aşağıdakılardır:
1. Dərman Müalicəsi:
Dekonqestantlar: Burun tıxanıqlığını azaltmaq və sinüslərin açılmasına kömək etmək üçün dekonqestant dərmanlar (burun spreyləri və ya tabletlər) istifadə edilə bilər. Lakin bu dərmanlar uzun müddət istifadə edilməməlidir, çünki asılılıq yarada bilər.
Antibiotiklər: Bakterial infeksiya səbəbindən yaranan sinüzitlərdə həkim antibiotiklər təyin edə bilər. Lakin sinüzitlərin çoxu virus mənşəli olduğu üçün antibiotiklər hər zaman lazım olmur.
Ağrıkəsicilər: Baş ağrısını və üz ağrısını yüngülləşdirmək üçün parasetamol və ya ibuprofen kimi ağrıkəsicilər istifadə edilə bilər.
Nazal Kortikosteroid Spreylər: Burun boşluğundakı iltihabı azaltmaq üçün kortikosteroid tərkibli burun spreyləri istifadə edilə bilər. Bu spreylər allergik və xroniki sinüzit hallarında faydalıdır.
Antihistaminlər: Allergiyadan qaynaqlanan sinüzitlərdə antihistaminlər allergik reaksiyaları azaltmağa kömək edir.
2. Evdə Baxım və Həyat Tərzi Dəyişiklikləri:
İsti və Nəmli Havanın Tətbiqi: Buxar inhalasiyası və ya isti kompreslər sinüsləri rahatlaşdırmağa və burun tıxanıqlığını azaltmağa kömək edir.
Bol Su İçmək: Bədən su itkisini bərpa etmək və mukusu seyreltmək üçün kifayət qədər su içmək vacibdir.
Burun Yuyulması: Duzlu su ilə burun yuma sinüslərin təmizlənməsinə və tıxanıqlığın aradan qaldırılmasına kömək edir.
Yuxu Duruşu: Gecə yatarkən başı yüksək yerdə saxlamaq sinüzitin simptomlarını azaltmağa kömək edir.
3. Cərrahi Müdaxilə:
Xroniki sinüzit və ya burun polipləri kimi anatomik problemlər səbəbindən yaranan sinüzitlərdə cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Sinüs boşluqlarının açılması və drenajının yaxşılaşdırılması üçün endoskopik cərrahiyyə tətbiq oluna bilər.
Sinus İnkesiyasının Qarşısının Alınması
Sinüzitin qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər faydalı ola bilər:
Allergiyaların Nəzarətdə Saxlanması: Allergik rinit sinüzit riskini artıra bilər. Allergiyalardan qaçınmaq və antihistaminlərdən istifadə etmək faydalı ola bilər.
İnfeksiyalardan Qorunma: Soyuqdəymə və qrip kimi infeksiyalardan qorunmaq üçün əlləri müntəzəm olaraq yumaq, immunitet sistemini gücləndirən sağlam qidalanma və həyat tərzi tətbiq etmək vacibdir.
Quru Havadan Çəkinmək: Quru hava sinüsləri qıcıqlandıra bilər. Xüsusilə qış aylarında havanı nəmləndirmək üçün buxarlaşdırıcılar istifadə oluna bilər.
Burun Tıxanıqlığını Gecikdirməmək: Soyuqdəymə zamanı burun tıxanıqlığı yarandıqda, tez bir zamanda müalicə etmək və burun boşluqlarını təmiz saxlamaq infeksiyanın qarşısını almağa kömək edir.
Nəticə
Sinus infeksiyası (sinüzit), burun ətrafındakı sinüslərin iltihablanması nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir və əsasən virus və ya bakterial infeksiyalar, allergiyalar və ya anatomik problemlərlə bağlı olur. Düzgün müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə simptomlar yüngülləşdirilə bilər və infeksiyaların qarşısı alınar. Sinüzit davamlı və ya təkrarlayan hala gəldikdə, mütəxəssis yardımı alınmalıdır.
