Sklerotik Lezyonların Səbəbləri
1. Yaxşı Xasiyyətli (Benign) Lezyonlar
Sümük adenomaları: Sümük toxumasının qeyri-xərçəngvi artımları.
Osteoskleroz: Sümük toxumasının patoloji sərtləşməsi.
Paget Xəstəliyi: Sümük toxumasının yenidən qurulması ilə xarakterizə olunur.
İnfeksiyalar: Sümük iliyi iltihabı (osteomielit) nəticəsində yaranan sərtləşmə.
2. Bəd Xasiyyətli (Malign) Lezyonlar
Metastazlar: Digər orqanlardan (xüsusilə döş, prostat və ya ağciyər) yayılan xərçəng hüceyrələri.
Sümük Sarkoması: Birbaşa sümük toxumasından inkişaf edən xərçəng.
3. Travma və Mexaniki Təsirlər
Sümüyün zədələnməsi və sağalma prosesində sklerotik toxuma yaranması.
4. Genetik və Sistemik Xəstəliklər
Fibroz Displazi: Sümük toxumasının anormal inkişafı.
Hipervitaminosis D: D vitamininin həddindən artıq səviyyədə olması.
Sklerotik Lezyonların Simptomları
Sklerotik lezyonlar bəzən simptomlar yaratmaz və təsadüfən aşkar edilir. Ancaq bəzi hallarda aşağıdakı əlamətlər müşahidə edilə bilər:
1. Yerli Simptomlar
Ağrı: Lezyon bölgəsində davamlı və ya aralıq ağrı.
Şişkinlik: Sümük səthində qabarma və ya şişlik.
Həssaslıq: Zədələnmiş nahiyəyə toxunduqda narahatlıq hissi.
2. Funksional Simptomlar
Hərəkət Məhdudiyyəti: Lezyonun oynaq yaxınlığında olması halında.
Qırılma Riski: Sümüyün zəifləməsi nəticəsində patoloji sınıqlar.
3. Sistemik Simptomlar (Malign Hallarda)
Qızdırma (osteomielit və ya xərçəng ilə əlaqəli infeksiyalarda).
Çəki itkisi və yorğunluq.
Sümükdən qonşu toxumalara yayılan simptomlar (bədxassəli lezyonlarda).
4. Rentgen və Görüntüləmə Tapıntıları
Rentgendə "ağ" bölgələr kimi görünən sümük sıxlaşması.
Malign lezyonlarda qeyri-normal forma və sərhədlər.
Sklerotik Lezyonların Diaqnostikası
Görüntüləmə Testləri:
Rentgen: Sümük toxumasının struktur dəyişikliklərini aşkar edir.
CT (Kompüter Tomoqrafiyası): Daha detallı görüntüləmə və ölçü təhlili.
MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiya): Lezyonun yumşaq toxumalara təsirini göstərir.
PET Skan: Malign lezyonların müəyyən edilməsi üçün.
Laborator Analizlər:
Kalsium, fosfor və digər sümük metabolizması göstəricilərinin ölçülməsi.
Xərçəng markerləri (malign lezyonlardan şübhələnildikdə).
Biopsiya:
Lezyonun yaxşı və ya bəd xassəli olduğunu müəyyən etmək üçün toxuma nümunəsinin analizi.
Sklerotik Lezyonların Müalicəsi
1. Yaxşı Xasiyyətli Lezyonlar
İzləmə: Klinik olaraq sakit və simptom yaratmayan lezyonlar müntəzəm görüntüləmə ilə izlənir.
Dərman Müalicəsi:
Sümük yenidən qurulması və ağrının idarəsi üçün.
Vitamin D və kalsium balansının təmin edilməsi.
Cərrahi Müdaxilə:
Lezyon böyüyərsə və ya narahatlıq yaradırsa.
2. Bəd Xasiyyətli Lezyonlar
Onkoloji Müalicə:
Kimyaterapiya, radioterapiya və ya hormon müalicəsi.
Cərrahi Müdaxilə:
Xərçəngli toxumanın çıxarılması.
Palyativ Baxım:
Ağrının idarə edilməsi və həyat keyfiyyətinin artırılması.
3. İnfeksiyalarla Bağlı Lezyonlar
Antibiotiklər: Osteomielit və ya digər infeksiyalar üçün.
Abses Drenajı: İnfeksiyalı toxumanın təmizlənməsi.
Sklerotik Lezyonların Qarşısının Alınması
Sağlam Qidalanma:
Kalsium və D vitamini ilə zəngin qidalar istehlak etmək.
Müntəzəm Fiziki Aktivlik:
Sümüklərin möhkəmlənməsi üçün məşqlər.
Erkən Müayinə:
Şikayətlər yaranan kimi tibbi yardım almaq.
Nə Zaman Həkimə Müraciət Etmək Lazımdır?
Davamlı sümük ağrısı varsa.
Şişkinlik və ya patoloji sınıq müşahidə edilirsə.
Çəki itkisi, yorğunluq və ya digər sistemik simptomlar varsa.
Rentgen müayinələrində sümükdə dəyişikliklər aşkarlanıbsa.
Nəticə
Sklerotik lezyonlar müxtəlif səbəblərdən qaynaqlanır və simptomları fərqli ola bilər. Əksər hallarda, yaxşı xasiyyətli və izləmə ilə idarə olunur. Lakin bədxassəli şübhələr olduqda erkən diaqnostika və müalicə həyati əhəmiyyət daşıyır. Hər hansı narahatlıq və ya simptomda həkimə müraciət etmək vacibdir.
