Uşaqlar Üçün Tətbiq Edilən Ekran Vaxtı Tövsiyələri
Amerikan Pediatriya Akademiyasının Tövsiyələri:
0-18 ay: Ekran istifadəsindən qaçınılmalıdır (video zənglər istisnadır).
18-24 ay: Məhdud və valideyn nəzarəti ilə yüksək keyfiyyətli məzmun (məsələn, öyrədici videolar).
2-5 yaş: Gündə maksimum 1 saat, yüksək keyfiyyətli məzmun.
6 yaş və yuxarı: Məhdudiyyətlər və balans nəzərə alınmaqla, təhsil, yuxu və fiziki fəaliyyət prioritet saxlanmalıdır.
Ekran İstifadəsinin Faydaları
1. Təhsil və Öyrənmə
Tədris platformaları və öyrədici proqramlar vasitəsilə uşaqlar yeni biliklər əldə edə bilər.
İnteraktiv oyunlar problem həll etmə və yaradıcılığı təşviq edir.
2. Əyləncə və Sosiallaşma
Onlayn oyunlar və sosial platformalar uşaqlara dostları ilə əlaqə saxlamağa kömək edə bilər.
3. Motor Bacarıqları
Bəzi ekran oyunları uşaqlarda əzələ koordinasiyasını və motor bacarıqlarını inkişaf etdirir.
4. Texnoloji Savadlılıq
Uşaqlar gələcəkdə texnologiya ilə işləmək üçün lazımlı bacarıqları öyrənir.
Ekran İstifadəsinin Mənfi Təsirləri
1. Fiziki Sağlamlıq Problemləri
Görmə Yorğunluğu: Uzun müddət ekrana baxmaq göz quruluğu və bulanıq görmə yarada bilər.
Hərəkətsizlik: Fiziki aktivliyin azalması piylənmə və əzələ zəifliyinə səbəb ola bilər.
Yuxu Problemləri: Yatmazdan əvvəl ekran istifadəsi melatonin ifrazını azaldaraq yuxu keyfiyyətini pisləşdirir.
2. Zehni və Emosional Sağlamlıq
Diqqət Problemləri: Sürətli keçidlər və ekranların interaktivliyi diqqət dağınıqlığı yarada bilər.
Narahatlıq və Depressiya: Sosial mediadan həddindən artıq istifadə özünə inamı azalda bilər.
Asılılıq: Oyun və sosial media istifadəsində nəzarətsizlik texnologiya asılılığına səbəb ola bilər.
3. Akademik Performansın Pisləşməsi
Ekran vaxtının çox olması dərsə diqqət ayırmağa və akademik nəticələrə mənfi təsir göstərə bilər.
Uşaqların Sağlam Ekran İstifadəsi Üçün Tövsiyələr
1. Müəyyən Vaxt Məhdudiyyətləri Təyin Edin
Gün ərzində ekran qarşısında sərf edilən vaxtı yaş qrupuna uyğun olaraq məhdudlaşdırın.
2. Yüksək Keyfiyyətli Məzmun Seçin
Tədris yönümlü, öyrədici və uşağın yaşına uyğun məzmun təqdim edin.
3. Aktiv İstifadəni Təşviq Edin
Passiv şəkildə videolar izləmək əvəzinə interaktiv oyunlar və öyrədici proqramlardan istifadə edin.
4. Fasilələr Verin
Hər 20-30 dəqiqədən bir ekrana baxış fasiləsi yaradın. Gözlər üçün "20-20-20 qaydasını" tətbiq edin: Hər 20 dəqiqədə, 20 fut (6 metr) uzaqda bir obyektə 20 saniyə baxmaq.
5. Ekranlardan Uzaq Fəaliyyətləri Təşviq Edin
Uşağın fiziki oyunlar, kitab oxuma və ailə ilə vaxt keçirməsi üçün alternativlər təqdim edin.
6. Ekran İstifadəsini Ümumi Məkanlarda Saxlayın
Uşaqların ekran istifadəsini nəzarətdə saxlamaq üçün cihazları ümumi otaqlarda istifadə etməyə təşviq edin.
7. Yatmazdan Əvvəl Ekran İstifadəsini Məhdudlaşdırın
Yatmazdan 1-2 saat əvvəl ekranlardan uzaq qalmağı təşviq edin.
Valideynlər Üçün Praktik Addımlar
Nümunəvi Davranış:
Uşaqlar valideynlərinin davranışlarını təqlid etdiyinə görə, ekran istifadəsində yaxşı nümunə göstərin.
Rəqəmsal Detoks Günləri:
Müəyyən günlərdə texnologiyadan uzaqlaşaraq ailə ilə vaxt keçirməyi təşviq edin.
Texnologiya Sərhədləri Qurun:
Cihazların istifadəsi üçün konkret qaydalar yaradın (məsələn, yemək zamanı ekran istifadəsinə icazə verməmək).
Təhlükəsizliyi Təmin Edin:
Uşaqlar üçün təhlükəsiz məzmun platformalarından istifadə edin və valideyn nəzarəti tətbiq edin.
Uşaqların Rəqəmsal Savadlılığını Artırın:
İnternet təhlükəsizliyi və onlayn etik qaydalar haqqında məlumat verin.
Nəticə
Uşaqlar üçün ekran istifadəsi düzgün idarə edildikdə həm öyrədici, həm də əyləncəli ola bilər. Lakin, nəzarətsiz və həddindən artıq istifadə fiziki, zehni və emosional sağlamlığa mənfi təsir göstərə bilər. Valideynlər, balanslı yanaşma tətbiq edərək və uyğun məhdudiyyətlər qoyaraq uşaqların texnologiyadan sağlam və təhlükəsiz şəkildə faydalanmasını təmin edə bilərlər. Təhsil, yuxu və fiziki aktivlik prioritet olaraq saxlanmalıdır.
