🗣️ Kəkələmə nədir?
Kəkələmə (stutter/stammer) — uşaq danışarkən heca, söz və ya səslərin təkrarı, uzadılması və ya danışıqda qeyri-ixtiyari pauzalarla müşayiət olunan səlis danışıq pozuntusudur.
Məsələn: “M-m-mən məktəbə g-g-g-edəcəm…”
📊 Kəkələmə nə qədər yayğındır?
Uşaqların təxminən 5%-i həyatlarının bir dövründə kəkələmə yaşayır
Onlardan 75–80%-i böyüdükcə bu problemi öz-özünə aşır
Qalan hissədə isə müdaxilə tələb olunur
🧠 Səbəblər nədir?
Kəkələmə tək bir səbəbdən deyil, bir neçə faktorun birləşməsi nəticəsində yaranır:
FaktorAçıqlama
🧬 Genetik meylAilədə kəkələmə varsa, risk artır
🧠 Beyin prosesi fərqlilikləriNitqin motor planlaşdırılması və idarəsi zamanı uyğunsuzluq
😰 Psixoloji təzyiqTravma, utancaqlıq və ya ani qorxu
🗣 Nitq inkişafının sürətlənməsiBeyin nitqə çatmır və ardıcıllıq pozulur
📚 Dil öyrənmə yüküİki-üç dilli mühitdə böyüyən uşaqlarda əlavə yük ola bilər
🔍 Kəkələmənin əlamətləri
Tipik əlamətlər:
Hecaların və səslərin təkrarı: "Mə-mə-məktəbə gedirəm"
Sözlərin uzadılması: "Sssssalam"
Bloklar (pauzalar): danışmaq istəyib dayanmalar
Nəfəs tutma, üz-göz hərəkətləri, baş yelləmə
Emosional və davranış əlamətləri:
Danışmaqdan çəkinmək
Utancaqlıq və özünü tənqid
Əvəzləyici sözlərdən istifadə etmə (çətin sözlərdən qaçmaq)
❗️ Nə vaxt narahat olmalı?
Aşağıdakı hallarda mütləq bir loqoped və ya danışıq terapevtinə müraciət edin:
Kəkələmə 6 aydan çox davam edirsə
Uşaq danışmaqdan qaçmağa başlayıbsa
Gərginlik, üz əzələlərində sıxılma müşahidə olunursa
Ailədə kəkələmə tarixi varsa
Uşaq 3 yaşdan böyükdür və danışıqda aydın irəliləyiş yoxdur
🛠️ Kəkələmə ilə necə davranmalı? (Valideynlər üçün tövsiyələr)
Nə etməliNə etməməli
✅ Uşağı səbirli və sakit dinləyin❌ “Düzgün danış!”, “Təkraretmə!” deməyin
✅ Göz təması qurun, sözünü kəsməyin❌ Cümləni tamamlamayın
✅ Sakit və yavaş danışıq modeli olun❌ Tez-tez sorğu-sual etməyin
✅ Ona danışmaq üçün zaman verin❌ Özünü ifadə etməsini əngəlləməyin
✅ Müntəzəm danışıq zamanı yaradın (kitab oxuma, suallar)❌ Tənqid etməyin, müqayisə aparmayın
🧩 Səlis danışıq pozğunluğunun digər formaları
Cluttering (qarışıq danışıq): çox tez danışmaq, sözlərin udulması, qrammatik səhvlər
Selektiv mutizm: sosial vəziyyətlərdə danışmaqdan tamamilə imtina
Artikulyasiya pozuntuları: səslərin səhv tələffüzü (məs. "ş" yerinə "s" demək)
👩⚕️ Müalicə və müdaxilə yolları
Loqopedik terapiya:
Tənəffüs və ritm məşqləri
Səlis danışıq texnikaları
Danışıq oyunları
Valideyn təlimləri
Psixoloji dəstək (lazım olduqda):
Özgüvən və sosial qorxu üzərində işləmək
Qrup terapiyaları
Evdə edilə bilən dəstəklər:
Hər gün 10–15 dəqiqəlik sakit danışıq vaxtı
Oxşar yaşlı uşaqlarla təzyiqsiz ünsiyyət imkanları
✅ Nəticə olaraq
MövzuQısa Açıqlama
Kəkələmə nədir?Nitqin axıcılığında təkrarlama, dayanma və gərginliklə müşayiət olunan haldır
Ən çox nə zaman yaranır?2–6 yaş arasında
Müalicə üsuluLoqopedik terapiya, ailə dəstəyi, bəzən psixoloji yardım
Müdaxilə vacibdirmi?Bəli, 6 ayı keçərsə və uşağı sosial olaraq təsirləndirirsə
