Yaş Qruplarına Görə Ekran Vaxtı Tövsiyələri
1. Körpəlik Dövrü (0-2 Yaş)
Tövsiyə:
18 aya qədər ekran vaxtından mümkün qədər uzaq durulmalıdır.
18-24 aylıq uşaqlar yalnız valideynlərin müşayiəti ilə yüksək keyfiyyətli təhsil məzmununa baxa bilər.
Səbəb:
Körpələr birbaşa qarşılıqlı əlaqələrdən öyrənirlər; ekranlar bu yaşda beyin inkişafını dəstəkləmir.
Fokus:
İnsanlarla göz kontaktı, üz ifadələri və səs qarşılıqlı təsirinin təşviqi.
2. Erkən Uşaqlıq Dövrü (2-5 Yaş)
Tövsiyə:
Gündə maksimum 1 saat yüksək keyfiyyətli məzmun.
Valideynlər məzmunu seçməli və uşağın izlədiklərini izah etməlidirlər.
Səbəb:
Bu dövrdə uşaqların beyni sürətlə inkişaf edir, və ekran vaxtı məhdudlaşdırılmazsa, sosial bacarıqlar və fiziki fəaliyyətlər azala bilər.
Fokus:
Təhsil və öyrənməyə yönəlmiş proqramlar və oyunlar.
3. Məktəbəqədər Dövr (5-7 Yaş)
Tövsiyə:
Gündə 1-1.5 saat.
Ekran vaxtı təhsil, öyrənmə və əyləncə arasında balanslı şəkildə istifadə edilməlidir.
Səbəb:
Uşaqlar təxəyyülünü və problem həll etmə bacarıqlarını inkişaf etdirir; ekran vaxtı bu bacarıqları məhdudlaşdıra bilər.
Fokus:
Müxtəlif fəaliyyətlərə vaxt ayırmaq: oxumaq, oyun oynamaq və təbiətlə təmasda olmaq.
4. Məktəb Dövrü (7-12 Yaş)
Tövsiyə:
Gündə 2 saatdan çox olmamalıdır.
Məktəb tapşırıqları üçün istifadə edilən ekran vaxtı ümumi limitə daxil edilməlidir.
Səbəb:
Uzunmüddətli ekran istifadəsi göz yorğunluğu, diqqət problemləri və oturaq həyat tərzini təşviq edə bilər.
Fokus:
Təhsil məqsədli məzmun və interaktiv öyrənmə proqramlarına üstünlük verilməlidir.
5. Yeniyetməlik Dövrü (12-18 Yaş)
Tövsiyə:
Gündəlik ekran vaxtı 3 saatı keçməməlidir, məktəb və öyrənmə məqsədli istifadə istisna olmaqla.
Səbəb:
Yeniyetmələrdə ekran asılılığı, yuxu problemləri və emosional vəziyyətə təsir edən sosial media istifadəsi riski yüksəkdir.
Fokus:
Balanslı bir həyat tərzi: fiziki aktivlik, ailə və dostlarla vaxt keçirmək.
Ekran Vaxtının İdarə Edilməsi Üçün Yanaşmalar
1. Məhdudiyyətlər Qurun
Hər yaş qrupu üçün uyğun ekran vaxtı limitləri təyin edin.
Yatmazdan 1 saat əvvəl ekran istifadəsindən çəkinin.
2. Məzmun Seçimini Nəzarət Edin
Təhsil və öyrənməni dəstəkləyən məzmunlara üstünlük verin.
Zorakılıq, uyğun olmayan və ya mənfi təsir edən məzmunlardan uzaq durun.
3. Ailə Qaydaları Qurun
Ailə üzvlərinin hamısı ekran qaydalarına riayət etməlidir.
Yemək zamanı ekranlardan uzaq qalmaq kimi qaydalar tətbiq edin.
4. Alternativ Fəaliyyətlər Təklif Edin
Uşaqları açıq havada fəaliyyətlərə, yaradıcı oyunlara və ya kitab oxumağa təşviq edin.
Həftə sonları ailəvi fəaliyyətlər planlayaraq ekran vaxtını məhdudlaşdırın.
5. Rəqəmsal Detoks Günləri
Həftədə bir və ya iki gün ekranlardan tamamilə uzaq qalaraq "rəqəmsal detoks" tətbiq edin.
6. Valideyn Müşayiəti
Uşaqların izlədiklərini müşahidə edin və onlarla məzmun haqqında müzakirə aparın.
Uşaqları sosial mediadan düzgün istifadə etməyə öyrədin.
Uzunmüddətli Faydalar
Məhdud və yaxşı idarə olunan ekran vaxtı uşaqlar üçün aşağıdakı müsbət təsirlərə malikdir:
Fiziki Aktivlik: Sağlam həyat tərzi təşviq olunur.
Sosial Bacarıqlar: Real həyatda ünsiyyət bacarıqları inkişaf etdirilir.
Yaradıcılıq: Ekrandan uzaq vaxtlar uşaqların yaradıcılıq qabiliyyətlərini artırır.
Təhsil: Məqsədyönlü ekran istifadəsi uşaqların öyrənməsinə dəstək olur.
Yuxu Keyfiyyəti: Ekran vaxtının məhdudlaşdırılması yuxunun daha yaxşı olmasını təmin edir.
Nəticə
Uşaqların ekran qarşısında keçirdikləri vaxtın idarə olunması onların sağlam inkişafı üçün vacibdir. Hər yaş qrupunun ehtiyaclarına uyğun yanaşma ilə ekran vaxtı balanslaşdırılmalı, həm təhsil, həm də əyləncə üçün istifadə edilməlidir. Valideynlərin nümunə göstərməsi və aydın qaydalar tətbiq etməsi bu prosesi daha asan və effektiv edir.
